Jak cofanie się w czasie

W lokum, w którym mieszkałam w Duszanbe, często przeglądałam leżącą tam książkę o Tadżykistanie, żeby się dowiedzieć więcej o tym kraju. Kartkowanie jej naprowadzało mnie też na różne pomysły. Pewnego dnia trafiłam na kilka stronic o Jagnobczykach, potomkach Sodyjczyków, wciąż posługujących się językiem blisko spokrewnionym z sogdyjskim. Kiedy Arabowie w 722 roku podbili Pendżakent i całą Sogdianę, ich przodkowie uciekli w niedostępne góry, zachowując przez następne stulecia swoją zoroastryjską religię i tradycje oraz język. Dziś, jak pozostała ludność Tadżykistanu, są muzułmanami, a większość z nich mieszka na nizinach – przeczytałam. Dalej podawano, że około czterystu Jagnobczyków w dalszym ciągu przebywa w dolinie rzeki Jagnob i mówi językiem jagnobi. Myśl o tym, żeby się wybrać do doliny Jagnobu, opanowała mnie prawie całkowicie, więc zaczęłam przepytywać różne miejscowe biura podróży. Jeżeli w ogóle dostawałam odpowiedź, okazywało się, że bardzo nieliczne organizowały wycieczki turystyczne w tamtym kierunku. Turystyka w Tadżykistanie to ciągle nowość i stosunkowo niewielu jeszcze cudzoziemców odnajduje drogę do tego pięknego górskiego kraju. Już miałam zrezygnować, gdy znalazłam Muqima, młodego człowieka o najmilszym uśmiechu pod słońcem, który pomógł mi zorganizować wyprawę do doliny Jagnobu. Dojechaliśmy do miejsca, gdzie kończy się droga, a zaczyna dolina, załadowaliśmy nasze tobołki na osła i poczłapaliśmy dalej pieszo. Tak zaczęły się najbardziej pamiętne dni całej opisanej podróży. Zagłębianie się w dolinę było jak cofanie się w czasie: Ludzie żyli tu z tego, co dawała nieurodzajna ziemia, domy lepili z kamieni i gliny, a dni upływały im na ciężkiej pracy. W dolinie nie było zasięgu sieci komórkowej, a reszta świata została hen, daleko. W małych gościnnych domach bywało czasem krucho z noclegiem, zawsze jednak znalazło się miejsce dla dodatkowej osoby. Przyroda była oszałamiająca, wracając jednak myślami do tamtych chwil, pamiętam przede wszystkim ludzi. Takich jak Mirzonazar i jego krzywy uśmiech przypominający grymas lisiej mordki.

(przełożyła Maria Gołębiewska-Bijak)