recenzje / IMPRESJE

Kochając waśnie i swary

Anna Krześniak

Recenzja Anny Krześniak z książki Henry’ego Greena Kochając.

Biuro Literackie kup książkę na poezjem.pl

Biuro Literackie zapoczątkowało nową serię, Klasyka z Europy, którą wypełnić mają pierwsze polskie wydania książek autorów od lat uznanych na Zachodzie. W wypadku Henryʼego Greena to dziesięciolecia dzielą nas od szczytu jego kariery twórczej, przypadającego na lata 40. i 50. ubiegłego stulecia. Oddana do rąk polskiego czytelnika powieść Kochając z 1945 roku to przenikliwa satyra społeczna na stosunki między służbą i arystokracją, która z pewnością zajmie nie tylko wiernych fanów Downton Abbey.

W Zamku należącym do angielskiej rodziny arystokratycznej, ale zlokalizowanym w Irlandii Północnej, żyją dwie panie Tennant, dwie panny Tennant oraz ich zdecydowanie liczniejsza służba. Jak zwykle, kiedy uważne oko autora zwraca uwagę na relacje społeczne w domu wyższych sfer, czytelnik może się zapoznać z katalogiem różnych konfliktów domowych i napięć między ludźmi, którzy mają więcej władzy oraz tymi, którzy pragną ją zdobyć. U Greena są one nasilone przez atmosferę niepewności – nie tylko bowiem trwa wywracająca porządek publiczny i gospodarczy II wojna światowa, pan domu przebywa na froncie, a i panie oddają posiadłość i dzieci we władanie służby, by wyjechać na urlop, ale i w mikroskali świat się wywraca – główny kamerdyner umiera, a jego miejsce dość brutalnie zajmuje dotychczasowy pomocnik. Posługując się takimi metodami jak przedstawianie świata na opak (prymitywna służba rządząca posiadłością i przyszłymi dziedziczkami) oraz językiem potocznym i gwarowym, Green stworzył Zamek jako karykaturę chylącego się ku upadkowi świata posiadłości ziemskich z ich mieszkańcami.

Nie jest to jednak satyra śmieszna ani lekka. „…I żyli dalej długo i szczęśliwie” – zanim czytelnik dotrze do tego baśniowego zakończenia, czeka go akcja dość powolna, sprowadzona w dużej mierze do dialogów, bez wyraźnego wątku dramatycznego. Satysfakcję podczas lektury daje odnajdywanie ukrytych znaczeń. Zachwyt zaś wzbudzają bezbłędnie kreowani przez autora bohaterowie i ich stosunki. Postacie Greena są autentyczne, żyją na kartach tej powieści.

Tym, czego bardzo brakuje książce rozpoczynającej ważną – jak się wydaje – serię, jest jakakolwiek przedmowa. Oczywiście w obecnej dobie, kiedy znalezienie informacji o Henrym Greenie czy nawet krytyki jego powieści jest bardzo proste, nie trzeba oczekiwać szkolnego omówienia. Jednak kilkustronicowa wnikliwa analiza (i umieszczenie książki w kontekście) wzbogaciłaby ją i pokazała, jak wyjątkową serię Biuro Literackie inauguruje. Można też żałować, że tłumacz nie wypowiedział się o swoim przekładzie. W różnych omówieniach twórczości Greena mówi się o jego nadzwyczajnym bogactwie językowym oraz oszczędności interpunkcyjnej. Słowa Andrzeja Sosnowskiego, twórcy i tłumacza uznanego przez krytykę, byłyby interesującym dodatkiem do tej pozycji, rozszerzyły wiedzę o problemach w tłumaczeniu literatury pięknej i pomogły czytelnikowi docenić kunszt przekładu. Przekonałoby też może czytelników krytycznie nastawionych do efektów jego pracy (w ich liczbie niżej podpisaną), że pewne decyzje dotyczące gwar czy niekonsekwencji interpunkcyjnej są przemyślane i zasadne.


Tekst pierwotnie ukazał się na stronie Literatki. Dziękujemy Autorce i Redakcji za wyrażenie zgody na ponowną publikację.

O AUTORZE

Anna Krześniak

Urodzona w 1988 roku. Historyczka, polonistka, doktorantka w Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych UW. W swoich badaniach zajmuje się kulturowymi uwarunkowaniami życia społecznego w drugiej połowie XIX wieku, w szczególności prasą satyryczną i teorią komizmu. W centrum zainteresowań stawia rodzinne miasto, Warszawę.

powiązania

Jeden akapit: “Kochając”

nagrania / Stacja Literatura Andrzej Sosnowski Henry Green Marcin Sendecki

Spotkanie “Jeden akapit” wokół książki Kochając Henry’ego Greena w przekładzie Andrzeja Sosnowskiego z udziałem Marcina Sendeckiego w ramach festiwalu Stacja Literatura 22.

WIĘCEJ

Powieść w odcinkach: Kochając

dzwieki / AUDYCJE Henry Green

Fragmenty Kochając, zarejestrowane podczas audycji w Radiu Wrocław Kultura. Czyta Bartosz Woźny.

WIĘCEJ

Henry Green Kochając

recenzje / ESEJE Adam Kraszewski

Recenzja Adama Kraszewskiego z książki Henry’ego Greena Kochając, która ukazała się na stronie natemat.pl.

WIĘCEJ

Henry Green Kochając

recenzje / ESEJE Anka Czytankowa

Recenzja z powieście Henry’ego Greena Kochając, która ukazała się na blogu Czytanki Anki.

WIĘCEJ

Nowe, piękne i zadziwiające tony

recenzje / ESEJE Tadeusz Pióro

Szkic Tadeusza Pióry towarzyszący premierze książki Kochając Henry’ego Greena w przekładzie Andrzeja Sosnowskiego, która ukazała się 27 kwietnia 2015 roku nakładem Biura Literackiego.

WIĘCEJ

Pierwszy polski Green

recenzje / ESEJE Jacek Gutorow

Szkic Jacka Gutorowa towarzyszący premierze książki Kochając Henry’ego Greena w przekładzie Andrzeja Sosnowskiego, która ukazała się 27 kwietnia 2015 roku nakładem Biura Literackiego.

WIĘCEJ