Komentarz do wiersza "Dlaczego jestem frajerem"

Dlaczego jestem frajerem

Nie jestem fryzjerem, tylko frajerem.
Wolałbym być fryzjerem, się przenieść
do innego technikum, zdobyć dyplom
i godnie z nim żyć, ale ty
masz w sobie coś, że nie mogę,
więc się męczę – te fatałaszki,
które trzeba ściągać i naciągać
od nowa, wypowiedzi puszczane w eter,
cała ta mordęga nie przystoi
fryzjerowi ani fryzjerce, a frajer
wytrzyma zdrady i ekshibicjonizm,
i wszystko, co mówią o tobie na mieście,
bo tam dajesz dupy na niby,
a ja naprawdę, gdy do mnie wracasz.

Urzekł mnie tytuł książki Darka Foksa Wiersze o fryzjerach. Od razu chciałem na ten tytuł zareagować, pisząc Wiersze o frajerach, lecz nawiązanie tak bezpośrednie do tytułu Darka wymagałoby również nawiązań bardziej substancjalnych, zaś takowe nie przychodziły mi do głowy. Ponadto, nie lubię słowa „fryzjer”, choć bardzo mi się podoba słowo „frajer”. Kilkanaście lat po publikacji książki Darka znalazłem wyjście kompromisowe, czyli wiersz, w którym ważni są i frajerzy, i fryzjerzy, choć najważniejsi, rzecz jasna, są poeci. Inspiracją nie mniej istotną, niż tytuł Wiersze o fryzjerach,  był wiersz Franka O’Hary „Dlaczego nie jestem malarzem”, coś w rodzaju ars poetica, na przemian humorystyczny i bardzo poważny. Ponieważ Darek bardzo poważnie, a zarazem humorystycznie, odwołuje się do O’Hary w wielu wierszach, ten ciąg inspiracji i skojarzeń ułożył się w całość, przynajmniej w mojej wyobraźni.

Najbardziej mnie śmieszy w tym wierszu słowo „technikum”, z greckiego techne, czyli sztuka. Mówiąc, że wolałby być fryzjerem, a w tym celu przenieść się do innego technikum, podmiot liryczny sugeruje, iż powierzył swoją edukację profesorom z technikum frajerskiego. Fryzjer ma fach w rękach, frajer rękę w nocniku, trochę jak niektórzy poeci, ale jakoś musi z tym żyć. Niełatwe to życie, bo muza zmienną jest, a właściwie niemal bez przerwy zachowuje się jak ostatnia zdzira. Fryzjer idzie do salonu, zajmuje się cudzymi włosami przez cały dzień, dostaje przyzwoite wynagrodzenie i napiwki. Poeta idzie do radia, albo domu kultury, albo na uczelnię, i rozbiera wiersze, cudze i własne – stąd te „fatałaszki”, które trzeba „ściągać i naciągać” (jedne interpretacje są ściągnięte z innych, frajerskich wypowiedzi, inne naciągane, jednak podtekst erotyczny pozostaje istotny). Może liczyć na napiwek. Czy to miał na myśli W. H. Auden, kreśląc swój plan „technikum” dla poetów w Ręce farbiarza?

„Ty” to muza, bądź poezja, jak komu wygodniej. Kochanką jest niewierną, zaś jej niewierność to stały temat złośliwych plotek „na mieście”. Kiedy na chwilę wraca do frajera, ten „daje dupy”, biorąc ją w objęcia. A jaki jest potem zadowolony! Oto paradoksy naszego „fachu”.