recenzje / KOMENTARZE

Komentarz do wiersza “Koło”

Szymon Słomczyński

Autorski komentarz Szymona Słomczyńskiego do wiersza Koło z książki Dwupłat, która ukazała się 1 czerwca nakładem Biura Literackiego.

Biuro Literackie kup książkę na poezjem.pl

Koło

Imola, zakręt Tamburello: to tutaj zginął Senna.
Schumacher pojechał dalej, po pierwsze mistrzostwo
utopione w szampanie, bo taki właśnie jest sport.

Tamburello to groźny łuk. Nietrudno się zabić.
Bezpieczne są narty. Kamera powoli najeżdża
na Alpy — uroczo niewinne, niby ślubny tort.


Na stronach Biura Literackiego, gdzie teraz jesteś, panują takie obyczaje, że zanim książka się ukaże, autor powinien wybrać jeden wiersz i go opatrzyć komentarzem, a rzeczony komentarz z odpowiednim wyprzedzeniem przesłać wydawnictwu. Muszę przyznać, że niemal się spóźniłem tym razem, odwlekałem, jak długo się dało, mimo próśb i ponagleń. To w ramach współczucia. Wiersz może przecież wcale sobie nie życzyć odautorskiego komentarza. Wolałby cudzy, zapewne celniejszy. Jakąś udaną interpretację, refleksję, esej. Nie wspominając o autorze. Autor – czyli ja, w tym przypadku – się ociągał. Nie był w tym, jak się wydaje, odosobniony.

Ten wiersz – zaczynam zdanie, ale mi przerywa nagłe i dość trywialne skojarzenie – „jest żyłką słoneczną na ścianie”. Co to, to nie. Zatem ten wiersz nie jest „żyłką słoneczną na ścianie, jak fotografia wszystkich wiosen”. Nic podobnego. Słowo „wiersz” należy zastąpić innym wyrazem, bo polszczyzna nie przepada za powtórzeniami. Uosobiona polszczyzna – wyobrażam ją sobie korpulentną, w bujanym fotelu, jak się buja i „nie przepada”. Kręci głową, odwraca się z odrazą, zachęca do szukania innego określenia. Ten utwór? Ten tekst liryczny (czy aby na pewno?) I tak źle, i tak fatalnie, synonimy na nic, a zatem pozostanę przy określeniu: ten wiersz. Ten wiersz, powyższy, wylosuję z książki, w trakcie pisania niniejszego komentarza, więc z jego początkiem, nie miał on nic wspólnego. Narzuca się pytanie: w jaki sposób, Szymonie, wylosujesz wiersz?

Otóż skorzystam (odpowiadam sam sobie na wypadek, gdyby Ci przyszło na myśl podobne pytanie) z pomocy sierotki z przewiązanymi oczami, przed którą, na stosownym taborecie, stoi miska z karteczkami – a na każdej z tych karteczek, wielobarwnych, numer strony albo tytuł. Załóżmy, że tak będzie, ale nie trzymajmy się tego założenia zbyt kurczowo.

W rzeczywistości (przyciężkawe pojęcie ta „rzeczywistość”, aż się monitor pod nim ugina) żadnej sierotki, ani innej damy, w żadnym z dostępnych damom wieków, nie będzie. Zamiast nich nawet nie sama książka, choć wolałbym, ale plik pdf. Za nim przemawiają względy techniczne. To jest, jak się zapewne nietrudno zorientować, relacja na żywo z procesu komentowania. Zatem: otworzę za chwilę ów pdf, zamknę oczy i będę poruszał strzałkami na klawiaturze – w górę i w dół, a po doliczeniu w myślach do stu, zatrzymam się i właśnie ten wiersz, najbliżej którego znajdzie się wtedy kursor, zawiśnie powyżej komentarza.

Udało się! Już po wszystkim. Otworzyłem oczy i kursor był na stronie dwudziestej pierwszej, gdzie znajduje się wiersz pod tytułem „Koło”. A to ci niespodzianka – pomyślałem, więc najwidoczniej spodziewałem się innego wiersza. Bez „Pięciokąta”, znajdującego się na stronie obok, „Koło” może okazać się mniej zrozumiałe niż wraz z nim. Jak każdy wiersz w Dwupłacie bez tego, który się znajduje obok, dopełniającego – i bez całej reszty, a w omawianym przypadku w szczególności bez „Trójkąta” i „Czworokąta”, bo to dłuższa sekwencja. To tak jakby z dramatu wyciąć scenę, z filmu jeden dialog. Albo pół dialogu, to znaczy wypowiedź jednej postaci, a drugiej nie; o tej drugiej zapomnieć. W przypadku wierszy pozostało jednak takie przyzwyczajenie, że się je czyta pojedynczo, nawet jeśli zostały napisane czy ułożone podwójnie, nawet jeśli ważna (dla autora, czyli dla mnie, jak już ustaliliśmy wcześniej), jest cała książka, a nie któryś z jej fragmentów.

Jeśli chodzi o komentarz właściwy, to co można dodać? Że chodzi o Ayrtona Sennę i Michaela Schumachera? Z datami urodzenia i śmierci (Senny)? Krótkimi biogramami (mistrz świata, mistrz świata). Że Tamburello to zakręt na Autodromo Enzo e Dino Ferrari, zwanym popularnie Imolą, od nazwy najbliższej miejscowości? Że przez ćwierć wieku odbywało się tam Grand Prix San Marino w ramach Formuły 1? Że na tym zakręcie „zginął Senna” (co jest napisane przecież, ale można dodać, że „naprawdę”), a w Alpach z kolei Schumacher, kilkanaście lat później, miał wypadek, na nartach, po którym, jak dotąd, nie odzyskał pełni zdrowia, nie powiedział, przynajmniej publicznie, choćby jednego słowa? To wszystko jest parę kliknięć stąd, w sieci. Reszta jest gdzie indziej, powyżej, ale przede wszystkim w Tobie. Zadziała na Ciebie albo nie zadziała; wywoła coś lub nie wywoła – to ani ode mnie, ani od tego komentarza nie powinno zależeć.

Nie daj sobie wmówić, że czyjaś wypowiedź o wierszu powinna wpływać na to, jak go odbierasz. Wiersz ma się bronić sam, przed Tobą, ba, nawet przed jego autorem, po dowolnym czasie od jego napisania; jeśli się nie broni, to oznacza, że nie przeszedł próby czasu, a to poważna próba, choć wiersze na ogół znoszą ją lepiej niż ludzie.

O AUTORZE

Szymon Słomczyński

Urodzony w 1988 roku. Poeta. Laureat projektu Połów 2012 i kilku innych konkursów poetyckich, m.in. im. Tadeusza Sułkowskiego i im. Zbigniewa Herberta. Debiutował w 2013 roku tomem Nadjeżdża, który znalazł się w finale Nagrody Literackiej Nike. W 2015 ukazała się jego druga książka poetycka pt. Dwupłat. Autor mieszka w Krakowie.

powiązania

Symulacja świata

nagrania / Stacja Literatura Kacper Bartczak Maciej Jakubowiak Martyna Buliżańska Roman Honet Szymon Słomczyński

Spotkanie autorskie w ramach festiwalu Stacja Literatura 22, w którym udział wzięli Kacper Bartczak, Martyna Buliżańska, Roman Honet, Szymon Słomczyński i Maciej Jakubowiak.

WIĘCEJ

Tribute to John Ashbery

nagrania / Stacja Literatura Asja Bakić Bagio Guerra Bogusław Kierc Dawid Mateusz Joanna Mueller John Ashbery Kacper Bartczak Llŷr Gwyn Lewis Lynn Suh Marcin Sendecki Radosław Jurczak Roman Honet Ryan van Winkle Szymon Słomczyński Tomasz Bąk

Spotkanie autorskie “Tribute to John Ashbery” w ramach festiwalu Stacja Literatura 22.

WIĘCEJ

DNA

dzwieki / RECYTACJE Szymon Słomczyński

Wiersz z tomu Nadjeżdża, zarejestrowany podczas spotkania “Nowe sytuacje” na festiwalu Port Wrocław 2014.

WIĘCEJ

Druga książka

nagrania / Stacja Literatura Jakub Głuszak Paulina Małochleb Sławomir Elsner Szymon Słomczyński

Spotkanie autorskie “Druga książka” z udziałem Sławomira Elsnera, Jakuba Głuszaka, Szymona Słomczyńskiego i Pauliny Małochleb w ramach festiwalu Stacja Literatura 21.

WIĘCEJ

Malowane nie działa

wywiady / O KSIĄŻCE Marcin Orliński Szymon Słomczyński

Rozmowa Marcina Orlińskiego z Szymonem Słomczyńskim, towarzysząca premierze książki Latakia, wydanej w Biurze Literackim 12 grudnia 2016 roku.

WIĘCEJ

Czas powodzi

recenzje / KOMENTARZE Szymon Słomczyński

Autorski komentarz Szymona Słomczyńskiego do książki Latakia, wydanej w Biurze Literackim 13 grudnia 2016 roku.

WIĘCEJ

Pragmatyczny związek

dzwieki / RECYTACJE Szymon Słomczyński

Fragment z książki Nadjeżdża Szymona Słomczyńskiego, zarejestrowany podczas spotkania “Nowe sytuacje” na festiwalu Port Wrocław 2014.

WIĘCEJ

Nowe sytuacje w Trybie męskim: Szymon Słomczyński

nagrania / Z Fortu do Portu Szymon Słomczyński

Zapis spotkania autorskiego “Nowe sytuacje w Trybie męskim” z Szymonem Słomczyńskim w ramach 19. festiwalu literackiego Port Wrocław 2014.

WIĘCEJ

Wysokie obroty

dzwieki / RECYTACJE Szymon Słomczyński

Wiersz z antologii Połów. Poetyckie debiuty 2012, zarejestrowany podczas spotkania „Połów 2012” na festiwalu Port Wrocław 2013.

WIĘCEJ

Niech leci, kto zechce

wywiady / O KSIĄŻCE Karol Maliszewski Szymon Słomczyński

Rozmowa Karola Maliszewskiego z Szymonem Słomczyńskim towarzysząca premierze książki Dwupłat, która ukazała się 1 czerwca 2015 roku nakładem Biura Literackiego.

WIĘCEJ

Po dziesiątym

dzwieki / RECYTACJE Szymon Słomczyński

Wiersz z antologii Połów. Poetyckie debiuty 2012, zarejestrowany podczas spotkania „Połów 2012” na festiwalu Port Wrocław 2013.

WIĘCEJ

O dwóch królewnach

dzwieki / RECYTACJE Szymon Słomczyński

Wiersz z antologii Połów. Poetyckie debiuty 2012, zarejestrowany podczas spotkania „Połów 2012” na festiwalu Port Wrocław 2013.

WIĘCEJ

"Być adwokatem diabła"

wywiady / O KSIĄŻCE Krzysztof Sztafa Szymon Słomczyński

Z Szymonem Słomczyńskim, autorem książki Nadjeżdża, rozmawia Krzysztof Sztafa.

WIĘCEJ

Karmik

dzwieki / RECYTACJE Szymon Słomczyński

Wiersz z tomu Nadjeżdża, zarejestrowany podczas spotkania “Nowe sytuacje” na festiwalu Port Wrocław 2014.

WIĘCEJ

Komentarz Szymona Słomczyńskiego do wiersza "Po dziesiątym"

recenzje / KOMENTARZE Szymon Słomczyński

Komentarz Szymona Słomczyńskiego do wiersza Po dziesiątym.

WIĘCEJ

“Jestem już gdzie indziej”

wywiady / O KSIĄŻCE Przemysław Rojek Szymon Słomczyński

Z Szymonem Słomczyńskim o książce Nadjeżdża rozmawia Przemysław Rojek.

WIĘCEJ

Wysokie obroty

recenzje / KOMENTARZE Szymon Słomczyński

Autorski komentarz Szymona Słomczyńskiego do wiersza Wysokie obroty z książki Nadjeżdża.

WIĘCEJ

W trasie najczęściej beżowy

wywiady / O KSIĄŻCE Joanna Mueller Szymon Słomczyński

Z Szymonem Słomczyńskim o książce Nadjeżdża rozmawia Joanna Mueller.

WIĘCEJ

Dwupłat Szymona Słomczyńskiego

recenzje / ESEJE Przemysław Koniuszy

Recenzja Przemysława Koniuszego z książki Dwupłat Szymona Słomczyńskiego.

WIĘCEJ

Poetycki lot Dwupłatem

recenzje / ESEJE Agnieszka Grabowska

Recenzja Agnieszki Grabowskiej z książki Szymona Słomczyńskiego Dwupłat, która ukazała się na blogu Agnestariusz.

WIĘCEJ
Nieobecni i niepewni właściciele źrenic. Na marginesie Dwupłatu Szymona Słomczyńskiego

Nieobecni i niepewni właściciele źrenic. Na marginesie Dwupłatu Szymona Słomczyńskiego

recenzje / IMPRESJE Klaudia Muca

Esej Klaudii Mucy towarzyszący premierze książki Dwupłat Szymona Słomczyńskiego, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 1 czerwca 2015 roku.

WIĘCEJ

Niech leci, kto zechce

wywiady / O KSIĄŻCE Karol Maliszewski Szymon Słomczyński

Rozmowa Karola Maliszewskiego z Szymonem Słomczyńskim towarzysząca premierze książki Dwupłat, która ukazała się 1 czerwca 2015 roku nakładem Biura Literackiego.

WIĘCEJ

"Być adwokatem diabła"

wywiady / O KSIĄŻCE Krzysztof Sztafa Szymon Słomczyński

Z Szymonem Słomczyńskim, autorem książki Nadjeżdża, rozmawia Krzysztof Sztafa.

WIĘCEJ

Pragmatyczny związek

dzwieki / RECYTACJE Szymon Słomczyński

Fragment z książki Nadjeżdża Szymona Słomczyńskiego, zarejestrowany podczas spotkania “Nowe sytuacje” na festiwalu Port Wrocław 2014.

WIĘCEJ

Dwupłat Szymona Słomczyńskiego

recenzje / ESEJE Przemysław Koniuszy

Recenzja Przemysława Koniuszego z książki Dwupłat Szymona Słomczyńskiego.

WIĘCEJ

Poetycki lot Dwupłatem

recenzje / ESEJE Agnieszka Grabowska

Recenzja Agnieszki Grabowskiej z książki Szymona Słomczyńskiego Dwupłat, która ukazała się na blogu Agnestariusz.

WIĘCEJ
Nieobecni i niepewni właściciele źrenic. Na marginesie Dwupłatu Szymona Słomczyńskiego

Nieobecni i niepewni właściciele źrenic. Na marginesie Dwupłatu Szymona Słomczyńskiego

recenzje / IMPRESJE Klaudia Muca

Esej Klaudii Mucy towarzyszący premierze książki Dwupłat Szymona Słomczyńskiego, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 1 czerwca 2015 roku.

WIĘCEJ

Między Kongo a Błoniami. Lirycznie o nieliryczności

recenzje / IMPRESJE Mikołaj Borkowski

Esej Mikołaja Borkowskiego towarzyszący premierze książki Dwupłat Szymona Słomczyńskiego, która ukazała się 1 czerwca 2015 roku nakładem Biura Literackiego.

WIĘCEJ

Szymon Słomczyński, Nadjeżdża

recenzje / ESEJE Piotr Lorkowski

Recenzja Wiktora Lorkowskiego z książki Nadjeżdża Szymona Słomczyńskiego.

WIĘCEJ

Nadjechał

recenzje / ESEJE Tomasz Fijałkowski

Recenzja Tomasza Fijałkowskiego z książki Nadjeżdża Szymona Słomczyńskiego.

WIĘCEJ

Szymon Słomczyński, Nadjeżdża

recenzje / ESEJE Agnieszka Wolny-Hamkało

Recenzja Agnieszki Wolny-Hamkało z książki Nadjeżdża Szymona Słomczyńskiego.

WIĘCEJ

Rytm, rym, kobieta jako „ja”, czyli piętnowanie patologii i magia

recenzje / ESEJE Przemysław Koniuszy

Recenzja Przemysława Koniuszego z książki Nadjeżdża Szymona Słomczyńskiego, która ukazała się 8 grudnia 2013 roku na stronie Biblioteka Młodego Człowieka.

WIĘCEJ

Nadjeżdża nadzieja, nadchodzi Poeta

recenzje / IMPRESJE Karol Maliszewski

Esej Karola Maliszewskiego towarzyszący premierze książki Nadjeżdża Szymona Słomczyńskiego.

WIĘCEJ

Liryzm lawirujący

recenzje / IMPRESJE Joanna Mueller

Esej Joanny Mueller towarzyszący premierze książki Nadjeżdża Szymona Słomczyńskiego.

WIĘCEJ

W rytmie obrotów podmiotów – o wierszach Szymona Słomczyńskiego

recenzje / NOTKI I OPINIE Joanna Mueller

Joanna Mueller, współredaktorka antologii Połów. Poetyckie debiuty 2012, o wierszach Szymona Słomczyńskiego.

WIĘCEJ