recenzje / ESEJE

Podróż wstecz

Krzysztof Sztafa

Recenzja Krzysztofa Sztafy z książki świat był mój Romana Honeta, która ukazała się 9 lipca 2014 roku na stronie Literatki.com.

Biuro Literackie kup książkę na poezjem.pl

Nowy tom Romana Honeta – mimo iż oferujący pewne “świeże” dominanty – nie zwiastuje żadnej radykalnie odmiennej jakości: pod kaskadami odwróceń, językowych przechwyceń i zręcznych paradoksów nadal kryje się (niemalże) ta sama, znajoma z poprzednich zeszytów figura “wyobraźni ośmielonej”. Należałoby dodać: wyobraźni celowo uchylającej się przejrzystości, egotycznej, zwróconej do siebie w obsesyjnym drążeniu własnych granic, zapośredniczeń i całej rzeszy miejsc ciemnych, nieuchwytnych, broniących się przed bezpośrednią ekspozycją.

Pisarstwo Honeta jest pisarstwem ekstremalnie enigmatycznym, kompilującym obrazki na zasadzie luźnych (nierzadko arbitralnych) asocjacji, utkanym ze zbioru przedsądów, niezobowiązujących przeświadczeń, a czasami natchnionych – wystawiających się na autoironię – deklaracji.

1. świat był mój wcale nie odchodzi od tak zarysowanej zasady konstytucji wypowiedzi. Pełno tutaj strategicznych niedopowiedzeń, nieuchwytnych, “sugerujących” metafor (miasta o barwie spalonego napoju), zręcznych przemilczeń czy niespodziewanych wtrąceń, które w twórczy sposób zbijają czytelnika z tropu, wyprowadzają go w pole, by wreszcie, na końcu drogi, z rozbrajającą (nie)szczerością oznajmić: żartowałem – to wcale nie tak, jest zupełnie inaczej.

2. Punktem wyjścia uczynił Honet rozpad, kres: poznajemy swego rodzaju historię po historii, to podróż wstecz, której przewodniczy doświadczony obieżyświat: w jednym miejscu trzyma nas mocno za rękę, w innym – rozluźnia ucisk i pozwala rozejrzeć się wokół, przystanąć, zadać pytanie na temat świata, który właśnie dogasł: „przeszłość. tam się spotkamy/ nic innego nie ma”. Rzecz jasna, na to dogasanie nie ma zgody – i tutaj uruchamia się cały mechanizm pamięci, wwiercającej się w swoje odmęty jak w wieczny lodowiec. W ostatniej instancji nie dochodzi jednak do żadnego rozgrzeszenia czy przejrzystości, bowiem

nic jest – i jest trudniejsze
pochodzi od zdolniejszych bogów, którzy potrafią
stworzyć nicość i nauczyć ją
chodzić, żeby sama jadła

Nic – obezwładniające zawieszenie “między/ światem przeszłym a nieważnym” – to czas, który ogarnia podmiot, jednak (już) nie dotyka go i nie dotyczy. Stąd w nowym tomie Honeta tyle przemilczeń, wtrąceń, stąd nieustanna groźba wisząca w powietrzu i motyw fizycznego rozpadu, jakiś paraliżujący niepokój, rozporządzający rzeczywistością pozbawioną wyrazu:

żyliśmy w czasach
w których łatwo o nic – mnożyły się nad nami
fabryki niczego.

Właśnie: żyliśmy. Mówiący nie oczekuje żadnego finalnego rozwiązania (przynajmniej nie w sferze “materialnej” – osobną kwestię stanowią przejawiające się w tomie ciążenia mistycyzujące); jest przekonany o teleologii, którą ma już za sobą, zupełnie jakby był wyłącznie funkcją pamięci.

3. Język Honeta, giętki, zmysłowy, odsyłający “wypowiedziane” na żer ambiwalencji, a jednocześnie ewokujący nieskończony ciąg (może miejscami zbyt) prywatnych obrazów, stanowi – jak trafnie zauważył Maciej Woźniak – akt własności świata, posterunek, umożliwiający schronienie w pożodze “czasu nieważnego”, w całej jego totalności. Pod względem formalnym wiersze z tomu świat był mój cechują się niezwykłym taktem, szykiem, jakąś wirtuozerską (“rytmiczną”) elegancją, tak zresztą charakterystyczną dla Honeta w ogólności.

*

Jak pisał Marian Stala: “Gdybyśmy wędrowali inną z dróg wskazywanych przez poetę, punkt dojścia byłby podobny; oczom naszej wyobraźni byłby dany ten sam ogród o rozwidlających się i ponownie spotykających ścieżkach. Ogród niepokoju”. Mówiąc krótko: punkt dojścia jest punktem wyjścia – chodzi o nieskończoność świata, który się dokonał, świata wyłącznego, uwikłanego tylko w siebie.


Recenzja ukazała się na stronie Literatki.com. Dziękujemy Autorowi i Redakcji za wyrażenie zgody na przedruk.

O AUTORZE

Krzysztof Sztafa

Urodzony w 1991 roku. Pochodzi z gór, mieszka w Krakowie. Publikuje w prasie i Internecie. Po godzinach trochę prozaik.  

powiązania

Wszystko dla ludzi

wywiady / O KSIĄŻCE Krzysztof Sztafa Marta Podgórnik

Rozmowa Krzysztofa Sztafy z Martą Podgórnik, towarzysząca premierze almanachu Połów. Poetyckie debiuty 2016, wydanego w Biurze Literackim 6 lutego 2017 roku, a w wersji elektronicznej 25 grudnia 2017 roku.

WIĘCEJ

Wielka rzeka ludzkiej pamięci

wywiady / O KSIĄŻCE Elżbieta Sobolewska Krzysztof Sztafa

Rozmowa Krzysztofa Sztafy z Elżbietą Sobolewską, towarzysząca premierze książki Pamięć Pétera Nádasa, wydanej w Biurze Literackim 3 kwietnia 2017 roku, a wersji elektronicznej 2 października 2017 roku.

WIĘCEJ

Ciągle z tym samym

wywiady / O PISANIU Adrianna Olejarka Krzysztof Sztafa

Rozmowa Krzysztofa Sztafy z Adrianną Olejarką. Prezentacja w ramach cyklu tekstów zapowiadających almanach Połów. Poetyckie debiuty 2016, który ukaże się w Biurze Literackim.

WIĘCEJ

Rzym jest nudny

wywiady / O PISANIU Julia Mika Krzysztof Sztafa

Rozmowa Krzysztofa Sztafy z Julią Miką. Prezentacja w ramach cyklu tekstów zapowiadających almanach Połów. Poetyckie debiuty 2016, który ukaże się w Biurze Literackim.

WIĘCEJ

Ująłbym to inaczej

wywiady / O KSIĄŻCE Krzysztof Sztafa Kuba Kiraga

Rozmowa Krzysztofa Sztafy z Kubą Kiragą. Prezentacja w ramach cyklu tekstów zapowiadających almanach Połów. Poetyckie debiuty 2016, który ukaże się w Biurze Literackim.

WIĘCEJ

Co język ma do roboty

wywiady / O PISANIU Krzysztof Sztafa Sebastian Brejnak

Rozmowa Krzysztofa Sztafy z Sebastianem Brejnakiem. Prezentacja w ramach cyklu tekstów zapowiadających almanach Połów. Poetyckie debiuty 2016, który ukaże się w Biurze Literackim.

WIĘCEJ

Mija mi ja

wywiady / O PISANIU Jakub Pszoniak Krzysztof Sztafa

Rozmowa Krzysztofa Sztafy z Jakubem Pszoniakiem. Prezentacja w ramach cyklu tekstów zapowiadających almanach Połów. Poetyckie debiuty 2016, który ukaże się w Biurze Literackim.

WIĘCEJ

Bezpieczna przestrzeń niejasności

wywiady / O PISANIU Krzysztof Sztafa Paula Gotszlich

Rozmowa Krzysztofa Sztafy z Paulą Gotszlich. Prezentacja w ramach cyklu tekstów zapowiadających almanach Połów. Poetyckie debiuty 2016, który ukaże się w Biurze Literackim.

WIĘCEJ

Rytm natury, rytm fal

wywiady / O PISANIU Krzysztof Sztafa Paweł Biliński

Rozmowa Krzysztofa Sztafy z Pawłem Bilińskim. Prezentacja w ramach cyklu tekstów zapowiadających almanach Połów. Poetyckie debiuty 2016, który ukaże się w Biurze Literackim.

WIĘCEJ

Zaczynać i kończyć w literaturze

wywiady / O PISANIU Bartek Zdunek Krzysztof Sztafa

Rozmowa Krzysztofa Sztafy z Bartkiem Zdunkiem. Prezentacja w ramach cyklu tekstów zapowiadających almanach Połów. Poetyckie debiuty 2016, który ukaże się w Biurze Literackim.

WIĘCEJ

Arterie i wiadukty

wywiady / O PISANIU Krzysztof Sztafa Robert Jóźwik

Rozmowa Krzysztofa Sztafy z Robertem Jóźwikiem. Prezentacja w ramach cyklu tekstów zapowiadających almanach Połów. Poetyckie debiuty 2016, który ukaże się w Biurze Literackim.

WIĘCEJ

Kilka wolt

wywiady / O KSIĄŻCE Dawid Mateusz Krzysztof Sztafa

Rozmowa Krzysztofa Sztafy z Dawidem Mateuszem, towarzysząca premierze książki Stacja wieży ciśnień, wydanej w Biurze Literackim 26 lipca 2016 roku.

WIĘCEJ

Władza nas z(a)bawi

debaty / ANKIETY I PODSUMOWANIA Krzysztof Sztafa

Głos Krzysztofa Sztafy w debacie „Formy zaangażowania”, towarzyszącej premierze antologii Zebrało się śliny, która ukaże się niebawem w Biurze Literackim.

WIĘCEJ

Niezłomni i złamani

recenzje / IMPRESJE Krzysztof Sztafa

Recenzja Krzysztofa Sztafy towarzysząca premierze Książki o Unie Faruka Šehicia, wydanej w przekładzie Agnieszki Schreier w Biurze Literackim 21 marca 2016 roku.

WIĘCEJ

Ambiwalentne rozgrywki

recenzje / ESEJE Krzysztof Sztafa

Recenzja Krzysztofa Sztafy z książki moja jest ta ziemia Martyny Buliżańskiej, która ukazała się 13 października 2014 roku na stronie Literatki.com.

WIĘCEJ

"Być adwokatem diabła"

wywiady / O KSIĄŻCE Krzysztof Sztafa Szymon Słomczyński

Z Szymonem Słomczyńskim, autorem książki Nadjeżdża, rozmawia Krzysztof Sztafa.

WIĘCEJ

Poezja z nagrodami: świat był mój

recenzje / KOMENTARZE Roman Honet

Roman Honet odpowiada na pytania w ankiecie dotyczącej książki świat był mój, wydanej w Biurze Literackim 28 kwietnia 2014 roku, a w wersji elektronicznej 5 grudnia 2018 roku. Książka ukazuje się w ramach akcji „Poezja z nagrodami”.

WIĘCEJ

rzeczy używane

dzwieki / RECYTACJE Roman Honet

Wiersz z tomu świat był mój, zarejestrowany podczas spotkania “Odsiecz” na festiwalu Port Wrocław 2015.

WIĘCEJ

jabłonie

dzwieki / RECYTACJE Roman Honet

Wiersz z tomu świat był mój, zarejestrowany podczas spotkania “Odsiecz” na festiwalu Port Wrocław 2015.

WIĘCEJ

miesiąc nieśmiertelnych

dzwieki / RECYTACJE Roman Honet

Wiersz z tomu świat był mój, zarejestrowany podczas spotkania „Odsiecz” na festiwalu Port Wrocław 2015.

WIĘCEJ

„Każde ma na szyi psa”, czyli o nowej książce Romana Honeta

recenzje / IMPRESJE Katarzyna Kędzierska

Recenzja Katarzyny Kędzierskiej z książki Romana Honeta świat był mój.

WIĘCEJ

Kłębowiska sensu

recenzje / ESEJE Jerzy Madejski

Recenzja Jerzego Madejskiego z książki świat był mój Romana Honeta, która ukazała we wrześniu 2014 roku się w miesięczniku “Nowe Książki”.

WIĘCEJ

Świat był mój

recenzje / ESEJE Roksana Obuchowska

Recenzja Roksany Obuchowskiej z książki świat był mój Romana Honeta, która ukazała się 12 listopada 2014 roku na na stronie internetowej DOKiS: Dolnośląska Kultura i Sztuka.

WIĘCEJ

Jaki jest świat według Romana Honeta?

recenzje / ESEJE Dominik Borowski

Recenzja Dominika Borowskiego z książki świat był mój Romana honeta, która ukazała się w lipcu 2014 roku w Kieleckim Magazynie Kulturalnym „Projektor”.

WIĘCEJ

Komentarz do wiersza “nikt nie zaśnie”

recenzje / KOMENTARZE Roman Honet

Komentarz Romana Honeta do wiersza „nikt nie zaśnie ” z tomu świat był mój

WIĘCEJ

Ewangelia odwrócona

recenzje / IMPRESJE Magdalena Rabizo-Birek

Esej Magdaleny Rabizo-Birek towarzyszący premierze książki świat był mój Romana Honeta.

WIĘCEJ

Gorycz bliskości niechcianej

wywiady / O KSIĄŻCE Roman Honet

Z Romanem Honetem o książce świat był mój rozmawia Konrad Wojtyła.

WIĘCEJ