recenzje / ESEJE

Zadura wielokrotny

Marcin Skrzypczak

Recenzja Marcin Skrzypczak z książki Klasyk na luzie Bohdana Zadury, która ukazała się 12 października 2011 roku na łamach e-czaskultury.pl.

Biuro Literackie kup książkę na poezjem.pl

Osią Klasyka na luzie, jego głównym tematem, wydaje się zmienność, ewolucja, która dokonała się w twórczości Bohdana Zadury.

Tym, którzy cenią twórczość Bohdana Zadury, jak i tym, którzy choć raz uczestniczyli w spotkaniu z autorem Życia nocnego, trudno wymarzyć sobie ciekawszego bohatera zbioru wywiadów. Hipnotyzujące gawędziarstwo poety w wersji “na żywo”, dalekie od nudnego gadulstwa, znajduje swoje odbicie również po przełożeniu na papier i druk – w zredagowanej przez Jarosława Borowca książce Klasyk na luzie. Opowieści Zadury nie tracą swojego głębokiego humoru (humorystycznej głębi), poeta sypie anegdotami, cierpliwie odpowiada na pytania dotyczące swoich wierszy. Kuszący dla czytelnika musi być również panteon pytających (Darek Foks, Andrzej Sosnowski, Paweł Marcinkiewicz, Jacek Podsiadło i Adam Wiedemann, by poprzestać tylko na wymienieniu kolegów po piórze autora Ciszy). Największym atutem książki jest jednak nie dobór interlokutorów, lecz zgrabne wydobycie i “uwiecznienie” wielobarwności głównego bohatera. Dzięki temu poeta nie zastyga w jednej pozie i intryguje po odłożeniu książki jeszcze bardziej, niż przed rozpoczęciem lektury: zamiast przesytu książka pobudza jeszcze większy apetyt na Zadurę.

Cykl 14 wywiadów tworzących książkę, układa się w przewodnik po życiu i twórczości Bohdana Zadury. Chronologiczny układ rozmów krzyżuje się z płaszczyzną opowieści, tworząc interesujący splot czasów, osób i miejsc: poznajemy dziecięce plany dotyczące dorosłego, zawodowego życia (dylemat: czy zostać świętym, czy artystą), przygody na studiach (egzamin z Wielości rzeczywistości Chwistka), obowiązki związane z pracą w Muzeum Kazimierza Dolnego. Klasyk na luzie jawi się jako postać o wielu różnych korespondujących ze sobą wcieleniach. Dotyczy to w pierwszej kolejności jego literackich ról. Przepytywany przez kolejnych rozmówców, opisuje zależności między swoją poezją a działalnością translatorską, ewolucję od neoklasyka do poety o uchu wyczulonym na współczesne brzmienie języka. Zadura-dziecko, Zadura-debiutant, Zadura-patron-młodszych-poetów – każdy z nich ma w książce równe prawo głosu i coś ciekawego do opowiedzenia.

Na rysujący się w trakcie rozmowy obraz poety wpływ ma również osoba pytającego. Zadura Sosnowskiego skoncentrowany jest na różnicy między poezją zbudowaną ze słów a poezją pisaną zdaniami. Zadura Borowczyka i Larka zastanawia się nad wrodzoną kłamliwością języka i wpływem, jaki na twórczość ma fakt skończenia studiów filozoficznych. Zadura Podsiadły i Marcinkiewicza wspomina dzieciństwo i Puławy, źródło poetyckiego światoodczucia. Zadura Artura Burszty, “środowiskowy”, podaje przepis na naleśniki, które piekł w Legnicy w czasie swojego festiwalowego wieczoru autorskiego w Forcie (“banalne proporcje: szklanka mleka, jedno jajko, łyżka oleju, pół szklanki mąki, trochę soli, zmiksować, wsypać szklankę mąki, zmiksować, zapomnieć na pół godziny. Ten olej to po to, żeby po każdym naleśniku nie smarować patelni kawałkiem słoniny. Coś za coś, bo kiedyś z całych naleśników najlepsza była właśnie ta słonina, która zostawała po smażeniu. Sekret powodzenia to pewnie wprawa i serce, które się w to wkłada. No i drobiazgi, od których coś jednak zależy. Mąka mące nierówna […]. I patelnia patelni […]. Na teflonowych nie wychodzą, mam jedną blaszaną, starą, z wypaczonym dnem, które czasem wyklepuję młotkiem”).

Dobór umieszczonych w książce wywiadów nie jest jednak pozbawiony pewnych wad. Problemem jest powtarzalność pewnych opowieści: motywy powracają i zaczynają nużyć lub lekko irytować, na czym traci Bogu ducha winny poeta. Dotyczy to na przykład wspomnianej już historii egzaminu z estetyki, która pojawia się w książce kilkakrotnie. Klasyk na luzie zyskałby, gdyby dokonać w nim kilku cięć, choć może repetycja jest nieodłączną konsekwencją wielobarwności…

Ciekawym zabiegiem redaktorskim jest natomiast uzupełnienie każdego wywiadu o krótki opis sytuacji, w której rozmowa została przeprowadzona. Dzięki temu abstrakcyjne wymiany pytań i odpowiedzi zakorzeniają się w konkretnym, pozwalają wyobrazić sobie kontekst rozmowy (wymiana maili, spotkanie w Puławach lub Krzemieńcu na Ukrainie, wywiad popołudniowy w przytulnej pracowni poety lub późnonocny przy pigwówce). Trafna wydaje się również decyzja dotycząca tytułu książki, który choć nie zaskakuje, jednak oddaje dystans i bezpretensjonalność autora Ptasiej grypy.

Więcej >>>


Tekst opublikowany na łamach www.e-czaskultury.pl. Dziękujemy za udostępnienie materiału.

powiązania

Ważyk (unwegsam)

recenzje / ESEJE Marcin Skrzypczak

Recenzja Marcina Skrzypczaka z książki Wiersze i dwa poematy Adama Ważyka w wyborze Andrzeja Sosnowskiego.

WIĘCEJ

Od kuchni

wywiady / O PISANIU Artur Burszta Bohdan Zadura

Zapis rozmowy Artura Burszty z Bohdanem Zadurą, opublikowanej w cyklu prezentacji najciekawszych archiwalnych tekstów z dwudziestopięciolecia festiwalu Stacja Literatura.

WIĘCEJ

Emeryt młodym

recenzje / IMPRESJE Bohdan Zadura

Esej Mai Staśko towarzyszący premierze książki Klasyk na luzie Bohdana Zadury.

WIĘCEJ

Dwa akapity przy okazji

recenzje / KOMENTARZE Bohdan Zadura

Autorski komentarz Bohdana Zadury do książki Klasyk na luzie, wydanej nakładem Biura Literackiego 15 września 2011 roku.

WIĘCEJ

Łagodne monstrum

recenzje / ESEJE Andrij Bondar

Recenzja Andrija Bondara z książki Klasyk na luzie Bohdana Zadury.

WIĘCEJ

Prawdę mówiąc

wywiady / O KSIĄŻCE Andrzej Sosnowski Bohdan Zadura

Rozmowa Andrzeja Sosnowskiego z Bohdanem Zadurą, towarzysząca premierze książki Klasyk na luzie. Rozmowy z Bohdanem Zadurą, wydanej w Biurze Literackim 15 września 2011 roku.

WIĘCEJ