wywiady / O KSIĄŻCE

Mam wrażenie, że kaleczę język polski

Aleksandra Olszewska

Sławomir Elsner

Rozmowa Aleksandry Olszewskiej ze Sławomirem Elsnerem, towarzysząca premierze książki Mów, wydanej w Biurze Literackim 6 września 2016 roku.

Biuro Literackie kup książkę na poezjem.pl

Aleksandra Olszewska: Wrażenie niemożności, pewnego oporu jaki stawia słowo, towarzyszy mi od pierwszego wiersza otwierającego Twój tom. Czy to wadzenie się ze słowem,  to odczucie, że słowa „zatykają usta”, to dla Ciebie jako poety ważny stan, ważny moment?

Sławomir Elsner: Walka z wierszem to walka z samym sobą. W zasadzie jest to dla mnie istota poezji. Dość wkurwiająca, ale można z tym żyć [śmiech]. W pisaniu nie mam żadnych ważnych stanów. Pisanie jest stanem samym w sobie, który cały czas we mnie siedzi. Czasami się wychyla i wtedy wiem, że mogę spróbować coś napisać.  Staram się również nie podchodzić do wiersza lekceważąco, bo kiedy stawiam się w roli zwycięzcy już po pierwszym wersie, zazwyczaj przegrywam. Pisanie wiersza jest bardzo osobliwym aktem i pewnie każdy piszący przeżywa go inaczej. Ja z wierszem walczę, walczyłem w Antypodach i walczę w Mów.

Na ten tom czytelnicy czekali długo – aż osiem lat. Stąd moje pytanie o Twój sposób pracy nad wierszem: przez cały ten czas pisałeś czy też miałeś jakiś okres zupełnej „pisarskiej abstynencji”? A jak już pracujesz nad wierszem, to jak ta praca wygląda? Podobnie jak u bohatera wiersza, Twój plastikowy kosz w kuchni jest pełen pogniecionych kartek z napisanym pierwszym wersem?

Nie pisałem cały czas, zacząłem jakieś pięć lat temu. Po Antypodach postanowiłem odpocząć od poezji – nie pisałem, nie czytałem. Byłem tym wszystkim zmęczony. W międzyczasie ożeniłem się i spłodziłem dwóch synów. O powrocie do pisania w dawnym stylu nie było mowy. Już się bałem, że zostanę poetą jednej książki [śmiech]. Później coś ruszyło, nie pamiętam jak i kiedy. Uczyłem się pisać w nowej rzeczywistości społecznej, z nowym spojrzeniem na siebie i wiersz.

Praca nad wierszem dokonuje się w mojej głowie. Prawie nigdy nie ukończyłem wiersza przed monitorem, to znaczy często wydaje mi się, że go skończyłem, ale on się nie poddaje, siedzi w głowie jeszcze jakieś dwa tygodnie i bardziej lub mniej się modyfikuje. To również jest dla mnie męczące.

Odnoszę wrażenie, że kolejnym tematem tego tomu mogłaby być codzienność i stabilizacja. Zdaje się, że im większa stabilizacja, tym poetycko (a może też egzystencjalnie) trudniej? Stabilizacja to zagrożenie?

Zdecydowanie tak. Stabilizacja, rodzina, dzieci – to nauka wyrzeczeń. Codziennie dzielisz się sobą z innymi i przyjmujesz cząstkę ich do siebie. W moim przypadku nie są to warunki sprzyjające pisaniu.  Dużo łatwiej pisze się prowadząc niechlujne, samotne życie [śmiech]. Na szczęście i nieszczęście zostawiłem sobie w środku trochę bałaganu i to mi w zupełności wystarcza. Wiesz, no nie powiem trzylatkowi, który chce się bawić, żeby wyszedł, bo tata teraz pisze wiersz.

A napisałeś kiedyś coś dla swoich synów?

Niestety nie. Kiedyś próbowałem ale chyba nie potrafię pisać dla kogoś czy na jakiś konkretny temat. Nie mam lekkiego pióra. Ogólnie to czasami mam wrażenie, że kaleczę język polski.

Choć „stabilne warunki”, jak mówisz, nie sprzyjają pisaniu, to jednak zdaje się, że w pewnym sensie ich potrzebujesz  / potrzebuje ich bohater Twoich wierszy, który z jednej strony lubi pisać nocą, ale lubi też, gdy słowa stają w gardle; który walczy z rutyną, a jednocześnie potrzebuje jej o tyle, że niejednokrotnie „upycha ją” do wiersza. Rzeczywistość, w jakiej funkcjonujesz, jest dla Ciebie właśnie taka paradoksalna?

To nie do końca tak. Bohater tych wierszy po prostu obserwuje i przetwarza rzeczywistość. Niczego nie potrzebuje, po prostu bierze to co jest i dodaje szczyptę tej swojej histerii [śmiech]. Życie w komórce społecznej, zwanej rodziną, takie właśnie jest: powtarzalne, rutynowe. Nie wiem, czy prowadzi to do zobojętnienia, ale na pewno relacje partnerskie na tym tracą. Składa się na to wiele czynników.

A jest w tym świecie zautomatyzowanych zachowań i rutynowych czynności jeszcze miejsce na szczerość, na coś autentycznego, na drugiego człowieka? Byłoby to dość smutne, gdyby ta autentyczność zarezerwowana była tylko dla chwil bezradności, braku gotowych reakcji (jak wtedy, gdy kolejny już rok zapala się znicze na grobie bliskiego).

To pierwsze zdanie z Twojego pytania trochę mnie przeraża [śmiech]. Myślę, że w Mów jest trochę więcej miejsca dla innych niż było w Antypodach – książce totalnie zamkniętej, skupionej na sobie. Tutaj atmosfera jest trochę bardziej rozrzedzona, bardziej przystępna – takie mam wrażenie.

Dziękuję.

O AUTORACH

Aleksandra Olszewska

absolwentka filologii polskiej w ramach Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Zarządzania Projektami w ramach studiów podyplomowych Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Z Biurem Literackim związana od 2013 roku. Koordynatorka projektów zagranicznych, odpowiadająca za kontakty z partnerskimi festiwalami i instytucjami literackimi z Europy i świata, a także za współpracę z Instytutami Polskimi oraz zagranicznymi przedstawicielstwami.

Sławomir Elsner

Urodzony w 1976 roku. Poeta. Laureat projektu Połów 2008. Za debiutancki tom Antypody otrzymał w 2009 roku Nagrodę Złoty Środek Poezji oraz nominowany był do Nagrody Literackiej Nike oraz Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius. Mieszka w Irlandii.

powiązania

Wszystko gubione

dzwieki / WYDARZENIA Bohdan Zadura Krystyna Miłobędzka Sławomir Elsner

Zapis całego spotkania autorskiego z udziałem Sławomira Elsnera, Krystyny Miłobędzkiej i Bohdana Zadury podczas Portu Wrocław 2009.

WIĘCEJ

Połów 2008

dzwieki / WYDARZENIA Kornelia Piela Rafał Praszczałek Rafał Skonieczny Sławomir Elsner

Zapis całego spotkania autorskiego z udziałem Sławomira Elsnera, Kornelii Pieli, Rafała Praszczałka i Rafała Skoniecznego podczas Portu Wrocław 2008.

WIĘCEJ

Eksperyment i skok w nieznane

wywiady / O KSIĄŻCE Aleksandra Olszewska Nataša Kramberger

Rozmowa Aleksandry Olszewskiej z Natašą Kramberger, towarzysząca wydaniu książki Niebo w jeżynach Natašy Kramberger, w tłumaczeniu Agnieszki Będkowskiej-Kopczyk, która ukazała się w Biurze Literackim 27 lipca 2020 roku.

WIĘCEJ

Ktoś naprawdę wyjątkowy

wywiady / O KSIĄŻCE Aleksandra Olszewska Artur Burszta

Rozmowa Aleksandry Olszewskiej z Arturem Bursztą, towarzysząca wydaniu książki Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego Gdyby ktoś o mnie pytał, która ukazała się w Biurze Literackim 11 marca 2020 roku.

WIĘCEJ

Odsiecz 2002

dzwieki / WYDARZENIA Bartosz Muszyński Bogusław Kierc Cezary Domarus Jarosław Jakubowski Klara Nowakowska Sławomir Elsner Tadeusz Pióro

Zapis całego spotkania autorskiego z udziałem Sławomira Elsnera, Cezarego Domarusa, Jarosława Jakubowskiego, Bogusława Kierca, Bartosza Muszyńskiego, Klary Nowakowskiej i Tadeusza Pióry w trakcie Portu Legnica 2002.

WIĘCEJ

Poza czasem, poza stylem

wywiady / O KSIĄŻCE Aleksandra Olszewska Artur Burszta Filip Łobodziński

Rozmowa Artura Burszty i Oli Olszewskiej z Filipem Łobodzińskim, towarzysząca wydaniu książki Patti Smith Nie gódź się, która ukazała się w Biurze Literackim 18 lutego 2019 roku.

WIĘCEJ

Kto za tym stoi

nagrania / Stacja Literatura Aleksandra Grzemska Aleksandra Olszewska Artur Burszta Dawid Mateusz Joanna Mueller Juliusz Pielichowski

Spotkanie z organizatorami festiwalu Stacja Literatura 23, w którym udział wzięli Damian Banasz, Artur Burszta, Mateusz Grzegorzewski, Aleksandra Grzemska, Polina Justowa, Dawid Mateusz, Mina, Joanna Mueller, Aleksandra Olszewska, Tomasz Piechnik, Juliusz Pielichowski, Magdalena Rigamonti i Maksymilian Rigamonti.

WIĘCEJ

O tym, jak „zadziała się” wspólnota

wywiady / O PISANIU Aleksandra Grzemska Aleksandra Olszewska Artur Burszta Dawid Mateusz Joanna Mueller Juliusz Pielichowski

Dyskusja redakcji Biura Literackiego z udziałem: Aleksandry Grzemskiej, Dawida Mateusza, Joanny Mueller, Aleksandry Olszewskiej, Juliusza Pielichowskiego i Artura Burszty na temat festiwalu Stacja Literatura 23.

WIĘCEJ

Językowe obrazowanie świata

wywiady / O KSIĄŻCE Aleksandra Olszewska Bronka Nowicka

Rozmowa Aleksandry Olszewskiej z Bronką Nowicką, towarzysząca nowemu i rozszerzonemu wydaniu książki Nakarmić kamień. Obrazy rzeczy, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 11 września 2017 roku.

WIĘCEJ

Wiersz miłosny

dzwieki / RECYTACJE Sławomir Elsner

Sławomir Elsner czyta wiersz z książki Antypody. Fragment spotkania “Wszystko gubione” z festiwalu Port Wrocław 2009.

WIĘCEJ

Druga książka

nagrania / Stacja Literatura Jakub Głuszak Paulina Małochleb Sławomir Elsner Szymon Słomczyński

Spotkanie autorskie “Druga książka” z udziałem Sławomira Elsnera, Jakuba Głuszaka, Szymona Słomczyńskiego i Pauliny Małochleb w ramach festiwalu Stacja Literatura 21.

WIĘCEJ

Literary Europe Live: Leanne Ellul

wywiady / O PISANIU Aleksandra Olszewska Leanne Ellul

Czwarty odcinek cyklu wywiadów Oli Olszewskiej, zatytułowanego “Literary Europe” – rozmowa z Leanne Ellul.

WIĘCEJ

Literary Europe Live: Jeney Zoltán

wywiady / O PISANIU Aleksandra Olszewska Jeney Zoltán

3 odcinek cyklu wywiadów Oli Olszewskiej zatytułowanego “Literary Europe” – rozmowa z Jeney Zoltánem.

WIĘCEJ

Literary Europe Live: Övgü GÖKÇE

wywiady / O PISANIU Aleksandra Olszewska Övgü Gökçe

2 odcinek cyklu wywiadów Oli Olszewskiej zatytułowanego “Literary Europe” – rozmowa z Övgü Gökçe.

WIĘCEJ

Literary Europe Live: Alexandra Büchler

wywiady / O PISANIU Aleksandra Olszewska Alexandra Büchler

1 odcinek cyklu wywiadów Oli Olszewskiej zatytułowanego “Literary Europe” – rozmowa z Alexandrą Büchler.

WIĘCEJ

Niedziela

recenzje / KOMENTARZE Sławomir Elsner

Komentarz Sławomira Elsnera w ramach cyklu „Historia jednego wiersza”, towarzyszący premierze książki Mów, wydanej w Biurze Literackim 6 września 2016 roku.

WIĘCEJ

Proces

dzwieki / RECYTACJE Sławomir Elsner

Sławomir Elsner czyta wiersz z arkusza Afekt. Fragment spotkania “Połów 2008” z festiwalu Port Wrocław.

WIĘCEJ

Antypody i senne porządki

nagrania / Między wierszami Jakub Wojciechowski Sławomir Elsner

Sławomira Elsnera i Jakuba Wojciechowskiego przepytują na okoliczność debiutu Marta Podgórnik i Krzysztof Siwczyk. Filmowa etiuda do wiersza „Dioda” Sławomira Elsnera w reżyserii Anny Jadowskiej.

WIĘCEJ

Afekt

nagrania / Z Fortu do Portu Sławomir Elsner

Wiersze z arkusza poetyckiego Afekt. Fragment spotkania autorskiego w ramach 13. festiwalu literackiego Port Wrocław 2008.

WIĘCEJ

Stonowany

dzwieki / RECYTACJE Sławomir Elsner

Sławomir Elsner czyta wiersz z arkusza Afekt. Fragment spotkania “Połów 2008” z festiwalu Port Wrocław.

WIĘCEJ

Proces

nagrania / Złodzieje wierszy Sławomir Elsner

Wiersz pochodzi z książki Antypody (2008). Klip zrealizowany w ramach konkursu “Etiuda z wierszem” dla studentów wrocławskiej ASP.

WIĘCEJ

Mięśnie niezbędne by być zdolnym do empatii

wywiady / O PISANIU Aleksandra Olszewska Juana Adcock

Rozmowa Aleksandry Olszewskiej z Juaną Adcock. Prezentacja w ramach projektu Nowe głosy z Europy.

WIĘCEJ

Mowność według Sławomira Elsnera

recenzje / ESEJE Maciej Krzyżan

Recenzja Macieja Krzyżana książki Mów Sławomira Elsnera, która ukazała się w wersji elektronicznej nakładem Biura Literackiego 18 września 2017 roku.

WIĘCEJ

Słowa po prostu wypowiedziane

recenzje / ESEJE Dominik Borowski

Recenzja Dominika Borowskiego książki Mów Sławomira Elsnera, która ukazała się w wersji elektronicznej nakładem Biura Literackiego 18 września 2017 roku.

WIĘCEJ

Jak linoskoczek…

recenzje / ESEJE Marcin Jurzysta

Recenzja Marcina Jurzysty, towarzysząca premierze książki Mów Sławomira Elsnera, wydanej w Biurze Literackim 6 września 2016 roku.

WIĘCEJ

Niedziela

recenzje / KOMENTARZE Sławomir Elsner

Komentarz Sławomira Elsnera w ramach cyklu „Historia jednego wiersza”, towarzyszący premierze książki Mów, wydanej w Biurze Literackim 6 września 2016 roku.

WIĘCEJ

Subtelność przesady, urok dekadencji

recenzje / ESEJE Jakub Winiarski

Recenzja Jakuba Winiarskiego z książki Antypody Sławomira Elsnera.

WIĘCEJ

Człowiek ubrany w ciało

recenzje / ESEJE Patrycja Wojkowska

Recenzja Patrycji Wojkowskiej z książki Antypody Sławomira Elsnera.

WIĘCEJ

O poezji Sławomira Elsnera

recenzje / NOTKI I OPINIE Roman Honet

Bohater Elsnera przypomina człowieka znajdującego się na skraju wyczerpania, zatem jeśli miała tu miejsce konfrontacja, to właśnie jego zmuszono do kapitulacji. Do życia utajonego: na dnie, w piwnicy…

WIĘCEJ

O Antypodach

recenzje / NOTKI I OPINIE Grzegorz Jankowicz Łukasz Jarosz Maciej Robert Maciej Woźniak Marek K. E. Baczewski Mariusz Grzebalski

Komentarze Mariusza Grzebalskiego, Grzegorza Jankowicza, Marka K. E. Baczewskiego, Macieja Roberta, Łukasza Jarosza, Grzegorza Wysockiego oraz Macieja Woźniaka do książki Antypody Sławomira Elsnera.

WIĘCEJ