książki / POEZJE

46 wierszy ortonimicznych

Fernando Pessoa

Michał Lipszyc

Fragmenty książki 46 wierszy ortonimicznych Fernando Pessoi, wydanej w Biurze Literackim 4 listopada 2025 roku.

Biuro Literackie kup książkę na poezjem.pl

[Księżyc (powiadają Anglicy)]

Księ­życ (powia­da­ją Angli­cy)
Z zie­lo­ne­go jest sera zro­bio­ny.
Choć­bym nie wiem jak się namy­ślał
Jakiś pomysł i tak jest stra­co­ny.

A to ten, wła­śnie ten, wła­śnie on
Przy­nieść miał wyba­wie­nie
Mojej duszy od bólu i od…
Sam nie wiem, czy to jest pra­gnie­nie.

Bo w moich pra­gnie­niach się liczy
Tyl­ko to, aby czuć myśla­mi.
Księ­życ (powia­da­ją Angli­cy)
Nie­bie­ski bywa cza­sa­mi.


Autopsychografia

Poeta zna­czy symu­lant.
Tak w uda­wa­niu celu­je,
Że uda­je nawet, iż bólem
Jest ból, któ­ry napraw­dę czu­je.

A czy­tel­ni­cy wier­sza
W czy­ta­nym bólu widzą znak
Nie tych dwóch, któ­re miał poeta,
Lecz tego jed­ne­go, któ­re­go im brak.

I tak sobie krą­ży po torach,
Rozum nasz śmie­sząc wiel­ce,
Ta kolej zabaw­ko­wa,
Któ­rej na imię ser­ce.


Wiersz

Nie­bo nie­bie­skie, świa­tło spo­koj­ne –
O brzeg się fale cicho łamią
Na pla­ży jasnej i skoń­czo­nej:
Opusz­ki pal­ców się tu bawią.

Na bez­i­mien­nym pia­ni­nie pla­ży
Gra­ją melo­dię, któ­rej nie ma.
Z jej ryt­mu w koń­cu się uka­że
Całość nasze­go dnia zna­cze­nia.

Jak było­by dobrze, gdy­by to star­czy­ło!
Jak traf­nie, gdy­bym wie­rzył przy tym,
Że te fale i morze, któ­re je zro­dzi­ło,
I to nie­bo żyją, i że są w nich byty!


[Śpię. Jeśli śnię, budząc się, nie wiem]

Śpię. Jeśli śnię, budząc się, nie wiem
O czym było to śnie­nie.
Śpię. Jeśli śpię bez snów, prze­bu­dze­nie
Rzu­ca mnie na otwar­te prze­strze­nie
Któ­rych nie znam, sko­ro się zbu­dzi­łem
W czymś, cze­go poznać jesz­cze nie zdą­ży­łem.
Już lepiej i bez śnie­nia, i bez bra­ku śnie­nia.
I lepiej bez prze­bu­dze­nia.


Boże Narodzenie

Rodzi się Bóg. Inni giną. Praw­dy sło­wo
Ani przy­szło, ani poszło: to, co się zmie­ni­ło,
To Błąd. Mamy Wiecz­ność nową,
A to, co minę­ło, i tak lep­sze było.

Śle­pa Nauka, co orze tę zie­mię jało­wą.
Dur­na Wia­ra, co marze­niem o swym kul­cie żyje.
Nowy Bóg to tyl­ko jesz­cze jed­no sło­wo.
Nie szu­kaj i nie wierz: cień wszyst­ko kry­je.


[Śmierć to jest zakręt drogi]

Śmierć to jest zakręt dro­gi.
Umrzeć to tyl­ko zejść z pola widze­nia.
Gdy nad­sta­wię ucha, sły­szę two­je kro­ki,
Nie mniej praw­dzi­we od mego ist­nie­nia.

Zie­mia zro­bio­na jest z nie­ba.
Kłam­stwo nigdzie nie ma gniaz­da.
Tu niko­mu nigdy zgu­bić się nie da,
Wszyst­ko to jest dro­ga i praw­da.

O autorach i autorkach

Fernando Pessoa

Portugalski poeta i prozaik, uznawany za jednego z czołowych twórców europejskiego modernizmu i prekursorów postmodernizmu. Urodził się w 1888 roku w Lizbonie, zmarł w 1935. W 1914 roku powołał do życia trzech swoich najważniejszych heteronimów: Álvara de Camposa, Ricarda Reisa i Alberta Caeiro. Publikował głównie w czasopismach, współtworzył modernistyczne pismo „Orpheu” (1915), które wprowadziło do literatury portugalskiej futuryzm i nowoczesność. Pisał po portugalsku, angielsku i francusku. Za życia doczekał się wydania tylko jednej swojej książki poetyckiej – Przesłanie (Mensagem).

Michał Lipszyc

Urodził się w 1970 roku. Bajkopisarz, iberysta, popularyzator i tłumacz literatury portugalskojęzycznej, który prezentuje polskim czytelnikom nowe lub niedocenione zjawiska w literaturze luzo-brazylijskiej oraz wybranych krajów Afryki. W jego przekładzie i opracowaniu ukazały się m.in. Księga niepokoju Fernando Pessoi, Jeruzalem i Panowie z dzielnicy Gonçala M. Tavaresa, Babcia 19 i sowiecki sekret Ondjakiego, Żony mojego ojca José Eduardo Agualusy, Lunatyczna kraina i Władca piachu Mii Couto, apokalipsa ludzi pracy valtera hugo mãe, Ostatni krąg. Najniebezpieczniejsze więzienie Brazylii, Klawisze i Więźniarki Drauzia Varelli. Przygotował też liczne wybory prozy i poezji portugalskiego obszaru językowego w „Literaturze na Świecie”. Autor esejów o kulturze luzofońskiej oraz bajek dla dzieci: Spóźnione wakacje czyli podwodny sen smoka i Wyprawa w Mordęgi czyli skąd się biorą słowa.

Powiązania

Robótka na drutach

wywiady / o książce Artur Burszta Michał Lipszyc

Roz­mo­wa Artu­ra Bursz­ty z Micha­łem Lip­szy­cem, towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze książ­ki 46 wier­szy orto­ni­micz­nych Fer­nan­do Pes­soi w tłu­ma­cze­niu Micha­ła Lip­szy­ca, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 4 listo­pa­da 2025 roku.

Więcej

Robótka na drutach

wywiady / o książce Artur Burszta Michał Lipszyc

Roz­mo­wa Artu­ra Bursz­ty z Micha­łem Lip­szy­cem, towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze książ­ki 46 wier­szy orto­ni­micz­nych Fer­nan­do Pes­soi w tłu­ma­cze­niu Micha­ła Lip­szy­ca, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 4 listo­pa­da 2025 roku.

Więcej

Robótka na drutach

wywiady / o książce Artur Burszta Michał Lipszyc

Roz­mo­wa Artu­ra Bursz­ty z Micha­łem Lip­szy­cem, towa­rzy­szą­ca pre­mie­rze książ­ki 46 wier­szy orto­ni­micz­nych Fer­nan­do Pes­soi w tłu­ma­cze­niu Micha­ła Lip­szy­ca, wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 4 listo­pa­da 2025 roku.

Więcej