Strona A, strona B nr 126: Czy da się żyć z pisania w Polsce?

Dzi­siaj poszu­ka­my odpo­wie­dzi na pyta­nie „Czy da się żyć z pisa­nia w Pol­sce?”. Ana­li­zu­ję raport o kon­dy­cji zawo­do­wej i warun­kach pra­cy osób two­rzą­cych książ­ki. Zasta­na­wiam się, co z nie­go wyni­ka dla osób na począt­ku dro­gi lite­rac­kiej. Czy pasja pisa­nia ma szan­sę kie­dyś zamie­nić się w zawód, a jeśli tak, to na jakich warun­kach?

Czy­tam ten raport jak sce­na­riusz fil­mu, w któ­rym sam od daw­na wystę­pu­ję. Od 1992 roku dzia­łam w kul­tu­rze na kie­row­ni­czych sta­no­wi­skach, a pierw­szy mię­dzy­na­ro­do­wy pro­jekt lite­rac­ki zre­ali­zo­wa­łem rok póź­niej. Raport nie jest dla mnie tyl­ko zbio­rem liczb. To raczej lustro, w któ­rym widzę trzy deka­dy prze­mian – swo­je błę­dy, ale też decy­zje, któ­re spra­wi­ły, że nadal chcę współ­two­rzyć świat lite­rac­ki.

Przy­glą­dam się temu, jak wyglą­da­ją docho­dy twór­ców i twór­czyń, ile osób żyje wyłącz­nie z ksią­żek, gdzie sys­tem od daw­na pęka i w któ­rych miej­scach trze­ba zacząć go napra­wiać. Ana­li­zu­ję naj­waż­niej­sze wyni­ki i reko­men­da­cje, wycią­gam wła­sne wnio­ski, wska­zu­ję, co jesz­cze war­to zro­bić, żeby popra­wić sytu­ację osób two­rzą­cych lite­ra­tu­rę.

Poka­zu­ję, jak czte­ry pro­gra­my Biu­ra Lite­rac­kie­go, do któ­rych nabór trwa do 11 stycz­nia, odpo­wia­da­ją w prak­tycz­ny spo­sób na pro­ble­my opi­sa­ne w rapor­cie. Mówię o zmia­nach, jakim pod­le­ga lite­ra­tu­ra, przy czym szu­kam w nich nadziei na real­ną zmia­nę, i zapo­wia­dam kolej­ny odci­nek „Stro­ny A, stro­ny B”, w któ­rym poroz­ma­wia­my o tym, jak pró­bo­wać zamie­nić pisa­nie w twór­cze dzia­ła­nie.

Oma­wiam gru­dnio­we pre­mie­ry – książ­ki, któ­re zaczy­na­ją się tam, gdzie koń­czą się pro­ste opo­wie­ści: w prze­rwie w zasię­gu (histo­ria połą­czeń Prze­my­sła­wa Kral­la), w szcze­li­nie pamię­ci (Pamięć Péte­ra Náda­sa), w zawie­sze­niu mię­dzy por­tem a otwar­tym morzem (Alis Ubbo Aga­ty Puwal­skiej), w momen­cie, gdy gniew sta­je się języ­kiem (Feno­me­no­lo­gia gnie­wu Adrien­ne Rich).

Słu­cha­my też arty­stek i arty­stów z miejsc, o któ­rych rzad­ko myśli się jako o „muzycz­nym cen­trum”: z połu­dnia i z pół­no­cy, z pusty­ni, z wysp, z miast, któ­re zwy­kle nie tra­fia­ją na okład­ki ani na głów­ne stro­ny maga­zy­nów muzycz­nych. Zamiast wiel­kich nar­ra­cji są poje­dyn­cze gło­sy, gniew zamie­nia się w jasność, a pamięć wra­ca jak echo.

Posłu­chaj „Stro­ny A, Stro­ny B” o tego­rocz­nych nabo­rach  

Kadry lite­ra­tu­ry 2026 
Wydaj debiu­tanc­ką książ­kę w 2026 roku
Wydaj kolej­ną książ­kę w 2026 roku

Poznaj tego­rocz­ne pro­gra­my Biu­ra Lite­rac­kie­go   

Nabór do pro­gra­mu „Kadry lite­ra­tu­ry 2026”
Nabór do pro­gra­mu „Kre­atyw­na lite­ra­tu­ra 2026”
Nabór do pro­gra­mu „Wydaj debiu­tanc­ką książ­kę w 2026 roku”
Nabór do pro­gra­mu „Wydaj kolej­ną książ­kę w 2026 roku”