Niepojęte jak sama poezja

Najnowszy tom szkiców krytycznych Mariana Stali jest książką niezwykłą choćby już z powodu swego podtytułu, który brzmi: Urywki nie napisanej książki o poezji i krytyce. Jak autor może przedstawiać czytelnikom tylko urywki czegoś, co nawet nie powstało? – można by się oburzać. Zwłaszcza kiedy przeczytamy początkowe wyznanie krytyka: “Jak to powiedzieć? Lubię brać do ręki kilkusetstronicowe książki, zazdroszczę autorom fundamentalnych syntez, sam jednak wolę pisać szkice, notatki, interpretacyjne drobiazgi. Co więcej: sądzę, że nie warto mówić wszystkiego, co się wie…Zarazem jednak: nie tracę nadziei, iż spoza fragmentów, okruchów, niedpowiedzeń – prześwituje od czasu do czasu jakiś głębszy zamysł, namysł, sens”. Czym zatem jest więc zbiór zatytułowany Niepojęte: Jest…? Może właśnie najlepiej byłoby odpowiedzieć, że czymś niepojętym…

(…)

Marian Stala jest dziś bez wątpienia jednym z najlepszych krytyków, piszących o poezji, który zawsze mówi swoim głosem, nie ulegając powszechnie panującym literackim modom (o czym świadczy choćby fakt odmowy uczestniczenia we wspomnianej ankiecie). Potrafi wskazywać te miejsca na poetyckiej mapie Polski, które wymagają większych analiz i głębszych refleksji, przy czym niezwykle subtelnie narzuca swoje zdanie i swoje poetyckie gusta. Jak sam mówi, pisanie o poezji jest jednym z najbardziej osobistych życiowych doświadczeń. Intymny świat poezji jest tak samo niepojęty, jak niepojęta jest próba jego opisu. Najważniejsze jest bowiem właśnie nie mówienie wszystkiego wprost, tylko to, czego się nie mówi, a co można wyczytać pomiędzy wersami nie napisanej jeszcze książki.

(…)