recenzje / ESEJE

Pamięć

Rafał Hetman

Recenzja Rafała Hetmana książki Pamięć Petera Nadasa w tłumaczeniu Elżbiety Sobolewskiej, która ukazała się w wersji elektronicznej nakładem Biura Literackiego 2 października 2017 roku.

Biuro Literackie kup książkę na poezjem.pl

Pamięć to książka-wyzwanie. I nie chodzi tu wyłącznie o te 800 stron, przez które trzeba przebrnąć. Czytanie powieść Petra Nadasa jest jak wizyta na koncercie w filharmonii, kiedy na co dzień słucha się Zenka Martyniuka. No, może z tym Martyniukiem trochę przesadziłem, ale jako czytelnik głównie reportaży w zetknięciu z prozą Nadasa czułem się jak miedź brzęcząca albo cymbał brzmiący, jakbym literatury nie znał, jakbym dopiero teraz się z nią zetknął. Dziwne to uczucie. Zwłaszcza, kiedy po Nadasu sięgam po klasyczny repo, wszystko wydaje mi się płaskie i płytkie.

Chyba jeszcze trochę jestem oszołomiony. Choć na początku nie zanosiło się na to, że przez Pamięć w ogóle się przebiję. Nie mówiąc już o tym, że mnie ta książka zafascynuje.

Jest to powieść o dorastaniu oraz odkrywaniu siebie i innych. Tłem są Węgry lat 50. XX wieku, a wśród motywów przewijają się wojenne wspomnienia, pokłosie powstania 1956 roku i stalinizmu. Historia opowiedziana jest z perspektywy głównego bohatera, według mnie najciekawszej postaci książki.

Choć chyba najważniejszymi bohaterami Pamięci są język i konstrukcja tekstu, które na początku odpychały mnie od tej książki, a później były głównymi powodami, dla których do niej wracałem.

Nadas pisze precyzyjnie i przenikliwie, jak gdyby rozkładając rzeczywistość na czynniki pierwsze. Jak gdyby na oczach czytelnika od razu analizował opisywane sytuacje, gesty, słowa, przedmioty. Nadas z taką samą uwagą i precyzją pisze zarówno o relacjach między ludźmi, jak i o rdzy w bramie, czy o kamieniu. Czasami te jego próby deszyfryzacji i rozbioru wszystkich i wszystkiego wydają się odrobinę śmieszne, kiedy z pełną powagą roztrząsa sprawy błahe, albo nużące i niepotrzebne (w ogóle wszystkio w tej książce jest długie, nawet mgnienie oka, nie mówiąc już o podobno najlepszych w literaturze scenach seksu, które ciągną się przez kilka stron). Ale ta jego pisarska nieustępliwość i konsekwencja sprawiają, że czytelnik otrzymuje świat całkowicie obnażony, a przez to niezwykle atrakcyjny, bo nikt tak jak on go nie rozebrał, nie pokazał jego kulisów.

Doświadczenia czytania Nadasa nie potrafię porównać z żadną inną lekturą. Jedyny problem polega na tym, że jest to literatura bardzo wymagająca. Wręcz elitarna. Taka, która potrzebuje spokoju i skupienia oraz której trzeba poświęcić maksimum siebie. Ale kiedy już to się zrobi, kiedy w pewien sposób zespoli się z rytmem tych długich rozedrganych zdań, to Pamięć z nawiązką rekompensuje czytelnikowi te wszystkie wysiłki.


Pierwotnie recenzja ukazała się na blogu Rafała Hetmana „CzytamRecenzuje.pl”. Dziękujemy autorowi za zgodę na przedruk.

 

belka3

 

O AUTORZE

Rafał Hetman

Ur. 1987. Reporter. Publikował m.in. w „Gazecie Wyborczej”, „Tygodniku Powszechnym”, magazynie „Chidusz”. Autor książki Izbica, Izbica, która znalazła się w finale Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego oraz otrzymała nominację do Nagrody Historycznej „Polityki” oraz Nagrody Literackiej im. Witolda Gombrowicza. Finalista Konkursu Stypendialnego im. Ryszarda Kapuścińskiego. W mediach społecznościowych opowiada o literaturze.

powiązania

Polifoniczny esej o wojnie

recenzje / ESEJE Rafał Hetman

Recenzja Rafała Hetmana, towarzysząca premierze książki Piszą, więc żyją. Pierwszych sto dni wojny w tłumaczeniu Bohdana Zadury, wydanej w Biurze Literackim 22 sierpnia 2022 roku.

WIĘCEJ

Drogi Wydawco i moja jeszcze droższa Tłumaczko,

recenzje / KOMENTARZE Péter Nádas

Komentarz Pétera Nádasa do nominacji do Literackiej Nagrody Europy Środkowej „Angelus” 2018.

WIĘCEJ

Wielka rzeka ludzkiej pamięci

wywiady / O KSIĄŻCE Elżbieta Sobolewska Krzysztof Sztafa

Rozmowa Krzysztofa Sztafy z Elżbietą Sobolewską, towarzysząca premierze książki Pamięć Pétera Nádasa, wydanej w Biurze Literackim 3 kwietnia 2017 roku, a wersji elektronicznej 2 października 2017 roku.

WIĘCEJ

Śmierć zegarkom

recenzje / ESEJE Piotr Prachnio

Recenzja Piotra Prachnio książki Pamięć Petera Nadasa w tłumaczeniu Elżbiety Sobolewskiej, która ukazała się w wersji elektronicznej nakładem Biura Literackiego 2 października 2017 roku.

WIĘCEJ

Erotyczna komunia i odzyskana rzeczywistość

recenzje / ESEJE Gábor Csordás

Recenzja Gábora Csordása, towarzysząca premierze książki Pamięć Pétera Nádasa, wydanej w Biurze Literackim 3 kwietnia 2017 roku.

WIĘCEJ

Pamięć – spowiedź tłumacza

recenzje / KOMENTARZE Elżbieta Sobolewska

Autorski komentarz Elżbiety Sobolewskiej do przekładu Pamięci Petera Nádasa, wydanej w Biurze Literackim 3 kwietnia 2017 roku.

WIĘCEJ

Pamięć

utwory / zapowiedzi książek

Fragment książki Pamięć Pétera Nádasa w przekładzie Elżbiety Sobolewskiej, która ukaże się w Biurze Literackim 3 kwietnia 2017 roku.

WIĘCEJ

Spoczęliśmy na dłoni Boga

utwory / zapowiedzi książek Péter Nádas

Fragment książki Pamięć Petera Nadasa, która ukaże się w przekładzie Elżbiety Sobolewskiej w Biurze Literackim 20 marca 2017 roku.

WIĘCEJ