Podsumowanie roku w Biurze Literackim
Wyjątkowa edycja festiwalu Stacja Literatura, kolejne sukcesy autorów oraz książek nominowanych do najważniejszych nagród i wyróżnianych nimi, ponowne docenienie działalności wydawnictwa w konkursie Unii Europejskiej, osiemnaście premier, kilkanaście krajowych i międzynarodowych projektów, zagraniczne wyjazdy oraz następne przekładowe publikacje twórców – to najważniejsze wydarzenia 2019 roku, rozpoczynającego dwudziesty piąty sezon działalności Biura Literackiego, które od 2016 roku funkcjonuje w Stroniu Śląskim oraz Kołobrzegu.
Wyjątkowa edycja festiwalu Stacja Literatura, kolejne sukcesy autorów oraz książek nominowanych do najważniejszych nagród i wyróżnianych nimi, ponowne docenienie działalności wydawnictwa w konkursie Unii Europejskiej, osiemnaście premier, kilkanaście krajowych i międzynarodowych projektów, zagraniczne wyjazdy oraz następne przekładowe publikacje twórców – to najważniejsze wydarzenia 2019 roku, rozpoczynającego dwudziesty piąty sezon działalności Biura Literackiego, które od 2016 roku funkcjonuje w Stroniu Śląskim oraz Kołobrzegu.
Sukcesy Marty Podgórnik (Nagroda im. Wisławy Szymborskiej i nominacja do Nagrody Nike), Julii Szychowiak (nominacja do Nagrody Literackiej Gdynia), a także debiutantów: Jana Rojewskiego (nominacje do Nagrody Literackiej Gdynia, Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius oraz wyróżnienie w Ogólnopolskim Konkursie Literackim im. Artura Fryza „Złoty Środek Poezji”) i Michała Domagalskiego (nominacja do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius) to główne wyróżnienia książek i autorów w mijającym 2019 roku.
Po raz kolejny zostały docenione także książki tłumaczeniowe z serii „Proza” oraz „Poezje”. Nominację do Nagrody Literackiej Gdynia za Tarantulę Boba Dylana otrzymał Filip Łobodziński. W finale Nagrody Prezydenta Miasta Gdańska za Twórczość Translatorską im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego znalazły się aż dwie książki Biura Literackiego: Pamięć Pétera Nádasa w przekładzie Elżbiety Sobolewskiej oraz Santarém (wiersze i trzy małe prozy) Elisabeth Bishop w tłumaczeniu Andrzeja Sosnowskiego.
Unia Europejska ponownie wyróżniła Biuro Literackie w programie „Support to Literary Translation Projects”. Projekt wydawniczy „European Literary Heritage” zdobył 91 punktów na 100 możliwych. Dzięki dotacji w latach 2020–2021 poznamy „Klasyków poezji europejskiej” oraz „Nowe głosy prozatorskie”. Książki będzie przygotowywać doborowa grupa tłumaczy: Agnieszka Będkowska-Kopczyk, Leszek Engelking, Jakub Kornhauser, Filip Łobodziński, Zbigniew Machej, Katarina Šalamun-Biedrzycka, Kinga Siewior, Elżbieta Sobolewska, Bogusława Sochańska i Miłosz Waligórski.
W 2019 roku ukazało się amerykańskie wydanie książki Martyny Buliżańskiej moja jest ta ziemia. Swoją ukraińską premierę miał tom Bronki Nowickiej Nakarmić kamień, ruszyły też prace nad angielskim i francuskim tłumaczeniem książki laureatki Nagrody Literackiej Nike 2016. Wielkim sukcesem okazał się przekład Bezbronnej kreski Tadeusza Dąbrowskiego na język niemiecki przygotowany przez Renate Schmidgall. Wiersze autorów związanych z Biurem ukazywały się ponadto w zagranicznych pismach, m.in. w tłumaczeniu na języki angielski, niemiecki, rosyjski czy węgierski.
Nakładem wydawnictwa w 2019 roku ukazało się osiemnaście książkowych premier oraz dwadzieścia jeden e-booków. Wydane zostały almanachy: Połów. Poetyckie debiuty 2018 oraz Wiersze i opowiadania doraźne 2019. Zadebiutowała trójka autorów: Nina Manel (Transparty), Jakub Pszoniak (Chyba na pewno) i Przemysław Suchanecki (Wtracenie). W serii Proza ukazały się książki przekładowe: Kroniki ukrytej prawdy Pere Caldersa (tłumaczenie: Anna Sawicka), Biblia i inne historie Pétera Nádasa (Elżbieta Sobolewska) i Sroga zima Raymonda Queneau (Hanna Igalson-Tygielska).
W serii Poezja dzięki przekładom Tadeusza Sławka, Filipa Łobodzińskiego oraz Julii Hartwig wydane zostały książki: Emily Dickinson (Samotność przestrzeni), Patti Smith (Nie gódź się) i Williama Carlosa Williamsa (Spóźniony śpiewak, wznowienie). Ukazały się także nowe książki poetyckie: Anny Adamowicz (Animalia), Kacpra Bartczaka (Naworadiowa), Jacka Dehnela (Najdziwniejsze), Konrada Góry (Kalendarz majów), Grzegorza Kwiatkowskiego (Karl-Heinz M.), Joanny Mueller & Joanny Łańcuckiej (Waruj), Bianki Rolando (Stelle) i Roberta Rybickiego (POGO GŁOSEK).
W tym roku organizowana po raz 24. Stacja Literatura odbyła się pod hasłem „Nie gódź się” zaczerpniętym z utworu „Radio Bagdad” Patti Smith, który był odpowiedzią na akcję militarną wojsk NATO w Iraku. „Nie gódź się z bliźniego niedolą, nie gódź się z bliźniego niedowładem” – śpiewała Smith (tłumaczenie: Filip Łobodziński), co nadawało całemu festiwalowi ton niezgody na zastany świat, a zarazem było zachętą do wspólnego „wyciągania dłoni”. Stanowcze „nie” wybrzmiało szczególnie wyraźnie już podczas manifestu odczytanego na szczycie Czarnej Góry.
Przez cztery festiwalowe dni „Nie godzę się” było odmieniane przez rozmaite literackie dykcje, języki i poetyki. Motyw przewodni festiwalu przewijał się przez niemal wszystkie wydarzenia. Czasem w jednoznaczny sposób, jak podczas czytań w ramach inicjatywy „Wiersze i opowiadania doraźne” (wieczorne Live Sety) czy w trakcie debaty „O niezgodzie w literaturze”, czasem w konfrontacji z kanonem poetyckim, jak w przypadku dyskusji z udziałem Anny Kałuży, Karola Maliszewskiego, Joanny Mueller, Joanny Orskiej i Jakuba Skurtysa o „Poetyckich książkach trzydziestolecia”.
Motyw niezgody wracał wreszcie w czytanych wierszach i rozmowach. Organizatorom nie zależało jednak wyłącznie na artystycznej kontestacji – założeniem tegorocznej Stacji Literatura było sprawdzenie, na ile literatura może być odpowiedzią na wyzwania i problemy codzienności (na ile jest „wyciągnięciem dłoni” – jak u Patti Smith). Intencję tę dobrze odczytała wrażliwa na te tematy publiczność: „Jeśli da się jeszcze wierzyć, że ‘poezja ocala’, to właśnie w takiej formie, jak to robicie na festiwalu” – można było przeczytać w pofestiwalowych komentarzach.
W relacji z tegorocznej edycji Grzegorz Chojnowski z Polskiego Radia pisał: „Dobrze, że są takie enklawy, takie Czarne Góry, Stronia Śląskie, gdzie się może rozgościć poezja i w bezpiecznej bliskości zaprzyjaźnionych od kiedyś lub teraz ludzi istnieć jako coś drogiego i ważnego. […] Stacja Literatura 24 […] dowiodła, że w poezji tkwi moc i myśl, że dotyka kluczowych zjawisk życia, bywa przy tym atrakcyjna (większość czytań wierszy prezentowanych przez samych autorów/autorki wręcz porywała)”.
W Stroniu Śląskim poznaliśmy osoby wyróżnione w projektach wydawniczych Biura Literackiego. Laureatami 14. Połowu zostali: Paweł Harlender, Natalia Kubicius, Paweł Kusiak, Michał Mytnik, Marlena Niemiec, Klaudia Pieszczoch, Agata Puwalska i Jakub Sęczyk. W projekcie Pierwsza książka wyróżniono Przemysława Suchaneckiego, Katarzynę Szaulińską oraz Aleksandra Trojanowskiego. W ramach Debiutów prozą wkrótce swoje pierwsze książki wydadzą: Elżbieta Łapczyńska i Marta Sokołowska. Zwyciężczynią konkursu „Wiersze i opowiadania doraźne 2019” została Katarzyna Szaulińska.
Nagroda „Po Stronie wiersza” przyznana przez młodych mieszkańców Stronia Śląskiego powędrowała do Antoniny M. Tosiek. Najlepszymi „krytykami z uczelni” zostali: Adam Partyka (I miejsce), Weronika Janeczko (II miejsce) oraz Ilona Chylińska (III miejsce). W odbywających się przy okazji festiwalu Stacja Literatura Pracowniach udział wzięło blisko 200 osób wyłonionych spośród prawie pół tysiąca kandydatów. Z Lekcji języka poetyckiego, które zostały zaproponowane dzieciom i młodzieży ze Stronia Śląskiego, skorzystało tym razem także około 200 osób.
Dzięki uczestnictwu w międzynarodowych inicjatywach Biuro Literackie prezentowało swoją działalność m.in. w Berlinie i Brukseli. Angażowało się także aktywnie w projekty platformy Literary Europe Live Plus. Wiele krajowych działań sfinansowano z dotacji ministerialnych, m.in. trzecią edycję Krytyka z uczelni (program „Ojczysty – dodaj do ulubionych”), czternastą edycję Połowu (Literatura) oraz projekt Księgarnia z poezją (Partnerstwo dla książki). Na uwagę zasługuje coraz bliższa współpraca oficyny z Łódzką Szkołą Filmową.
Pod egidą Biura Literackiego odbywały się spotkania i wydarzenia, m.in. w Głogowie, Gorzowie, Sosnowcu, Rybniku. Po raz drugi zrealizowano Wakacje z kulturą, które tym razem zagościły w Darłowie i Kołobrzegu. W Głogowie i Sopocie odbyły się kolejne spotkania sieci Bibliotek z poezją. Przede wszystkim jednak był to czas przygotowań do 25. sezonu wydawnictwa oraz jubileuszowej edycji festiwalu. Ćwierć wieku działalności to przede wszystkim piękne, osobiste historie wielu autorów i autorek. Już wkrótce na stronach Biura przeczytacie, czego spodziewać się mogą czytelnicy w 2020 roku.