Przegięty jak rokokowy imbryczek

Jednym z głównych bohaterów powieści najgłośniejszego gejowskiego pisarza Ameryki Edmunda White’a Hotel de Dream (Biuro Literackie, przeł. Jacek Dehnel, Piotr Tarczyński) jest jego rodak Stephen Crane (1871-1900), wybitny powieściopisarz i dziennikarz, w Polsce prawie nieznany. W swych naturalistycznych powieściach i opowiadaniach prostym, dosadnym językiem opisywał życie społecznych nizin, pracował też jako korespondent wojenny m.in. w trakcie wojny grecko-tureckiej 1897 r., a w burzliwym życiu prywatnym wywoływał skandal za skandalem, czego ukoronowaniem był związek z Corą Taylor, kobietą zamężną, a do tego z przeszłością, w której to była właścicielką burdelu na Florydzie. Prawdziwy macho? Chyba nie do końca. Środowiskowa plotka głosiła bowiem, że pod wrażeniem przypadkowego spotkania z prostytuującym się młodzieńcem, któremu udzielił kiedyś w Nowym Jorku doraźnej pomocy, napisał powieść o homoseksualnym podziemiu w Nowym Jorku u schyłku XIX w., którą jednak zniszczył za namową przerażonych tematem przyjaciół i wydawców, choć miał to być “najlepszy kawałek prozy, jaki kiedykolwiek napisał”.

Właśnie do tej wątpliwej legendy sięgnął White. W jego powieści umierający na gruźlicę w Anglii, a potem w Niemczech Crane żałuje zniszczenia manuskryptu. Otoczony czułą opieką Cory przygotowuje nową wersję Malowanego chłopca, opowieść o romansie zamożnego żonatego bankiera i pięknego ulicznika, który uciekł od molestującego go ojca farmera, by w Nowym Jorku zarabiać jako gazeciarz, złodziejaszek i męska prostytutka. White nie byłby sobą, gdyby swej książki nie oplótł szczelną siecią literackich aluzji. W powieści dyskutuje się o Oscarze Wildzie, którego skazanie za homoseksualizm ma być dla Crane’a przestrogą, by nie dotykał “przeklętego tematu”, a jako bohaterowie pojawiają się przyjaciele Crane’a – Joseph Conrad i Henry James. Pierwszy przedstawiony z sympatią, choć nie mówił płynnie po angielsku, drugi – potraktowany złośliwie jako “przegięty jak rokokowy imbryczek” hipokryta.