Doireann NÍ GHRÍOFA: Skry na mrok

Ostat­nią książ­ką poetyc­ką w „Nowym euro­pej­skim kano­nie lite­rac­kim” jest tom Doire­ann Ní Ghrío­fy „Skry na mrok” w świet­nym prze­kła­dzie Jerze­go Jar­nie­wi­cza. Choć autor­ka pro­wa­dzi w swo­jej książ­ce dia­log z histo­rią i tra­dy­cją lite­rac­ką, to w cen­trum jej świa­ta pozo­sta­je cie­le­sność: kobie­ce cia­ło i doświad­cze­nie kobie­co­ści.

Ostat­nią książ­ką poetyc­ką w „Nowym euro­pej­skim kano­nie lite­rac­kim” jest tom Doire­ann Ní Ghrío­fy „Skry na mrok” w świet­nym prze­kła­dzie Jerze­go Jar­nie­wi­cza. Choć autor­ka pro­wa­dzi w swo­jej książ­ce dia­log z histo­rią i tra­dy­cją lite­rac­ką, to w cen­trum jej świa­ta pozo­sta­je cie­le­sność: kobie­ce cia­ło i doświad­cze­nie kobie­co­ści. Żywio­łem jej wier­szy jest zwy­czaj­ność, a ich sce­ne­rię two­rzą miej­sca, w któ­rych roz­gry­wa­ją się epi­zo­dy codzien­ne­go życia: par­king samo­cho­do­wy, pral­nia publicz­na, szpi­tal, park miej­ski. To miej­sca swoj­skie i oswo­jo­ne, ale w suge­styw­nych obra­zach poet­ki prze­sta­ją być oczy­wi­ste i odsła­nia­ją nie zawsze dostrze­ga­ny wymiar tajem­ni­cy.

W roz­mo­wie, któ­rą z autor­ką prze­pro­wa­dził Jerzy Jar­nie­wicz, Doire­ann Ní Ghrío­fa wyzna­je: „Wie­le z moich wier­szy wyra­sta z żyznej gle­by mię­dzy moimi dwo­ma języ­ka­mi, angiel­skim i irlandz­kim… Lubię wyobra­żać sobie, jak ina­czej te nasio­na mogły­by zakwit­nąć w trze­cim języ­ku! Żyje­my w histo­rii. Moje wier­sze tak­że. Mogą mówić w cza­sie teraź­niej­szym, ale prze­szłość jest żywa w każ­dym wer­sie. Rany wojen­ne są głę­bo­kie, podob­nie jak trau­ma post­ko­lo­nial­na. Nadal pró­bu­je­my zro­zu­mieć krzyw­dy wyrzą­dzo­ne przez naszą wspól­ną prze­szłość, a lite­ra­tu­ra jest jed­nym ze środ­ków, dzię­ki któ­rym może­my wyra­zić te pro­ce­sy”.

Joan­na Soć­ko w pierw­szej recen­zji książ­ki zauwa­ża: „W poetyc­kim stu­dium Doire­ann Ní Ghrío­fy sło­wa nie wpa­da­ją w kole­iny kon­wen­cjo­nal­nych wyobra­żeń. Jej lite­rac­ka feno­me­no­lo­gia ‘roz­gwież­dża­nia mro­ku’ stro­ni od abs­trak­cyj­nych kono­ta­cji wal­ki dobra ze złem, wzy­wa­jąc raczej, żeby wró­cić do rze­czy. Przy­ćmio­ne świa­tło nie roz­pra­sza – przy­po­mi­na bar­dziej małą olej­ną lamp­kę: sku­pia uwa­gę na naj­bliż­szych przed­mio­tach i spra­wach, wydo­by­wa­jąc z ciem­no­ści ich ostre kon­tu­ry, a tak­że rzu­ca­ne przez nie cie­nie. Gęsta mate­ria tomi­ku zawdzię­cza swo­ją zwar­tość nagro­ma­dze­niu obiek­tów, któ­re – niczym kolek­cja zbie­ra­cza – wypeł­nia­ją szczel­nie pół­ki wer­sów”.

Doire­ann Ní Ghrío­fa uro­dzi­ła się w 1981 roku w Gal­way, miesz­ka w hrab­stwie Cork. Debiu­to­wa­ła w 2011 roku tomem wier­szy w języ­ku irlandz­kim „Réshe­oid”. Nomi­no­wa­ny do Poetry Now Award i nagro­dzo­ny Micha­el Hart­nett Award tom „Clasp” (2016) był jej pierw­szą anglo­ję­zycz­ną książ­ką poetyc­ką. Naj­więk­szym suk­ce­sem Ní Ghrío­fy oka­zał się tom wspo­mnie­nio­wo-ese­istycz­nej pro­zy „A Ghost in the Thro­at” (2020), wyróż­nio­ny James Tait Black Pri­ze. Poet­ka współ­pra­co­wa­ła z LeAn­ne Howe, poet­ką z ple­mie­nia Czok­ta­wów, a we współ­pra­cy z irlandz­ką artyst­ką Ali­ce Maher opu­bli­ko­wa­ła biblio­fil­ską książ­kę „Nine Silen­ces” (2018).

Jerzy Jar­nie­wicz to poeta, tłu­macz, kry­tyk lite­rac­ki. Jest auto­rem ksią­żek ese­istycz­nych i kry­tycz­no­li­te­rac­kich. Opu­bli­ko­wał wie­le zbio­rów wier­szy. Za „Puste noce” (2017) otrzy­mał Sile­siu­sa dla naj­lep­szej książ­ki roku. Za „Mon­do cane” (2021) został wyróż­nio­ny Nagro­dą Lite­rac­ką Nike. Jest tak­że lau­re­atem Nagro­dy im. Julia­na Tuwi­ma (2022). Tłu­ma­czył m.in. J. Joyce’a, P. Rotha, R. Carve­ra, U. Le Guin, M. Atwo­od. Dla Biu­ra Lite­rac­kie­go, z któ­rym zwią­za­ny jest od 1998 roku, opra­co­wał tak­że anto­lo­gie: „Sześć poetek irlandz­kich” (2012), „Poet­ki z Wysp” (2015, z Mag­dą Hey­del) i „100 wier­szy wypi­sa­nych z języ­ka angiel­skie­go” (2018). Miesz­ka w Łodzi.