Stanisław Bereś jest z pewnością najwybitniejszym współczesnym polskim autorem wywiadów z pisarzami i o pisarzach. Potrafi tak kierować rozmową , by z rozmówców wydobyć rzeczy istotne i ciekawe. A potem rozmowy z różnymi ludźmi tak ułożyć w całość, by stawały się świadectwem – czy to historycznoliterackim, czy historii idei, czy historii politycznej – a w ważnych wypadkach tym wszystkim naraz.

To naprawdę Wojaczek wielokrotny. Książka-palimpsest, gdzie nie sposób mówić o jednym ustawieniu ostrości, ta bowiem zmienia się w zależności od osoby, miejsca czy chwili. Czasami zmienia się dramatycznie. Nawiasem mówiąc, czytając te rozmowy można wyobrazić sobie różne rodzaje związków, jakie z poetą nawiązuje czytelnik. Tyle perspektyw, ilu czytelników. Bo choć są to rozmowy z osobami, które znały Wojaczka, to przecież między wersami obecny jest też czytelnik – a on też jakoś zna Wojaczka . Takie moje wrażenie: poeta zwraca się do nas bezpośrednio, nawet jeśli jest przedmiotem rozmowy.

Stanisław Bereś, który jest doświadczonym krytykiem literackim, dziennikarzem, historykiem literatury oraz jednym z najlepszych w Polsce specjalistów od prowadzenia wywiadów, postanowił nie poprzestawać na niejasnych opowieściach i koloryzowanych plotkach. Ustalił około dziewięćdziesięciu świadków, wśród których są przyjaciele zmarłego poety, jego krewni, znajomi, koledzy – ludzie, którzy poznali go bliżej i którzy zechcieli poznać go bliżej, do czego niekoniecznie i nie wszystkich zachęcał.

Stanisław Bereś (we współpracy z Katarzyną Batorowicz-Wołowiec) dokonał dzieła niesłychanego: ocalił osiemdziesiąt prób wywoływania z (nie)pamięci widma czy wizerunku Rafała Wojaczka. Rzecz jest fascynująca nie tylko przez to, że pozwala ciekawym (i ciekawskim) zaspokoić chciwość poznania szczegółów awanturniczo-przygodowych a także relacji duchowych Poety, ale i przez to, że ukazuje wyraziście portrety świadków, dla których (czy są tego świadomi, czy nie są; raczej nie są) Wojaczek jest niewidzialnym zwierciadłem, w którym odbijają się ich miny, grymasy czy – prawdziwe twarze.

Być może dla wielu ludzi jest wyrzutem sumienia. Być może Wojaczka można było ratować. Być może jego samobójcza śmierć nie była gestem niepodległej jednostki, która pluje Bogu w twarz, nie godząc się na metafizyczną nędzę własnego bytowania. Dla tych wszystkich być może Bereś i Batorowicz-Wołowiec próbowali znaleźć rozstrzygnięcia.

Wojaczek wielokrotny Stanisława Beresia i Katarzyny Batorowicz-Wołowiec to książka z wielu powodów fascynująca. To nie tylko jak dotąd najbardziej opasła księga tego roku (ponad 600 stron maczkiem) i 85 wywiadów ze wszystkimi chętnymi do zwierzeń osobami, jakie kiedykolwiek się z Wojaczkiem zetknęły. To także absolutnie pierwsza tego typu i tak obszerna publikacja dotycząca poety w Polsce. A fascynująca , ponieważ pierwszy raz widzę, żeby czyjeś życie zostało do tego stopnia przeczesane, prześwietlone na wszelkie możliwe sposoby, opisane niemalże dzień po dniu.