recenzje / ESEJE

Arabskie sklepy cynamonowe

Marta Minakowska

Recenzja Marty Minakowskiej z książki Szaleniec z Placu Wolności Hasana Blasima.

Biuro Literackie kup książkę na poezjem.pl

Plac w kulturze, także arabskiej, często był, a także bywa po dziś dzień, miejscem nieskrępowanej niczym wolności mas i jednostek. To na placu ludzie wszczynali bunty, ogłaszali powstania czy zabierali się do rewolucji – niczym na sławnym już Placu Tahrir w Kairze. Ale na placu schronienie znajdują także opętani, wariaci lub też tacy, którzy wolą za takich uchodzić. O takich pozornie nienormalnych, którzy właściwie okazują się dojmująco bliscy temu światu, mówi Hasan Blasim w zbiorze Szaleniec z Placu Wolności.

Książka jest zbiorem krótkich opowiadań, z których każde stanowi wyszukaną makabreskę. Wszystkie spajają jednak pewne wspólne wątki, a także cała plejada stworzonych przez autora makabrycznych symboli. Agresja, zezwierzęcenie bohaterów, fizjologia, elementy czarnej magii… Bohaterzy upijają się, są wulgarni, sikają, defekują, widzą tajemnicze wilki, niezwykłe postacie. Nieobcy jest im kanibalizm. Chciałoby się rzec – szaleńcy. Jednakże każdy z nich jest jednocześnie wyjątkowo silnie, a i brutalnie związany z rzeczywistością, uwikłany w jej nielogiczne zrazu meandra. Zwykła fabryka celowo kreowana jest na rzekomy skład broni masowego rażenia, ludzie dają się zamknąć w duszących czeluściach ciężarówek, by móc emigrować ku przynajmniej potencjalnie lepszej przyszłości, a embargo i pomniki są w stanie generować atmosferę napięć nie do zniesienia.

W tej tak odważnej, wciąż jednak nowatorskiej formie, Blasim przedstawia nam kuriozum rzeczywistości dnia codziennego w Iraku podczas kolejnych rewolucji i wojen – czy to z Iranem, czy też po ataku USA. Konflikty między ludźmi różnych odłamów religijnych, biedę, wszechogarniającą brutalizację życia. Czyni to w sposób, jaki trudno nam chyba wciąż kojarzyć z autorami arabskimi. Autorami kręgu kulturowego, w którym narodziny powieści poprzedzone były etapem tworzenia tradycyjnych, opierających się w głównej mierze na sztywnych zasadach poematów. Gdzie język miał być piękny i harmonijny, zbliżony jak najbardziej do swej idealnej, literackiej formy, nie zaś pełen wulgaryzmów i urwanych wypowiedzi.

Tak eksperymentalna forma przystaje jednak do tematyki Szaleńca z Placu Wolności niczym dłoń do rękawiczki. Autor po prostu pozwala kolejnym postaciom snuć swoje wynurzenia, nie krępuje ich myśli, które pod wpływem wyjątkowo silnych przeżyć nie są już ani ułożone, ani ugrzecznione, ani też może sensowne. W odbiorze Szaleńca porównać można w pewnej mierze do Sklepów cynamonowych Brunona Schulza. To również utwór oniryczny, z pogranicza jawy i snu, choć sen ten to raczej jakiś wyjątkowo przykry koszmar.

Blasim daje czytelnikowi w tym samym czasie pewne dwie oddzielne, a bardzo cenne możliwości. Poczucia świata nonsensu, w który jest się wtłoczonym niejako mimochodem, bez własnej woli a może i na samym początku bez świadomości. Pokazuje, ku naszemu przerażeniu, do czego jesteśmy zdolni postawieni pod murem. Ponadto, pod względem literackim, ukazuje tę świeższą, zrywającą z tradycyjnymi okowami literaturę arabską, która na szczęście coraz mniej ogranicza się w świadomości zachodniego czytelnika do świata rodem z Baśni tysiąca i jednej nocy.


Tekst opublikowany na stronie: www.arabia.pl. Dziękujemy autorce i redakcji za udostępnienie materiału.

powiązania

Kuszące węże zła bez owoców „drzewa wiadomości”, czyli kulturalne szaleństwo.

recenzje / ESEJE Przemysław Koniuszy

Recenzja Przemysława Koniuszego z książki Szaleniec z Placu Wolności Hasana Blasima, która ukazała się 28 maja 2013 roku na stronie Biblioteka Młodego Człowieka.

WIĘCEJ

Szaleniec z Placu Wolności

recenzje / ESEJE Anka Czytankowa

Recenzja z książki Szaleniec z Placu Wolności Hasana Blasima.

WIĘCEJ

Głos w obronie ojczyzny utraconej

recenzje / ESEJE Monika Długa

Recenzja Moniki Długiej z książki Szaleniec z Placu Wolności Hasana Blasima.

WIĘCEJ

Literackie Bękarty wojny

recenzje / ESEJE Justyna Chmielewska

Recenzja Justyny Chmielewskiej z książki Szaleniec z Placu Wolności Hasana Blasima.

WIĘCEJ

Recenzja: Szaleniec z Placu Wolności

recenzje / ESEJE Jarosław Czechowicz

Recenzja Jarosława Czechowicza z książki Szaleniec z Placu Wolności Hasana Blasima.

WIĘCEJ

O współczesnej literaturze arabskiej. Iracka narracja i jej rozwój historyczny

recenzje / IMPRESJE Salam Ibrahim

Esej Salama Ibrahima towarzyszący premierze książki Szaleniec z Placu Wolności Hasana Blasima.

WIĘCEJ

Literatura źle obecna. Fragment posłowia do książki Szaleniec z Placu Wolności

recenzje / KOMENTARZE Agnieszka Piotrowska

Fragment posłowia Agnieszki Piotrowskiej do książki Szaleniec z Placy Wolności Hasana Blasima.

WIĘCEJ

Autor opowiadań: Hasan Blasim

recenzje / IMPRESJE Adnan Al-Mubarak

Esej Adnana Al-Mubaraka towarzyszący premierze książki Szaleniec z Placu Wolności Hasana Blasima.

WIĘCEJ