Wyrazy literackie

Sekret wyrazów literackich

I

On ma sekret zakli­na­nia słów. (Wie­my o zakli­na­niu
węży, zakli­na­niu koni). Meta­fo­ry mogą przy­bli­żać
i odda­lać. Poeta jak pla­ne­ta krą­ży wokół sed­na,

krą­ży wokół sen­su. Czy bycie wia­ry­god­nym ozna­cza
mówie­nie tyl­ko praw­dy, któ­ra czę­sto wszyst­ko nisz­czy?
Samot­ność zapo­mi­na­nia sta­je się pamię­cią, dyplo­ma­cją.

Naj­trud­niej będzie prze­cze­kać ból zanim poja­wi się
pusta prze­strzeń. Widać jak maska wże­ra się w twarz,
a rze­czy­wi­stość jest tuż pod maską i tuż nad nią.

II

Masz sekret zakli­na­nia słów. Pró­bu­ję deko­do­wać
za pośred­nic­twem „sze­ściu” zmy­słów. Inter­pre­tu­ję
zda­nia i poglą­dy. Niech pozwo­lą wypla­tać reflek­sje.

Obser­wu­ję cień. Cho­dzi mię­dzy drze­wa­mi. Mija
samot­ne ław­ki, krę­te ścież­ki wśród traw. Doni­kąd
pro­wa­dzą też pro­ste dro­gi. Ruchli­we auto­stra­dy

woła­ją: daj się pro­wa­dzić! Za dźwię­ko­chłon­ną ścia­ną
nara­sta hałas, szum, kul­mi­na­cja pra­gnień przy­po­mi­na
jak nad­miar przy­szło­ści przy­tła­cza teraź­niej­szość.

III

Mam sekret zakli­na­nia słów. Co z nim zro­bię jesz­cze
nie wiem. Bez­u­stan­nie pozna­ję i stwa­rzam się od nowa
(na prze­kór Bogu i ludziom). Cele­bru­ję zło­tą szka­tuł­kę,

czy­ta­jąc chmu­ry na nie­bie. Mil­cze­nie tego nie zapo­mni,
wypo­mni, wspo­mni czas. Zbie­ra­nie maku­la­tu­ry sprzy­ja
inkar­na­cji w drew­no, któ­re zie­le­nie­je. Uczy się mimi­kry.

Trze­ba kar­mić psz­czo­ły, zja­dać sło­dycz na wagę sma­ku
i cenę wzro­ku. Wyrzu­cać do kosza błysz­czą­ce papier­ki,
wyry­wać bia­łe kart­ki z korze­nia­mi, by odkryć tajem­ni­cę.

Samotność kinomana

Dużo piszę. Niech obraz posia­da ten myk – kadr
inte­lek­tu. Tę sztucz­kę zbu­do­wa­ną ze świa­do­mo­ści,
aby sku­piać roz­sy­pa­ne sło­wa, sym­bo­le, zna­ki i bli­zny.

Nie wystar­czy zdać rela­cję z wizji albo z uczu­cia.
Zręcz­nie mie­szać w czar­nym kape­lu­szu, gdzie jest
ukry­ta codzien­ność, czar­no-bia­ły film oby­cza­jo­wy.

Trze­ba cze­kać. Wysko­czy z nie­go real­ny kró­lik, gołąb
nie­po­ko­ju wyfru­nie. Wypad­nie wstąż­ka; nie­skoń­czo­na
Wstę­ga Möbiu­sa albo będzie to mone­ta, brzę­czą­ca
pustym dźwię­kiem (próż­nej przed­wcze­snej publi­ka­cji).

War­tość słów nie prze­mi­ja z cza­sem. Zmie­nia się ich
moda, spo­sób wypo­wie­dzi; sku­pie­nie uwa­gi w zda­niu
lub na czar­no-bia­łych foto­gra­fiach. Zasta­na­wiam się –

kie­dy rodzi się poeta? Pod­czas samot­no­ści two­rze­nia?
W obec­no­ści w tłu­mie? A może w zapa­trze­niu kino­ma­na,
bez­żen­ne­go w masie pustych krze­seł, w biblio­tecz­nej sali.

Game over

Odkła­dam tomik prze­czy­ta­ny „jed­nym tchem” – czy­li
w 15 minut i to pra­wie sześć­dzie­się­cio­stro­ni­co­wy. Czu­ję nie­do­syt,
tyl­ko nie wiem cze­go – cza­su czy poezji? Może by tak
czy­tać przez te 15 minut jeden wiersz, wra­cać do nie­go

znów i jesz­cze. Zasta­na­wiać się: co poeta miał na myśli?
(raczej nie­istot­ne, ja myślę cał­kiem ina­czej). Czy­tam
esej Orliń­skie­go na temat „ośmie­lo­nej wyobraź­ni”. Mam
przed ocza­mi miej­sce, gdzie pło­nie powie­trze, sty­gną
chmu­ry, meta­lo­wa kon­struk­cja kopu­ły usi­łu­je prze­su­nąć

czas. Śli­zga się po porę­czy. Nie widać słoń­ca; odbi­ja się
w spa­da­ją­cych z nie­ba oczach. Twarz to nasza prze­strzeń,
któ­ra wię­cej zro­zu­mie. Jest wszech­obec­na nad mia­stem
jak bla­sza­ny baner. Zasta­na­wiasz się, co jest pod powie­ką
– czy tyl­ko miesz­kań­cy, domy, samo­cho­dy, uli­ce?

Sen. Masa

Roz­prze­strze­nia się mgła, zagar­nia wie­żow­ce kre­tów.
Czerń zwy­cię­ża, doty­ka głę­bo­ko. Tam cięż­ko
oddy­cha­ją zwie­rzę­ta i ludzie (w opa­skach na oczach),
ze sto­pe­ra­mi w uszach. Dro­ga śli­ni się do pobły­sku
reflek­to­rów, do roz­grza­ne­go powie­trza. Ćmy, moty­le,
muchy zagar­nia­ją blask i śmierć, bo życie,
prze­glą­da się w kro­pli świa­tła.

Psy zawsze wyły, kie­dy ktoś umie­rał. Mówi­li: to
do księ­ży­ca, gdyż sierp ści­na gło­wy nim zasną.
Nie moż­na mówić źle o zmar­łych, niech sie­ją maki.
Pamięć scho­wa­my w skó­rza­nych fute­ra­łach,
w tek­tu­ro­wych pudeł­kach po butach. Ule­pi­my ich
ze śnie­gu i mro­zu. Niech odro­dzą się z żalu i krwi
upusz­czo­nej z gęstej masy; z wnętrz­no­ści tłu­mów
– tak jak powsta­ją wier­sze.

słucham deszczu

wie­czór
koły­san­ka z dzie­ciń­stwa wypeł­nia moje oczy
zbie­ra się w środ­ku prze­ły­kam śli­nę
język mil­czy zaję­ty dziu­rą po wyrwa­nym zębie
– pew­nie mam głu­pią minę…
powin­nam się scho­wać
ukryć myśli zaszyć głę­bo­ko w sobie
czu­ję się bez­rad­na –
tak jak­bym mia­ła dziu­rę w mózgu peł­ną wody

pły­wa­ją tutaj papie­ro­we stat­ki
zło­żo­ne z zapi­sa­nych kar­tek
– czy­tam wyra­zy na bur­cie
muszę wsiąść do któ­re­goś
odpły­nąć

entli­czek pen­tli­czek bęc!

(wiersz napi­sa­ny pod koniec lat osiem­dzie­sią­tych)