Biblia i inne historie Pétera Nádasa w Biurze i w Stacji

Nie lada czytelniczą gratkę przygotowuje Biuro Literackie na festiwal Stacja Literatura 24. Podczas najstarszego festiwalu literackiego premierę będzie mieć Biblia i inne historie Pétera Nádasa. Książkę, podobnie jak nagradzaną i świetnie przyjętą w Polsce „Pamięć”, przełożyła Elżbieta Sobolewska.

Nie lada czytelniczą gratkę przygotowuje Biuro Literackie na festiwal Stacja Literatura 24. Podczas najstarszego festiwalu literackiego premierę będzie mieć Biblia i inne historie Pétera Nádasa. Książkę, podobnie jak nagradzaną i świetnie przyjętą w Polsce Pamięć, przełożyła Elżbieta Sobolewska.

Péter Nádas jest jednym z najwybitniejszych współczesnych prozaików. Od dawna wymienia się go pośród kandydatów do nagrody Nobla. Tłumaczony na wiele języków, przypisany do nurtu postmodernizmu (od którego sam się czasem odżegnuje), porównywany bywa do Musila i Prousta, a jeszcze częściej do Tomasza Manna.

Do 2017 roku polscy czytelnicy nie mieli szansy wyrobić sobie zdania na temat prawomocności owych porównań, albowiem polska recepcja twórczości Nádasa była dotąd nader wątła. W ciągu bez mała półwiecza ukazało się u nas kilka jego opowiadań, jeden dramat, jedna powieść (Koniec pewnej sagi rodzinnej, 1983) i jedna minipowieść (Miłość, 1998, 2014).

Przełom przyniósł rok 2017, kiedy to Biuro Literackie wydało monumentalną Pamięć. „Gazeta Wyborcza” uznała ją za najbardziej oczekiwaną premierę roku, TVP Kultura („Tygodnik Kulturalny”) z kolei w podsumowaniu roku wytypowała ją na najważniejsze wydarzenie literackie. Tłumaczkę zaś uhonorowano prestiżowym Angelusem za najlepszy przekład roku.

Proza Nádasa jest owocem poszukiwań przez autora nowatorskich rozwiązań estetyczno-formalnych – to jeden z pierwszych symptomów nurtu tzw. nowej prozy węgierskiej, który wyznaczył drogę rozwoju węgierskiej, a w konsekwencji też europejskiej prozy (choćby za sprawą szerokiego międzynarodowego oddziaływania) na kolejne kilkadziesiąt lat.

Biblia i inne historie to debiut z 1967 roku. Nádas już na samym początku swej drogi literackiej dał się poznać jako wielki prozaik, w którego twórczości pamięć poszczególnych bohaterów koduje historię przez pryzmat osobistych doświadczeń, a indywidualne doznania czynią zdarzenia historyczne żywą materią ludzkiej egzystencji.

Wszystkie postaci z książek pisarza to ludzie naznaczeni przez powojenną historię Węgier, psychicznie okaleczeni, szukający swojego miejsca w świecie, w którym za uczciwość wobec samego siebie często trzeba zapłacić wysoką cenę. Tak też jest w tytułowej Biblii – opowieści o chłopcu, którego rodzice są funkcjonariuszami komunistycznymi.

W tle rozwija się młodzieńcza miłość i dojrzewa – na razie niewyraźny, intuicyjny i niejednoznaczny – konflikt ze światem rodziców, którzy wychowują chłopca w luksusowej jak na owe czasy, „państwowej” willi. Opowiadanie przenika groźne podskórne przeczucie, że w domu komunistycznych luminarzy dzieje się zło.

Na czym polega pisarski geniusz Nádasa? Zdaniem Miłosza Waligórskiego „odpowiedź na to pytanie daje już debiutancki zbiór. To umiejętność prowadzenia równolegle kilku złożonych narracji, gęsta fabuła połączona z przenikliwym obserwatorskim zacięciem, wyjątkowy styl, który cechują długie, rozbudowane zdania, ale też niezwykła precyzja i literacka dyscyplina”.

I dalej dodaje: „Nádas udowadnia, że potrafi patrzeć na świat oczami dziecka, a jednocześnie zarysować przed czytelnikiem psychologiczny portret nękanej reżimowymi koszmarami Europy XX wieku”. Zdaniem tłumacza i krytyka „to już na kartach tego zbioru autor dał się poznać jako mistrz warsztatu literackiego i świetny obserwator”.

Twórczość Nádasa, innowacyjna i skomplikowana pod względem językowym, jest prawdziwym wyzwaniem translatologicznym. Podjęła je po raz kolejny Elżbieta Sobolewska – wybitna tłumaczka i badaczka literatury węgierskiej, znawczyni kultury Węgier, która ma w swoim dorobku przekłady najwybitniejszych – i najbardziej wymagających zarazem – węgierskich twórców.

Prezentacja Biblii i innych historii już 13 września o godzinie 15:00 w Stroniu Śląskim w ramach cyklu „Języki obce” podczas Stacji Literatura 24. Wydanie książki wsparły: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a także Petőfi Literary Museum w ramach programu Hungarian Books and Translations Office.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury