Fríða ÍSBERG: Świerzb

W Biu­rze Lite­rac­kim uka­za­ła się wła­śnie ósma pozy­cja ze świet­nie przy­ję­te­go przez czy­tel­ni­ków oraz kry­ty­ków Nowe­go euro­pej­skie­go kano­nu lite­rac­kie­go, powsta­łe­go dzię­ki współ­pra­cy wydaw­ców, festi­wa­li i insty­tu­cji lite­rac­kich z 21 kra­jów. Wyda­ny pier­wot­nie w 2020 roku Świerzb Fríðy Ísberg z Islan­dii otrzy­mał sze­reg nagród oraz wyróż­nień i przy­niósł autor­ce nomi­na­cję do pre­sti­żo­wej Nagro­dy Lite­rac­kiej Rady Nor­dyc­kiej.

W Biu­rze Lite­rac­kim uka­za­ła się wła­śnie ósma pozy­cja ze świet­nie przy­ję­te­go przez czy­tel­ni­ków oraz kry­ty­ków Nowe­go euro­pej­skie­go kano­nu lite­rac­kie­go, powsta­łe­go dzię­ki współ­pra­cy wydaw­ców, festi­wa­li i insty­tu­cji lite­rac­kich z 21 kra­jów. Wyda­ny pier­wot­nie w 2020 roku Świerzb Fríðy Ísberg z Islan­dii otrzy­mał sze­reg nagród oraz wyróż­nień i przy­niósł autor­ce nomi­na­cję do pre­sti­żo­wej Nagro­dy Lite­rac­kiej Rady Nor­dyc­kiej. Auto­rem prze­kła­du jest Jacek Godek, któ­ry wraz z autor­ką będzie gościem wrze­śnio­we­go Trans­Por­tu Lite­rac­kie­go 28 w Koło­brze­gu.

W swo­im zbio­rze opo­wia­dań Fríða Ísberg w pełen iro­nii spo­sób kre­śli peł­no­krwi­ste współ­cze­sne posta­ci z ich nie­po­ko­ja­mi, aspi­ra­cja­mi, dąże­nia­mi, dając obraz zabie­ga­ne­go, zner­wi­co­wa­ne­go spo­łe­czeń­stwa. Islandz­ka autor­ka nie boi się ryso­wać moc­ną, odważ­ną kre­ską, co spra­wia, że w każ­dej z opi­sy­wa­nych posta­ci może­my dostrzec zna­jo­me z nasze­go oto­cze­nia rysy cha­rak­te­rów, może nawet wła­sne. Widać tu uwraż­li­wie­nie na szcze­gół, nie­ma­łe poczu­cie humo­ru i wyjąt­ko­wą umie­jęt­ność opo­wia­da­nia histo­rii.

Przy oka­zji islandz­kiej pre­mie­ry Świerz­bu Snær Magna­son napi­sał: „Fríða Ísberg zbie­ra szum współ­cze­sno­ści i two­rzy muzy­kę przy­szło­ści – sar­ka­stycz­ną, śmiesz­ną i bez­li­to­sną”. Zda­niem Alek­san­dry Byr­skiej: „Ísberg two­rzy nar­ra­cję wokół drob­nych, codzien­nych zda­rzeń, któ­re dzię­ki pozor­nie nie­wiel­kim pęk­nię­ciom sta­ją się prze­ło­mo­we. Żyją­cy w pośpie­chu, ogłu­sze­ni przez media spo­łecz­no­ścio­we i tem­po życia ludzie pozba­wie­ni dostę­pu do wła­snych emo­cji zatrzy­mu­ją się, gdy w ich mecha­ni­zmach obron­nych poja­wia się szcze­li­na, przez któ­rą prze­cie­ka roz­pacz”.

„Po napi­sa­niu Świerz­bu dużo myśla­łam o ogrom­nej pre­sji spo­łecz­nej na powo­dze­nie – mówi autor­ka w wywia­dzie opu­bli­ko­wa­nym w biBLio­te­ce. – Wie­dzia­łam, że ono może być szko­dli­we, zarów­no jako nar­ko­tyk dla tych, któ­rzy się nim cie­szą, jak i dla samo­oce­ny tych, któ­rzy go nie dozna­ją. Rey­kja­vík roz­mia­rem przy­po­mi­na małe mia­stecz­ko, ale posia­da ambi­cje metro­po­lii. Wszy­scy wszyst­kich zna­ją i każ­dy będzie się wybi­jał. Zawsze pada pyta­nie: ‘Czym się teraz w życiu zaj­mu­jesz?’. Samo­oce­nę sza­cu­je się mia­rą powo­dze­nia”.

Każ­de z opo­wia­dań uka­zu­je innych boha­te­rów, pocho­dzą­cych z kom­plet­nie róż­nych świa­tów i gene­ra­cji. Otwie­ra­ją­cy zbiór Żyran­dol przed­sta­wia na przy­kład kon­flikt poko­leń z per­spek­ty­wy star­sze­go mał­żeń­stwa dzie­lą­ce­go dom z synem i jego part­ner­ką, a Pro­fil opo­wia­da o mło­dziut­kiej pro­jek­tant­ce mody uza­leż­nio­nej od mediów spo­łecz­no­ścio­wych. Z kolei Do domu to mono­log wewnętrz­ny wra­ca­ją­cej nad ranem z impre­zy mło­dej balo­wicz­ki. Niczym gom­bro­wi­czow­ski Fili­dor dziec­kiem, tak każ­da z boha­te­rek Świerz­bu pod­szy­ta jest lękiem, nie­pew­no­ścią, draż­li­wo­ścią.

Fríða Ísberg uro­dzi­ła się w 1992 roku. Debiu­to­wa­ła w 2017 roku tomi­kiem poezji Slit­förin (Roz­stę­py), któ­ry od razu wzbu­dził wiel­kie zain­te­re­so­wa­nie i otrzy­mał m.in. nagro­dę lite­rac­ką księ­ga­rzy oraz nomi­na­cję do pre­sti­żo­wej islandz­kiej nagro­dy Fjöru­ve­rðlau­nin, przy­zna­wa­nej kobie­tom w dzie­dzi­nie lite­ra­tu­ry pięk­nej, nauko­wej i popu­lar­no­nau­ko­wej oraz dzie­cię­cej. Wyda­ny dwa lata póź­niej tomik Leður­jak­ka­ve­ður (Pogo­da na skó­rza­ne kurt­ki) wzbu­dził rów­nie duży entu­zjazm czy­tel­ni­ków i kry­ty­ki. Rok póź­niej wyszła jej pierw­sza powieść Mer­king (Znak).

Jacek Godek uro­dził się w 1958 roku. To tłu­macz lite­ra­tu­ry islandz­kiej, aktor i dzien­ni­karz. Dora­stał w sto­li­cy Islan­dii, gdzie w wie­ku 14 lat doko­nał pierw­sze­go publi­ko­wa­ne­go prze­kła­du wier­szy islandz­kie­go poety roman­tycz­ne­go Jóna­sa Hal­l­gríms­so­na. Tłu­ma­czył poezję oraz sztu­ki teatral­ne, m.in. tomi­ki Wol­ność Lin­dy Vilh­jálms­dót­tir, Ostat­nia pró­ba Sva­vy Jakobs­dót­tir, Morze Óla­fu­ra Hau­ku­ra Símo­nar­so­na. Pierw­szą powie­ścią, któ­rą prze­ło­żył, była Wyspa dia­bła Eina­ra Kára­so­na (1997).