TransPort Literacki 30: „Wysoko, głęboko”

Trzy deka­dy, czte­ry mia­sta, nie­zli­czo­ne spo­tka­nia – Trans­Port Lite­rac­ki świę­tu­je 30-lecie ist­nie­nia pod hasłem „Wyso­ko, głę­bo­ko”. Ponad 50 twór­czyń i twór­ców z Pol­ski, Euro­py oraz Azji, dyrek­tor­ki i dyrek­to­rzy euro­pej­skich festi­wa­li, tłu­ma­cze i tłu­macz­ki pol­skiej lite­ra­tu­ry, 11 dużych wyda­rzeń, 26 czy­tań, 17 blo­ków roz­mów i 23 pra­cow­ni. Festi­wal otwie­ra się na euro­pej­skie książ­ki wyda­ne po 2021 roku oraz nowe prze­strze­nie twór­cze w ramach „Kre­atyw­nej lite­ra­tu­ry”. W dniach 8–11 maja Koło­brzeg i Rogo­wo będą pul­so­wać lite­ra­tu­rą i twór­czą ener­gią.

Od 30 lat Trans­Port Lite­rac­ki (daw­ny Fort, Port i Sta­cja Lite­ra­tu­ra) współ­two­rzy lite­rac­ką mapę Pol­ski, łącząc poko­le­nia auto­rek i auto­rów, odkry­wa­jąc nowe gło­sy oraz budu­jąc prze­strzeń dla naj­waż­niej­szych dys­ku­sji o lite­ra­tu­rze. To tutaj debiu­tan­ci sta­ją obok mistrzów, a pol­ska poezja i pro­za spo­ty­ka­ją się z twór­czo­ścią z całe­go świa­ta. Festi­wal nie tyl­ko odzwier­cie­dla zmia­ny zacho­dzą­ce w lite­ra­tu­rze, ale tak­że je inspi­ru­je – sta­jąc się miej­scem, w któ­rym rodzą się prze­ło­mo­we książ­ki, idee i soju­sze arty­stycz­ne. Trzy deka­dy to nie tyl­ko czas – to cią­głość, pamięć i żywa histo­ria sło­wa, któ­re roz­brzmie­wa­ło w Legni­cy (1996–2003), Wro­cła­wiu (2004–2015), Stro­niu Ślą­skim (2016–2021), a od 2022 roku w Koło­brze­gu, docie­ra­jąc dale­ko poza gra­ni­ce tych miast.

W dniach 8–11 maja 2025 roku Pomo­rze Zachod­nie ponow­nie będzie miej­scem spo­tka­nia lite­ra­tu­ry z inny­mi dzie­dzi­na­mi sztu­ki. Jubi­le­uszo­wa edy­cja festi­wa­lu Trans­Port Lite­rac­ki to czte­ry dni inten­syw­nych, sta­ran­nie przy­go­to­wa­nych wyda­rzeń – pre­mier, spo­tkań, zajęć w pra­cow­niach, debat i kon­cer­tów. Regio­nal­ne Cen­trum Kul­tu­ry w Koło­brze­gu oraz Hotel Shel­l­ter Resort & Spa w Rogo­wie sta­ną się prze­strze­nia­mi, w któ­rych uczest­ni­cy zanu­rzą się w rze­czy­wi­stość arty­stycz­ną pod wspól­nym hasłem „Wyso­ko, głę­bo­ko”, nawią­zu­ją­cym do lite­ra­tu­ry jako doświad­cze­nia, któ­re wykra­cza poza powierz­chow­ne odczy­ta­nia – bada nowe wymia­ry, posze­rza gra­ni­ce wyobraź­ni i zagłę­bia się w nie­zna­ne rejo­ny ludz­kiej wraż­li­wo­ści.

Mimo decy­zji władz Koło­brze­gu – ogra­ni­cze­nia miej­skiej dota­cji do poło­wy ubie­gło­rocz­nej kwo­ty – okro­jo­ny pro­gram festi­wa­lu wyglą­da bar­dzo cie­ka­wie. W wyda­rze­niu weź­mie udział ponad 50 twór­czyń i twór­ców z Pol­ski, Euro­py oraz Azji, dyrek­tor­ki i dyrek­to­rzy euro­pej­skich festi­wa­li, tłu­ma­cze i tłu­macz­ki pol­skiej lite­ra­tu­ry, 11 dużych wyda­rzeń, 26 czy­tań, 17 blo­ków roz­mów i 23 pra­cow­ni z bli­sko 400 godzi­na­mi zajęć. Zamiast zwy­cza­jo­we­go w takich pod­su­mo­wa­niach świę­to­wa­nia – tego­rocz­na edy­cja festi­wa­lu orga­ni­zo­wa­ne­go przez Biu­ro Lite­rac­kie sta­nie się tak­że prze­strze­nią dla nowych, mię­dzy­na­ro­do­wych ini­cja­tyw.

Pro­jekt „Tu i teraz”, reali­zo­wa­ny z part­ne­ra­mi z 18 kra­jów, zapre­zen­tu­je w kolej­nych trzech latach klu­czo­we euro­pej­skie książ­ki wyda­ne po 2021 roku. Ser­hij Żadan, Endre Kuko­rel­ly, Per­ri­ne LE Quer­rec, Mar­ta Car­ni­ce­ro HERNANZ i Ida Bör­jel to pierw­si twór­cy i twór­czy­nie, któ­rzy zapre­zen­tu­ją się na festi­wa­lu. Kolej­ną nowo­ścią jest pro­gram „Kre­atyw­na lite­ra­tu­ra”, otwie­ra­ją­cy lite­ra­tu­rę na nowe, nie­oczy­wi­ste prze­strze­nie twór­cze. Wezmą w nim udział m.in. Dariusz SuskA (sce­na­riu­sze fil­mo­we i seria­lo­we), Tomek Lipiń­ski (pio­sen­ki), Justy­na Jawor­skA (dra­mat). Adre­sa­ta­mi pro­jek­tu „Azja” po raz pierw­szy będą naj­młod­si czy­tel­ni­cy i czy­tel­nicz­ki. Książ­kę „Wro­na i kwiat wiśni” zapre­zen­tu­je wybit­na ilu­stra­tor­ka i autor­ka z Taj­wa­nu Ni Shao.

Jubi­le­usz dwu­dzie­sto­le­cia obcho­dzi pro­jekt „Połów”, któ­ry od ponad dwóch dekad wspie­ra mło­dych twór­ców i twór­czy­nie w dro­dze do debiu­tu książ­ko­we­go. To nie tyl­ko warsz­ta­ty, ale przede wszyst­kim lite­rac­ka wspól­no­ta, w któ­rej auto­rzy i autor­ki roz­wi­ja­ją swój język, pozna­ją śro­do­wi­sko oraz budu­ją toż­sa­mość pisar­ską. Dwie głów­ne pra­cow­nie – „Pra­cow­nia debiu­tów poetyc­kich” pod opie­ką Joan­ny MUELLER i „Pra­cow­nia debiu­tów pro­za­tor­skich” pro­wa­dzo­na przez Prze­my­sła­wa OWCZARKA – zgro­ma­dzą czter­nast­kę fina­li­stek i fina­li­stów 20. edy­cji „Poło­wu”. Rów­no­le­gle dzia­łać będą „Pra­cow­nie przed debiu­tem wier­szem i pro­zą”, któ­re zosta­ną popro­wa­dzo­ne m.in. przez Iwo­nę BASSĘ, Alek­san­drę GRZEMSKĄ, Annę KRZYWANIĘ i Nata­lię MALEK.

Dowo­dem na to, że „Połów” bar­dzo dobrze speł­nia swo­ją funk­cję, będzie obec­ność na festi­wa­lo­wej sce­nie lau­re­atek i lau­re­atów poprzed­niej edy­cji: Jaku­ba BELINY-BRZOZOWSKIEGO („Cór­ka tań­czy”), Mag­da­le­ny GENOW („Zło­dziej­ka matek”), Alek­san­dry GÓRECKIEJ („Regu­ła trzech”), Ada­ma JAWORSKIEGO („Baśń o zwich­nię­ciu sta­wu bio­dro­we­go”), Alek­san­dry KASPRZAK („Wydrąż mi rodzi­nę w serze”), Miry SUCHOWIEJKO („Też się o cie­bie boję”), Macie­ja WNUKA („Miej­sca odle­głe”) i Łuka­sza WOŹNIAKA („Umal­mu”), a tak­że Anto­ni­ny TOSIEK („żer­twy”) i Jaku­ba PSZONIAKA („kar­ni­ster”), któ­rzy swo­ją przy­go­dę z lite­ra­tu­rą zaczy­na­li przed laty tak­że w „Poło­wie”.

Nie­zmien­nie festi­wal to czy­ta­nia z pre­mie­ro­wych, spe­cjal­nie przy­go­to­wa­nych na tę oka­zję ksią­żek. W tym roku tak­że przez autor­ki i auto­rów, któ­rzy nie poja­wia­li się na nim w ostat­nich latach, a wcze­śniej odgry­wa­li tu głów­ne role lub go współ­two­rzy­li. Cie­szą zatem powro­ty: Krzysz­to­fa JAWORSKIEGO („Jak pisa­łem powieść kry­mi­nal­ną”), Pio­tra MATYWIECKIEGO („Epi­ka”), Lau­ry OSIŃSKIEJ („Jaw”), Mar­ci­na SENDECKIEGO („Węgier­skie morze”), Pio­tra SOMMERA („Sie­dem­dzie­siąt sie­dem”), Boh­da­na ZADURY („Zmia­na cza­su”), a tak­że Prze­my­sła­wa OWCZARKA („Miste­ria”) i Krzysz­to­fa SIWCZYKA („Na prze­cię­ciu arte­rii”), któ­rzy debiu­tu­ją na wyda­rze­niu jako pro­za­icy.

Na szcze­gól­ną uwa­gę zasłu­gu­ją ponad­to: pierw­szy po Nagro­dzie Nike nowy tom poetyc­ki Jerze­go JARNIEWICZA („Trzy kobie­ty”), któ­ry na festi­wa­lu poja­wi się tak­że ze zbio­rem roz­mów „Prze­zro­cza”, oraz oko­licz­no­ścio­we „Zmie­sza­ne (2000–2025)” Joan­ny MUELLER. Autor i autor­ka swo­imi publi­ka­cja­mi cele­bru­ją czter­dzie­sto­le­cie i dwu­dzie­sto­pię­cio­le­cie pra­cy twór­czej. Pod­czas czy­tań na festi­wa­lo­wej sce­nie im oraz pozo­sta­łym twór­com i twór­czy­niom towa­rzy­szyć będzie autor­ka opra­wy muzycz­nej Anto­ni­na CAR, któ­ra na finał festi­wa­lu zapre­zen­tu­je nowy, pre­mie­ro­wy mate­riał w towa­rzy­stwie zapro­szo­nych muzy­ków. „Roz­mo­wom na koniec” towa­rzy­szyć będzie muzy­ka na żywo w wyko­na­niu Mać­ka POLAKA.

Festi­wal w ramach nowe­go pro­jek­tu „Zoom Poland”, reali­zo­wa­ne­go we współ­pra­cy z Insty­tu­tem Ada­ma Mic­kie­wi­cza, odwie­dzą dyrek­tor­ki i dyrek­to­rzy zaprzy­jaź­nio­nych z Biu­rem Lite­rac­kim dużych euro­pej­skich festi­wa­li: Iza­ra GARCÍA RODRÍGUEZ (Hay Festi­val), Juan INSUA (Kosmo­po­lis Bar­ce­lo­na), Mat­thias KNIEP (poesie­fe­sti­val ber­lin), Kho­lod SAGHIR (Uppsa­la Inter­na­tio­nal Lite­ra­ry Festi­val), Simo­ne SCHRÖDER (inter­na­tio­na­les lite­ra­tur­fe­sti­val ber­lin), Hen­drik TRATSAERT (Pas­sa Por­ta), Andre­as Mar­tin WIDMANN (Lit­Fest). Przy­je­dzie tak­że gru­pa tłu­ma­czek i tłu­ma­czy lite­ra­tu­ry pol­skiej z kra­jów, w któ­rych odby­wa­ją się zapro­szo­ne festi­wa­le. Celem pro­jek­tu jest zapew­nie­nie sta­łej obec­no­ści pol­skich twór­czyń i twór­ców na tych wyda­rze­niach.

Dru­gą are­ną festi­wa­lo­wych wyda­rzeń, obok Regio­nal­ne­go Cen­trum Kul­tu­ry, będzie nowo otwar­ty Hotel Shel­l­ter Resort & Spa w Rogo­wie. To tutaj odbę­dą się zaję­cia we wszyst­kich pra­cow­niach, wie­czor­ne „Roz­mo­wy na koniec” w nowej for­mu­le pro­wa­dzo­nej m.in. Ingę IWASIÓW, Macie­ja ROBERTA i Jaku­ba SKURTYSA, fina­ło­wy kon­cert oraz wrę­cze­nie nagród: „Koło brze­gu poezji i pro­zy 2025” za naj­lep­sze festi­wa­lo­we czy­ta­nie (ufun­do­wa­nej przez Cof­fe­edesk i przy­zna­wa­nej przez mło­dzież z Koło­brze­gu). Festi­wa­lo­wa spo­łecz­ność jest już tak duża (uczest­nicz­ki i uczest­ni­cy przy­jeż­dża­ją z cały­mi rodzi­na­mi), że koniecz­ne było zna­le­zie­nie obiek­tu, któ­ry pomie­ści pra­wie pół tysią­ca osób.

Reali­za­cja festi­wa­lu i pro­jek­tów towa­rzy­szą­cych oraz publi­ka­cja ksią­żek są moż­li­we dzię­ki wspar­ciu: Kre­atyw­nej Euro­py, Mini­ster­stwa Kul­tu­ry i Dzie­dzic­twa Naro­do­we­go, Urzę­du Mar­szał­kow­skie­go Woje­wódz­twa Zachod­nio­po­mor­skie­go, Mia­sta Koło­brzeg, a tak­że Mini­ster­stwo Kul­tu­ry Taj­wa­nu, Insti­tut Ramon Llull, Insty­tu­tu Cervan­te­sa, Insty­tu­tu Fran­cu­skie­go, Węgier­skie­go Cen­trum Kul­tu­ry, Swe­dish Arts Coun­cil oraz Amba­sa­dy Szwe­cji. Wyda­rze­nie wspie­ra­ją orga­ni­za­cyj­nie tak­że Regio­nal­ne Cen­trum Kul­tu­ry w Koło­brze­gu, Insty­tut Ada­ma Mic­kie­wi­cza i Deale­rzy Kul­tu­ry. Part­ne­ra­mi są ponad­to: Hotel Shel­l­ter Resort&SPA, Cof­fe­edesk, Pufa Design oraz DG Light & Sound.

Posłu­chaj audy­cji o tego­rocz­nym festi­wa­lu

Dołącz do Trans­Por­to­wej gru­py