Umocz wargi w kamieniu (miękka oprawa)

24/05/2013 liryka

Pierwsza tak obszerna antologia przekładów wierszy najwybitniejszych poetów Ameryki Łacińskiej, w tym noblistów Pablo Nerudy i Octavio Paza. 600-stronicowa książka Krystyny Rodowskiej zawiera prezentacje twórczości 15 autorów. To w większości “ojcowie założyciele” najnowszej poezji latynoamerykańskiej, których dzieło stanowi wciąż aktualny punkt odniesienia dla twórców młodszych pokoleń ze wszystkich krajów kontynentu.

Wydawca
Biuro Literackie
Miejsce
Wrocław
Wydanie
1
Data wydania
2011-03-10
Gatunek
Liryka
Seria
Antologie
Ilość stron
608
Format
162 x 215 mm
Oprawa
miękka
Papier
Munken Pure 72x102/100g
Projekt okładki
Artur Burszta
Projekt opracowania graficznego
Artur Burszta
ISBN
978-83-62006-70-0
spis treści

Słowo wstępne

 

VICENTE HUIDOBRO

 

HORIZONTE CUADRADO (1917)
Aeroplan / Aeroplano

 

POEMAS ÁRTICOS (1918)
Deszcz / Lluvia
Cow-boy
Noc / Noche
Godziny / Horas
Express

 

ALTAZOR (1931)
Przedmowa (fragmenty) / Prefacio
Canto I (fragmenty)
Canto IV (fragmenty)

 

POEMAS ÚLTIMOS (1949)
Poezja jest zamachem na niebo / Poesía es un atentado celeste

 

CÉSAR VALLEJO

 

LOS HERALDOS NEGROS (1919)
Enereida

 

TRILCE (1922)
[Kiedy nareszcie wrócą/ ci wszyscy dorośli?] / [¿Las personas mayores/ a qué hora volverán?]

 

POEMAS HUMANOS (1939)
[Z cyklu „Poemas en prosa”]
Godziny przemocy / La violencia de las horas
Najgroźniejsza chwila w życiu / El momento más grave de la vida
[Chodzi po świecie pewien kaleka] / [Existe un mutilado]
[Ustaje ochota na cokolwiek] / [Cesa el anhelo]
[Coś każe ci utożsamić się z tym] / [Algo te identifica]

 

Czarny kamień na białym kamieniu / Piedra negra sobre una piedra blanca
[Przychodzi człowiek z chlebem na ramieniu] / [Un hombre pasa con pan al hombro]
[Zawierzam okularom, ale nie oku] / [Confianza en los anteojos]
Namiętnie i podniośle / Intensidad y altura
[A jeżeli po tylu słowach] / [Y si despuès de tantas palabras]
Pożegnanie na modłę adiós / Despedida recordando un adiós
[Pokój, osa, taco, zbocza gór] / [La pez, la avispa, el taco, las vertientes]
[Gniew, który rozbija człowieka na dzieci] / [La cólera que quiebra al hombre en niños]

 

[Z cyklu „España, aparta de mí este cáliz”]
Wszyscy ludzie / Masa

 

PABLO NERUDA

 

CANTO GENERAL (1950)
Wyżyny Machu Picchu (fragment) / Las Alturas de Machu Picchu

 

LOS VERSOS DEL CAPITÁN (1952)
Skradziona gałąź / La rama robada

 

ODAS ELEMENTALES (1954)
Oda do cebuli / Oda a la cebolla
Oda do miłości / Oda al amor
Oda do burzy / Oda a la tormenta
Oda do czasu / Oda al tempo

 

NUEVAS ODAS ELEMENTALES (1956)
Oda do zapachu drewna / Oda al olor de la leña

 

EXTRAVAGARIO (1958)
Konie / Caballos

 

NAVEGACIONES Y REGRESOS (1959)
Oda do skrzydeł września / Oda a las alas de septiembre

 

CIEN SONETOS DE AMOR (1960)
Sonet XII / Soneto XII
Sonet XV / Soneto XV
Sonet XLIII / Soneto XLIII
Sonet XLIX / Soneto XLIX
Sonet XCIX / Soneto XCIX

 

CANTOS CEREMONIALES (1961)
Koniec święta (fragmenty) / Fin de la fiesta

 

AÚN (1969)
Mój dziadek José Ángel Reyes / Mi abuelo don José Ángel Reyes

 

LIBRO DE LAS PREGUNTAS (1974)
Księga pytań (fragmenty) / Libro de las preguntas

 

JORGE LUIS BORGES

 

EL HACEDOR (1960)
Poemat o darach / Poema de los dones
Szachy / Ajedrez
Lustra / Los espejos
Susana Soca
Księżyc / La luna
Deszcz / La lluvia
Inny tygrys / El otro tigre
Blind Pew
Ród Borgesów / Los Borges
Wzmianka o śmierci pułkownika Francisco Borgesa (1835–1874) / Alusión a la muerte del coronel Francisco Borges (1835–1874)
Oda skomponowana w roku 1960 / Oda compuesta en 1960 146
Rozpoczynając studiowanie gramatyki anglosaksońskiej / Al iniciar el estudio de la gramática anglosajona
Łukasz, 23 / Lucas, XXIII
Adrogué

 

ROSA PROFUNDA (1975)
Moje książki / Mis libros
Samobójca / El suicida

 

LA CIFRA (1981)
Współwinny / El cómplice
Sława / La fama
Hymn / Himno
Sprawiedliwi / Los justos
Laska z laki / El bastón de laca
Szczęście / La dicha

 

LOS CONJURADOS (1985)
Chrystus na krzyżu / Cristo en la cruz
To są rzeki / Son los ríos
Abramowicz
Suma / La suma
Midgarthorm
Chmury (I) / Las nubes (I)
On his blindness
Władza nad wczorajszym / Posesión de ayer
Wszystkie rzeczy wczorajsze, sen / Todos los ayeres, un sueño

 

NICOLÁS GUILLÉN

 

OBRA POÉTICA 1920–1958 (1972)
Nowa muza / La nueva musa
Deszczowe słońce / Sol de lluvia
Zegar / Reloj
Zamiar / Propósito
Moja dziewczyna / Mi chiquita
Przybyliśmy / Llegada
Madrygał / Madrigal
Zagadki / Adivinanzas
Sensemayá
Samotna palma / La palma sola
Oj, pani sąsiadko miła / Ay, señora, mi vecina

 

OBRA POÉTICA 1958–1972 (1974)
[Z cyklu „El Gran Zoo”]
Ogłoszenie / Aviso
Gitara / Guitarra
Rzeki / Los ríos
Nauczycielka / Institutriz
Głód / El hambre
Cyklon / Ciclón
Księżyc / La luna
Ptak-Feniks / Ave-fenix
Wiatry / Los vientos
Bomba atomowa / Bomba atómica

 

Strach / Miedo
Jakiego koloru? / ¿Qué color?
Przodkowie / Ancestros

 

PABLO ANTONIO CUADRA

 

[WIERSZ Z LAT TRZYDZIESTYCH]
Stworzenie Andów / Inauguración de los Andes

 

JAGUAR Y LA LUNA (1959)
Noc jest nieznajomą kobietą / La noche es una mujer desconocida
Urna z profilem politycznym / Urna con perfil político
Lament dziewczyny nad martwym wojownikiem / Lamento de una doncella en la muerte

 

CANTOS DE CIFAR Y DEL MAR DULCE (1979)
Rękopis znaleziony w butelce / Manuscrito en una botella
Wyspa żebraczki / La isla de la mendiga

 

EXILIOS (1999)
Emigracje / Exilios

 

EL INDIO Y EL VIOLÍN (2000)
Indianin i skrzypce / El Indio y el violín
Testament / El testamento

 

POEMAS – MEMORIAS (2001)
Thalassa (fragmenty)

 

OCTAVIO PAZ

 

POEMAS (1935–1975) (1975)
Urwana elegia / Elegia interrumpida
Baśń / Fábula
Wzgórze Gwiazdy / Cerro de la Estrella
Źródło / Manantial
Nawiedzenia / Visitas
Ponad miłość / Mas allá del amor
Refreny / Refranes
W Uxmal / En Uxmal
Dolina meksykańska / Valle de México
Hymn pośród ruin / Himno entre ruinas
Rozbity dzban / El cántaro roto
Świt / Madrugada
Wytchnienie / Espiración
Pejzaż namiętny / Paisaje pasional
Świt ostateczny / Alba última
Koncert w ogrodzie / Concierto en el jardín
Młodość / Juventud
Klucz wodny / La llave de agua
Przy tobie / Contigo
Paradygmat / Ejemplo
Powrót / Vuelta
Ogień codzienny / El fuego de cada día

 

ÁRBOL ADENTRO (1987)
1930; Wciąż te same widzenia / 1930; Vistas fijas
Braterstwo / Hermandad

 

NICANOR PARRA

 

POEMAS Y ANTIPOEMAS (1954)
Autoportret / Autoretrato
Madrygał / Madrigal
Epitafium / Epitafio

 

OBRA GRUESA (1960)
Ojcze nasz / Padre Nuestro
Agnus Dei
Test
Ja grzesznik / Yo pecador
Zygmunt Freud / Sigmund Freud
Chile

 

VERSOS DE SALÓN (1962)
Kobiety / Mujeres
Poezja załatwiła mnie odmownie / La poesía terminó conmigo

 

CANCIONES RUSAS (1967)
Rytuały / Los ritos

 

EMERGENCY POEMS (1972)
Piosenka z krążącym kapeluszem / Canción para correr el sombrero
Nie wierzę w pokojową drogę / No creo en la vía pacífica

 

ARTEFACTOS (1975)
Artefakty / Artefactos

 

SERMONES Y PRÉDICAS DEL CRISTO DE ELQUÍ (1977)
[w konflikcie już tysiącletnim] / [en el conflicto ya milenario]
[w rzeczywistości nie ma przymiotników] / [en realidad no hay adjetivos]

 

HOJAS DE PARRA (1985)
Emeryci / Los jubilados
Pod łóżkiem / Debajo de la cama

 

CHISTES PA(R)RA DESORIENTAR A LA (POLICÍA) POESÍA (1989)
Anty-Łazarz / El Anti-Lázaro

 

GASTÓN BAQUERO

 

MEMORIAL DE UN TESTIGO (1966)
Zapiski świadka / Memorial de un testigo
Milczący towarzysz / Silente compañero
Epitafium dla Dylana Thomasa / Relación y epitafio de Dylan Thomas

 

POEMAS AFRICANOS (1974)
Adhiámbo
Przetłumaczone z nocy / Traducido de la noche
Pieśń ognia / Canto del fuego

 

MAGIAS E INVENCIONES (1984)
Motyl żałobnik / Fúnebre mariposa
Marcel Proust płynie barką przez Zatokę Koryncką / Marcel Proust pasa en barco por la bahía del Corinto
Nocą, w drodze na Sybir / En la noche, camino de Siberia
Bohater / El héroe
Człowiek rozpamiętuje swe przeszłe żywoty / El hombre habla de sus vidas anteriores

 

POEMAS INVISIBLES (1991)
Hymn i scena z poetą na ulicach Hawany / Himno y escena del poeta en las calles de la Habana
POESÍA COMPLETA (1995)
[Z cyklu „Recuerdos”]
Jesień / Otoño

 

ROBERTO JUARROZ

 

POESÍA VERTICAL (1958–1982) (1993)
V, 24 [Przekroczyć granice nocy] / V, 24 [Traspasar los limites de la noche]

 

POESÍA VERTICAL (1983–1993) (1993)
XIII, 77 [Pozwólmy by drzwi się otwierały same] / XIII, 77 [Hay que dejar que las puertas se abran solas]

 

DECIMOCUARTA POESÍA VERTICAL (1997)
XIV, 22 [Bóg stracił imię] / XIV, 22 [Dios ha perdido su nombre]
XIV, 23 [Zagęścić chwile ciszy] / XIV, 23 [Abreviar los silencios]
XIV, 30 [Czasami podróż zwraca się do wewnątrz] / XIV, 30 [Un viaje se vuelca a veces hacia adentro]
XIV, 37 [Wszelka asymetria jest tęsknotą] / XIV, 37 [Toda asimetría es la nostalgia]

 

ERNESTO CARDENAL

 

GETHSEMANI, KY. (1965)
[Zgasiłem światło by zobaczyć śnieg] / [Yo apagué la luz para poder ver la nieve]
[Otulasz nas niczym mgła] / [ Tu nos envuelves como la niebla]
[Nie wiem, kim jest ten co tam stoi] / [ No sé quien es él que está en la nieve]

 

ANTOLOGÍA (1971)
Akwarela / Acuarela
Na mokrej ścieżce / Sobre el mojado camino
León
Na Wielkanoc zmartwychwstają cykady / En Pascua resucitan cigarras
W nocy iluminowanej słowami / En la noche iluminada de palabras
Psalm 1 / Salmo I
Psalm 7 / Salmo VII
Psalm 21 / Salmo XXI
Modlitwa za Marylin Monroe / Oración por Marylin Monroe 367
Strofy na śmierć Mertona (fragmenty) / Coplas a la muerte de Merton

 

LOS OVNIS DE ORO, POEMAS INDIOS (1992)
[Z cyklu „Cantares mexicanos”]
[Z wysokości zstępują narodzeni] / [Allí, de donde bajan los que nacen]
[Czy odejdę stąd jak kwiat zacuanxóchitl?] / [¿Me iré como la flor del zacuanxóchitl?]
[Już nadeszła pora deszczowa] / [Ya llegaron las lluvias]

 

II FESTIVAL INTERNACIONAL DE POESÍA DE GRANADA 2006 (2007)
Ekspansja / Expansión

 

EDUARDO LIZALDE

 

CADA COSA ES BABEL (1966)
[Przedmioty odróżniają się jedne od drugich] / [Las cosas se distinguen de las cosas]

 

EL TIGRE EN LA CASA (1970)
Miłość jest czym innym, panowie / El amor es otra cosa, señores 387

 

LA ZORRA ENFERMA (1974)
[Z cyklu „Zorra”]
Ręka na wolności / La mano en libertad
Uwaga, aktywiści / Atención, activistas
Spot
Pilny list do Stwórcy świata / Carta urgente al Creador del universo
Kobra / Cobra
Na pohybel Grekom / Mueran los griegos
Dialog o rewolucji, cenzurze i prawdzie / Diálogo sobre la revolución, censura y verdad

 

[Z cyklu „¿Quién inventó este juego?”]
Miłość / Amor
Znowu Ronsard / Otra vez Ronsard
Najpiękniejsza / Bellísima
Znowu Monelle / Otra vez Monelle
Inaczej nic z tego / No sirve de otro modo
Zapiski z dziennika Casanovy / Apuntes en el diario de Casanova
Kwiaty / Flores
Morze błękitne / El mar azúl
Ulisses / Ulises
Słońce / El sol
Heliocentryzm i astronomowie / Heliocentrismo y astrónomos

 

[Z cyklu „De la factura”]
Wiersz / Poema
Proza i poezja / Prosa y poesía
Massmedia

 

BITÁCORA DEL SEDENTARIO (1993)
Huragan / Un huracán
Nafta / Petróleo
Znowu pies / El perro otra vez

 

JOSÉ EMILIO PACHECO

 

NO ME PREGUNTES COMO PASA EL TIEMPO (1966)
Wielka zdrada / Alta traición
Przyśpieszenie historii / Aceleración de la historía
Wyspa Świętego Ludwika / L’Ile Saint-Louis
Hiob 18, 2 / Job 18, 2
Ukryty świat / Mundo escondido

 

IRÁS Y NO VOLVERÁS (1973)
Tacubaya, 1949
Niezgoda na elegię / Contraelegía
Przeciwko Kodakowi / Contra el Kodak
Legendarna moralność / Las morales legendarias
Żywoty poetów / Vidas de los poetas
Ręce / Las manos
Ropucha / El sapo
Wokół oryginalnej myśli / En torno de una idea original

 

ISLAS A LA DERIVA (1976)
[Z cyklu „Antigüedades mexicanas”]
Becerillo
Przepowiednia / Presagio
Miasto Majów pożarte przez dżunglę / Ciudad maya comida or la selva
Traduttori, traditori
Poeta Nowej Hiszpanii / Un poeta novohispano
Kronika / Crónica

 

Inskrypcje na czaszce / Inscripciones en la calavera
Niepamiętny / Inmemorial
Ogień / El fuego
H & C
Ptaki / Los pájaros
Muchy / Las moscas

 

DESDE ENTONCES (1980)
Głowa olmecka / Cabeza olmeca

 

[Z cyklu „Prosas”]
Mechanizm zabijania / La máquina de matar
Ułaskawienie / Indulto
Rozpaczliwy dialog / Conversación desesperada

 

LOS TRABAJOS DEL MAR (1979–1983) (1983)
Ośmiornica / El pulpo
Veracruz, 1955
Cisza / El silencio

 

EL SILENCIO DE LA LUNA (1994)
Prehistoria (fragment) / Prehistoria
Ojciec Narodów / El Padre de los Pueblos
Między nawiasami / Entre paréntesis
Cykady / Cigarras
Titanic

 

AMBAR PAST

 

HURACANA (2005)
[Z cyklu „Viñetas de Munda Tostón”]
[Przyszły kobiety opłakiwać poetę] / [Vinieron las mujeres al velorio del poeta]
Uciekam przed tym wierszem / Huyo de este poema
Byliśmy z Micaelą / Estuvimos con Micaela

 

[Z cyklu „El acento en clítoris”]
Kobiety zaczynają szukać / Las mujeres empiezan a buscar
Dedykacje / Dedicatorias

 

[Z cyklu „Luna sin metáfora”]
Księżyc bez metafory / Luna sin metáfora
Wiara / La fe

 

JOSÉ ÁNGEL LEYVA

 

ENTRESUEÑOS (1992)
Gdy się obudzę i nie będzie światła / Cuando despierte y la luz no haya llegado

 

CATULO EN EL DESTIERRO (1993)
[Zaledwie dwa tysiące lat] / [Apenas dos mil años]
[Wszystkie ulice to suche strumienie] / [Todas las calles son arroyos secos]
[Wiatr ustał i miasto podgrzewa] / [El viento cesa y la ciudad se inflama]
[Na tym padole zwątpienia] / [En este valle de dudas]

 

LOS VERSOS DEL GUERRERO (1998)
[Z cyklu „Guerra florida”]
Mit / Mito
Canto

 

DURANGURAÑOS (2007)
[Z cyklu „El Espinazo del Diablo”]
Mój dziadek / Mi abuelo
Wychodzą przeczucia / Caminan los presagios
wDurangozstąpienie / Duranguraños

 

HABITANTOS  (2010)
[Z cyklu „La eternidad no es tiempo”]
Ma na imię Bagdad / Su nombre es Bagdad
Poeta z przestrzeloną głową / El poeta lleva un tiro en la cabeza
Śmierć / La muerte
Poezja / Poesía

 

CRISTALES SÓLIDOS  (2010)
Z drżeniem / Trémula
Szalbierz / El impostor

 

Objaśnienia
Noty o autorach
Wielogłos (innej) Ameryki
Acknowledgements
Alfabetyczny spis incipitów i tytułów

 

opinie o książce

Publiczne wyznanie miłości tłumaczki do piętnastu poetów z obszaru świata, którego poezji nie znamy prawie wcale – tak można określić antologię Umocz wargi w kamieniu Krystyny Rodowskiej. Antologia to efekt fascynacji i wieloletnich zmagań z poezją strefy kulturowej tak odległej od naszej. Prawdziwa walka o “zdobycie dla polszczyzny tej poezji”.

Adrian Fulneczek

Lektura wierszy przełożonych przez Rodowską to podróż do źródeł poezji europejskiej, nieco przesłoniętych przez tradycję romantyczną (co stanowiło przedmiot troski Miłosza), czyli zadziwienia światem, pindarowskiego “najcenniejsza rzecz woda“. Poezja latynoamerykańska XX wieku jest zaskakująco mało egocentryczna i antropocentryczna. Mniej troszczy się o wyprowadzanie świata z zawirowań i głębi własnego “ja” aniżeli wpisanie tego “ja” w czas kosmiczny. Być może wynika to z faktu, że żyjąc w naszych rzęsiście oświetlonych miastach, nie widzimy już gwiazd. Samo słowo „gwiazda” oznacza dziś raczej celebrytę aniżeli obiekt przypominający o naszym miejscu w kosmosie.

Adam Komorowski

Tytuł tej antologii, nieco nadmiernie poetyczny, dobrze jednak oddaje inność liryki powstającej w Ameryce Łacińskiej, której barokowe rozbuchanie może fascynować, ale i budzić lekką irytację. Znamienne są pod tym względem wiersze Pablo Nerudy. A przecież chilijski noblista potrafił niekiedy zrezygnować z rozlewnej, przeładowanej ornamentami frazy, by napisać chociażby poruszającą w swojej prostocie “Odę do cebuli”. W antologii znajdziemy też teksty innych klasyków, takich jak Borges czy Octavio Paz, lecz i mało znanych w Polsce, a ciekawych poetów, na przykład Roberto Juarroza. Tego ostatniego, zaskakująco ascetycznego na tle reszty, trafnie scharakteryzował Paz, mówiąc, że tworzył on “poezję skondensowaną w kropli światła”. 

Krystyna Dąbrowska

Umocz wargi w kamieniu, wybór wierszy poetów południowoamerykańskich, dokonany przez Krystynę Rodowską, to fascynująca podróż przez poezję tych krajów, dla których Polska europejskość (my) jest(eśmy) prawdopodobnie synonimem egzotyki. Wiersze tutaj zebrane za nic mają wszakże granice i bariery, dzięki wspaniałym przekładom również te językowe, nie raz dowodząc, że jest w człowieczeństwie coś takiego, co chociaż nieubłaganie wikła jednostki w pojedyncze miejsca oraz czasy, to pozwala również człowiekowi z człowiekiem, niezależnie od owych uwikłań, się zrozumieć, wzajemnie wzruszyć, zadziwić, zachwycić. 

Dominika Parszewska

inne książki autora