Głos Konrada Góry dobiega z offu, nonszalancko i błyskotliwie konfrontując męskie z żeńskim, wczorajsze z dzisiejszym poeta dystansuje siebie, a przede wszystkim twórczość Anny Świrszczyńskiej do tego rodzaju retoryki. Sformułuję to jeszcze inaczej: tym ile i jak mówi, autor wyboru potwierdza, że dał się tej poezji ponieść.

Czysta, niemalże przedludzka pierwotność tej poezji – choćby pierwsze udane transpozycje ze źródeł nieeuropejskich, niezwykła moc i godność wpisana w akt twórczy Świrszczyńskiej (gotowość do stwierdzenia: “moje cierpienie t ołówek, którym piszę”, zaraz po: “daje mi prawo pisać o cierpieniu innych”), program otwarty na poniesienie najryzykowniejszej aury, cierpliwość oczekiwania na formę w bezustannym ponowieniu pamięci – czynią kamenę Pani Anny Świrszczyńskiej nie bibelotem swoich czasów, a biblioteką tamtego potu, rojeń i krwi; strachu i przebaczenia, jednego cukierka na rok, jednego szczęścia dzielonego między wszystkich.

To nie jest poetka imaginistyczna, by tak rzec, a reportersko niemalże robi “donosy z rzeczywistości”, dając swój głos innym głosom, jak w historii mówionej. Posiadała, nie taki częsty znowu w poetyckiej zonie, talent współ-czucia, empatii, uważności. Eksponuje go styl: oględność wypowiedzi przy natężeniu uwagi synoptycznej, co potrafiła łączyć ze zmysłowością.

Książka Świrszczyńskiej to “jednoosobowa rewolucja”.

Głos poetki jest niemal fizycznie obecny, skondensowany, trudno się przed nim obronić. Uderza w tych wierszach bezwzględność. Bezkompromisowość. Występuje razem z innymi uczuciami: czułością, wzruszeniem, miłością, a także ekstazą. Ale najczęstszy jest strach, fizyczne cierpienie i rozkład, śmierć. Świrszczyńska patrzy śmierci prosto w twarz, dlatego może pisać o rzeczach, o których inni milczą. Przede wszystkim o ciele i o wojnie. Niezwykłe są także jej erotyki i opisy końca miłości.

Metafora przekazu trafia celnie, u Świrszczyńskiej słowa wiersza brzmią jak nieznający sprzeciwu komunikat (“Mówię do siebie: ty ścierwo”) (…) To, co jednych szokuje ostrością wyrazu, u innych budzi szacunek i podziw. Poetka nie baczy na granice konwencji i zwyczaju –  pojawia się tam, gdzie nikt nie miał odwagi stanąć.

Świrszczyńska to wyzwanie, bo dyskretnie, niegłośno, ale jednoznacznie i niezależnie mówi swoje. Dlatego jest z nią kłopot, i to nie jeden. (…) Ucieszył mnie wydany parę tygodni temu skromny tomik wierszy Świrszczyńskiej Kona ostatni człowiek, w wyborze i opracowaniu Konrada Góry. Świrszczyńską trzeba koniecznie czytać na nowo, z nową wrażliwością i wyczuleniem na inne niż Miłosz konteksty. 

W wyborze Góry znalazł się przerażający obraz wygnanej przez męża kobiety, która po kolei oddaje swoje dzieci ptakowi śmierci. Kona ostatni człowiek to także wybór wielu scen, które składają się na opowieść o sile (Jestem potężna, Zajadam kompleks niższości, Zabijam ciebie), chwale, ale i upokorzeniu, o czułości, która rodzi się z oderwanego od metafizyki ciała.

Poezja Anny Świrszczyńskiej, zamieszczona w zbiorze Kona ostatni człowiek to sejsmograf, wykrywający i rejestrujący drgania skorupy ziemskiej – utratę gruntu pod nogami. Czytane z lewej do prawej, często opatrzone charakterystyką, jedne drgania są dłuższe, inne krótsze. Łączy je jedno – nie sposób orzec, które są naturalne, a które sztuczne. Czy świat sam sobą wstrząsa, aby strząsnąć człowieka, czy człowiek wstrząsa światem, drugim człowiekiem, aby go zniszczyć, aby coś z niego wykrzesać? Czytelnik, do którego rąk trafi ten sejsmogram, choćby nie chciał poznawać całego obszaru, z którego pozbierał drgania, odczuje, dogłębnie, cieleśnie, już pierwsze zapisy. I albo nie będzie mógł wypuścić ich z rąk, dopóki nie przejmie ich w swój mózg i swoje ciało w całości, albo otrząśnie się z nich, ucieknie, ponieważ przestraszy się, że sejsmograf mówi mu o nim samym, mówi jej, albo jego słowami, mówi…