Bibliotekarz jako doradca czytelnika

Czy biblio­te­ki powin­ny być ośrod­ka­mi sku­pia­ją­cy­mi życie kul­tu­ral­ne miej­sco­wo­ści, w któ­rych funk­cjo­nu­ją, czy raczej mają pogłę­biać swo­ją funk­cję czy­tel­ni­czą, kon­cen­tro­wać się na niej? Czy powin­ny roz­bu­dzać szla­chet­ny sno­bizm obco­wa­nia z kul­tu­rą wyso­ką, choć­by z poezją, czy sta­wiać na popu­la­ry­zo­wa­nie tego, co łatwiej przy­swa­jal­ne czy­tel­ni­czo?

Moim zda­niem jed­no zada­nie nie wyklu­cza dru­gie­go; moż­na posze­rzać ofer­tę kul­tu­ral­ną mia­sta o pro­po­zy­cje wypły­wa­ją­ce z biblio­te­ki oraz anga­żo­wać się w misję zwięk­sza­nia czy­tel­nic­twa. Tak też dzia­łam oso­bi­ście w Bia­ło­gardz­kiej Biblio­te­ce Publicz­nej, orga­ni­zu­jąc wie­czo­ry autor­skie oraz cyklicz­ne spo­tka­nia Klu­bu Dys­ku­syj­ne­go oraz DKK w Czy­tel­ni Księ­go­zbio­ru A. Kwa­śniew­skie­go. Nie­wie­lu miesz­kań­ców jest zain­te­re­so­wa­nych pre­zy­denc­kim księ­go­zbio­rem, ale przez to, że wła­śnie w tym miej­scu dzie­ją się spo­tka­nia, uczest­ni­cy mogą poznać wyjąt­ko­we książ­ki i zna­leźć dla sie­bie coś inte­re­su­ją­ce­go, poza tym korzy­stam z nich przy opra­co­wy­wa­niu tema­tów spo­tkań, co czę­sto pod­kre­ślam.

Tak, biblio­te­ki powin­ny anga­żo­wać się w popu­la­ry­za­cję kul­tu­ry wyso­kiej, szcze­gól­nie w przy­pad­ku współ­cze­snej poezji pol­skiej. Spo­tka­nia autor­skie są zazwy­czaj jedy­ną oka­zją, aby poznać autora/autorkę tomi­ku, zadać mu/jej kil­ka pytań i posłu­chać czy­tań wier­szy. Waż­ne jest jed­nak, aby w mówie­niu o poezji, zarów­no pod­czas spo­tkań autor­skich, jaki i w dys­ku­sji na temat nowych ksią­żek, nie sto­so­wać aka­de­mic­kie­go języ­ka, któ­ry naj­czę­ściej prze­szka­dza w poro­zu­mie­niu z czytelnikami/uczestnikami spo­tkań.

Myślę, że Dys­ku­syj­ne Klu­by Książ­ki są rów­nież dobrym spo­so­bem na to, aby popu­la­ry­zo­wać poezję i roz­ma­wiać o niej. Dzia­ły biblio­tek odpo­wie­dzial­ne za zbio­ry nie­chęt­nie kupu­ją poezję, więc ide­al­ny wyda­je się tutaj pro­gram Insty­tu­tu Książ­ki reali­zo­wa­ny przez sieć DKK.

W tym wypad­ku rów­nież nie wyklu­czał­bym jed­ne­go zada­nia kosz­tem dru­gie­go. Czy­tel­ni­cy się­ga­ją­cy po lek­tu­ry łatwe, popu­lar­ne rów­nież są istot­ni dla biblio­te­ki i żad­na insty­tu­cja nie powin­na o nich zapo­mi­nać.

Jaka powin­na być rola i zawo­do­wa spe­cy­fi­ka pra­cy współ­cze­snych biblio­te­ka­rzy? Czy może udać się prze­dłu­ża­nie tra­dy­cyj­nej roli dorad­cy czy­tel­ni­ka w jego lek­tu­ro­wych wybo­rach? Jakie wykształ­ce­nie i jakie cechy oso­bo­wo­ści biblio­te­ka­rzy mogą temu słu­żyć? Czy biblio­te­ka jest dzi­siaj atrak­cyj­nym miej­scem pra­cy?

Sądzę, że biblio­te­ka­rze powin­ni mieć wykształ­ce­nie filo­lo­gicz­ne, kul­tu­ro­znaw­cze lub przy­naj­mniej powin­ny to być oso­by zain­te­re­so­wa­ne współ­cze­sną kul­tu­rą, co zno­wu nie jest niczym zaska­ku­ją­cym. Dzię­ki odpo­wied­nie­mu wykształ­ce­niu moż­na roz­po­znać zain­te­re­so­wa­nia czy­tel­ni­ków, pole­cić im atrak­cyj­ne lek­tu­ry, któ­re odpo­wia­da­ją ich ocze­ki­wa­niom, a więc owszem, rola biblio­te­ka­rza jako dorad­cy czy­tel­ni­ka jest wciąż potrzeb­na. Poza tym pra­cow­ni­cy biblio­tek powin­ni być dobrze zorien­to­wa­ni w nowo­ściach wydaw­ni­czych, nomi­na­cjach do naj­waż­niej­szych nagród lite­rac­kich itd., a zatem kla­sy­ka i nowo­ści powin­ny się wza­jem­nie uzu­peł­niać.

Biblio­te­ka nie wyda­je się jed­nak obec­nie atrak­cyj­nym miej­scem pra­cy. Przede wszyst­kim z powo­du niskie­go wyna­gro­dze­nia, jakie otrzy­mu­ją biblio­te­ka­rze, choć oczy­wi­ście pra­ca z czy­tel­ni­ka­mi, orga­ni­zo­wa­nie spo­tkań itd. nale­żą do naj­przy­jem­niej­szych zadań zwią­za­nych z tym zawo­dem.

Jakie są pożą­da­ne for­my współ­pra­cy biblio­tek z inny­mi insty­tu­cja­mi kul­tu­ry, ze związ­ka­mi twór­czy­mi, z tele­wi­zją, radiem, cza­so­pi­sma­mi, wydaw­nic­twa­mi oraz auto­ra­mi? Czy aktu­al­ne pro­gra­my wspie­ra­nia biblio­tek (mini­ste­rial­ne i samo­rzą­do­we) umoż­li­wia­ją ich dal­szy roz­wój? Jakie są głów­ne pro­ble­my, z któ­ry­mi bory­ka­ją się dzi­siaj biblio­te­ka­rze?

Takich form współ­pra­cy jest co naj­mniej kil­ka, zresz­tą każ­da biblio­te­ka może wypra­co­wać wła­sną stra­te­gię. My współ­pra­cu­je­my lokal­nie z Bia­ło­gardz­ką Tele­wi­zją Kablo­wą, pro­wa­dząc pro­gram, w któ­rym pole­ca­my naj­cie­kaw­sze nowo­ści książ­ko­we z biblio­tecz­nych zbio­rów. Ostat­nio uda­ło mi się rów­nież nawią­zać współ­pra­cę z Domem Lite­ra­tu­ry w Łodzi i dzię­ki temu zapra­sza­my do sie­bie auto­rów oraz autor­ki zwią­za­nych z tą insty­tu­cją, pro­mu­je­my ich wydaw­nic­twa itd.

Ogrom­ne wspar­cie zawdzię­cza­my Insty­tu­to­wi Książ­ki, któ­ry orga­ni­zu­je Dys­ku­syj­ne Klu­by Książ­ki. Oprócz tego, że co mie­siąc może­my czy­tać książ­ki, któ­re kupu­je dla nas IK, a póź­niej o nich dys­ku­to­wać, przy­jeż­dża­ją do nas pisa­rze i pisar­ki wyna­gra­dza­ni rów­nież przez Insty­tut. To bar­dzo poma­ga, ponie­waż budżet pro­win­cjo­nal­nej biblio­te­ki jest zazwy­czaj skan­da­licz­nie niski. Myślę, że DKK to jed­na z naj­sen­sow­niej­szych ini­cja­tyw po 1989 roku! Poza tym, przy więk­szo­ści biblio­tek w kra­ju zakła­da­ne są okrę­gi Sto­wa­rzy­sze­nia Biblio­te­ka­rzy Pol­skich, któ­re pozwa­la­ją wes­przeć nie­któ­re dzia­ła­nia. Dota­cje mini­ste­rial­ne i samo­rzą­do­we rów­nież robią swo­je, szcze­gól­nie jeśli cho­dzi o pozy­ski­wa­nie środ­ków na zakup nowo­ści książ­ko­wych, jed­nak głów­nym pro­ble­mem pol­skich biblio­tek pozo­sta­ją wciąż finan­se. Pra­cow­ni­cy zara­bia­ją mało, biblio­te­ki dys­po­nu­ją nie­wiel­kim budże­tem, więc to wszyst­ko nie gwa­ran­tu­je nam spek­ta­ku­lar­ne­go roz­wo­ju.