Ilu potrzeba, żeby tłumaczyć Chanina

Brzmi to jak anegdota: ilu potrzeba łotewskich poetów, żeby przetłumaczyć jeden wybór wierszy Siemiona Chanina? Jak pokazuje ta książka – wystarczy trzynastu. Dlatego że tłumaczenie Chanina na łotewski – to trudne i niewdzięczne zajęcie: język jego poezji jest wielowarstwowy, a w każdej warstwie dokonuje się celowa praca z językiem. Na stabilne obroty rzeczy i zmienne frazeologizmy nakłada się gra językowa, na językową grę nakładają się oczekiwane i nieoczekiwane rymy, na rymy nakładają się kulturowe aluzje i wzięte z otaczającej rzeczywistości fragmenty języka, które z kolei, mogą przeobrazić się w nowe przetworzone frazeologizmy itp.

Tłumacz śledzący te językowe gry będzie musiał bezpowrotnie stracić część zwodniczej beztroski i spontaniczności poezji Chanina i zasłuży na sceptyczne reakcje krytyków. Ronalds Briedis charakteryzuje proces tłumaczenia zbioru „właśnie teraz” jako unicestwianie autora w przekładzie, Inese Zandere przyznaje, że łotewski tekst książki „wpław” jest zdystansowany i nienaturalny, a Anna Auziņa, ze swej strony, pisze, że „w łotewskiej wersji »wpław« lista sukcesów proporcjonalna jest do liczby wierszy zepsutych przez łotewskich poetów”. Jednak bez względu na świadomość tego, że oryginał – a to niespodzianka! – zawsze będzie lepszy od przekładu, łotewscy tłumacze dalej korzystali z przywileju łamania sobie głów nad poezją Chanina.

Ta edycja zawiera też wiersze nowe. Jak pokazują niektóre z nich, w tekstach Chanina z ostatniego czasu pojawił się epicki rozmach, charakter pisma autora trochę się zmienia. Kontynuowane są multimedialne i wielojęzykowe performanse w grupie „Orbita”, a także przekłady współczesnych poetów łotewskich na rosyjski. Już dwadzieścia lat publikowane są wiersze Chanina, a zainteresowany czytelnik mimo wszystko nie spuszcza go z oka – we wszystkich znaczeniach tego wyrażenia i we wszystkich dostępnych językach.