recenzje / ESEJE

Ilu potrzeba, żeby tłumaczyć Chanina

Kārlis Vērdiņš

Szkic Kārlis Vērdiņša, towarzyszący wydaniu książki Semiona Chanina Ale nie to, w tłumaczeniu Bohdana Zadury, która ukaże się w Biurze Literackim 9 grudnia 2020 roku.

Biuro Literackie

Brzmi to jak aneg­do­ta: ilu potrze­ba łotew­skich poetów, żeby prze­tłu­ma­czyć jeden wybór wier­szy Sie­mio­na Cha­ni­na? Jak poka­zu­je ta książ­ka – wystar­czy trzy­na­stu. Dla­te­go że tłu­ma­cze­nie Cha­ni­na na łotew­ski – to trud­ne i nie­wdzięcz­ne zaję­cie: język jego poezji jest wie­lo­war­stwo­wy, a w każ­dej war­stwie doko­nu­je się celo­wa pra­ca z języ­kiem. Na sta­bil­ne obro­ty rze­czy i zmien­ne fra­ze­olo­gi­zmy nakła­da się gra języ­ko­wa, na języ­ko­wą grę nakła­da­ją się ocze­ki­wa­ne i nie­ocze­ki­wa­ne rymy, na rymy nakła­da­ją się kul­tu­ro­we alu­zje i wzię­te z ota­cza­ją­cej rze­czy­wi­sto­ści frag­men­ty języ­ka, któ­re z kolei, mogą prze­obra­zić się w nowe prze­two­rzo­ne fra­ze­olo­gi­zmy itp.

Tłu­macz śle­dzą­cy te języ­ko­we gry będzie musiał bez­pow­rot­nie stra­cić część zwod­ni­czej bez­tro­ski i spon­ta­nicz­no­ści poezji Cha­ni­na i zasłu­ży na scep­tycz­ne reak­cje kry­ty­ków. Ronalds Brie­dis cha­rak­te­ry­zu­je pro­ces tłu­ma­cze­nia zbio­ru „wła­śnie teraz” jako uni­ce­stwia­nie auto­ra w prze­kła­dzie, Ine­se Zan­de­re przy­zna­je, że łotew­ski tekst książ­ki „wpław” jest zdy­stan­so­wa­ny i nie­na­tu­ral­ny, a Anna Auzi­ņa, ze swej stro­ny, pisze, że „w łotew­skiej wer­sji »wpław« lista suk­ce­sów pro­por­cjo­nal­na jest do licz­by wier­szy zepsu­tych przez łotew­skich poetów”. Jed­nak bez wzglę­du na świa­do­mość tego, że ory­gi­nał – a to nie­spo­dzian­ka! – zawsze będzie lep­szy od prze­kła­du, łotew­scy tłu­ma­cze dalej korzy­sta­li z przy­wi­le­ju łama­nia sobie głów nad poezją Cha­ni­na.

Ta edy­cja zawie­ra też wier­sze nowe. Jak poka­zu­ją nie­któ­re z nich, w tek­stach Cha­ni­na z ostat­nie­go cza­su poja­wił się epic­ki roz­mach, cha­rak­ter pisma auto­ra tro­chę się zmie­nia. Kon­ty­nu­owa­ne są mul­ti­me­dial­ne i wie­lo­ję­zy­ko­we per­for­man­se w gru­pie „Orbi­ta”, a tak­że prze­kła­dy współ­cze­snych poetów łotew­skich na rosyj­ski. Już dwa­dzie­ścia lat publi­ko­wa­ne są wier­sze Cha­ni­na, a zain­te­re­so­wa­ny czy­tel­nik mimo wszyst­ko nie spusz­cza go z oka – we wszyst­kich zna­cze­niach tego wyra­że­nia i we wszyst­kich dostęp­nych języ­kach.

O autorze

Kārlis Vērdiņš

ur. 28 lipca 1979 r. w Rydze. Poeta, tłumacz, asystent w Instytucie Literatury, Folkloru i Sztuki na Uniwersytecie Łotewskim. Autor książek poetyckich: Lodołamacze (2001), Twarożek ze śmietaną (2004), Ja (2008) i Pieaugušie (2015); opublikował także zbiory wierszy dla dzieci Zupa alfabetowa (2007), Tētis (2016) oraz Dilles tante (2018). Pisze libretta i teksty piosenek. Tłumaczył utwory T.S. Eliota, Georga Trakla czy Emily Dickinson. Laureat m.in. Nagrody Kultury DIENA (2001), Nagrody Copyright Infinity (2006), Nagrody Literackiej Łotewskiego Związku Pisarzy za najlepszą książkę dla dzieci (2007) i Nagrody Festiwalu „Dni Poezji” za najlepszy tom wierszy (2008). W 2014 r. jego utwór „Come to Me” został wymieniony przez ekspertów w London’s Southbank Center wśród 50 największych współczesnych wierszy miłosnych naszych czasów. Mieszka w Rydze.

Powiązania

Pożyczone style

wywiady / o książce Jacek Dehnel Kārlis Vērdiņš

Kār­lis Vēr­di­ņš, autor wyda­nej w Biu­rze Lite­rac­kim 3 sierp­nia 2009 roku książ­ki Nio­słem ci kana­pecz­kę, w roz­mo­wie z Jac­kiem Deh­ne­lem.

Więcej

Kiedy wiersz dociera w niecodzienny sposób

wywiady / o książce Igor Biełow Siemion Chanin

Roz­mo­wa Igo­ra Bie­ło­wa z Sie­mio­nem Cha­ni­nem, towa­rzy­szą­ca wyda­niu książ­ki Semio­na Cha­ni­na Ale nie to, w tłu­ma­cze­niu Boh­da­na Zadu­ry, któ­ra uka­że się w Biu­rze Lite­rac­kim 9 grud­nia 2020 roku.

Więcej

Spis rzeczywistości

recenzje / ESEJE Bohdan Zadura

Szkic Boh­da­na Zadu­ry, towa­rzy­szą­cy wyda­niu książ­ki Semio­na Cha­ni­na Ale nie to, w tłu­ma­cze­niu Boh­da­na Zadu­ry, któ­ra uka­że się w Biu­rze Lite­rac­kim 9 grud­nia 2020 roku.

Więcej

[nie pomyśl, że to bezdomny]

recenzje / KOMENTARZE Bohdan Zadura Siemion Chanin

Autor­ski komen­tarz Sie­mio­na Cha­ni­na, towa­rzy­szą­cy wyda­niu książ­ki Semio­na Cha­ni­na Ale nie to, w tłu­ma­cze­niu Boh­da­na Zadu­ry, któ­ra uka­że się w Biu­rze Lite­rac­kim 9 grud­nia 2020 roku.

Więcej

Głos zagubionego

recenzje / ESEJE Ostap Sływynski

Recen­zja Osta­pa Sły­wyń­skie­go, towa­rzy­szą­ca wyda­niu książ­ki Semio­na Cha­ni­na Ale nie to, w tłu­ma­cze­niu Boh­da­na Zadu­ry, któ­ra uka­że się w Biu­rze Lite­rac­kim 9 grud­nia 2020 roku.

Więcej

Ale nie to (2)

utwory / zapowiedzi książek Bohdan Zadura Siemion Chanin

Frag­ment zapo­wia­da­ją­cy książ­kę Semio­na Cha­ni­na Ale nie to, w tłu­ma­cze­niu Boh­da­na Zadu­ry, któ­ra uka­że się w Biu­rze Lite­rac­kim 18 listo­pa­da 2020 roku.

Więcej

Kanapeczki dla Vērdiņša i Dehnela

recenzje / ESEJE Krzysztof Zabłocki

Recen­zja Krzysz­to­fa Zabłoc­kie­go z książ­ki Nio­słem ci kana­pecz­kę Kār­li­sa Vēr­di­ņša.

Więcej

Całkiem smaczna kanapeczka

recenzje / ESEJE Marcin Jurzysta

Recen­zja Mar­ci­na Jurzy­sty z książ­ki Nio­słem ci kana­pecz­kę Kār­li­sa Vēr­di­ņša.

Więcej

Kanapeczka Vērdiņša

recenzje / NOTKI I OPINIE Agnieszka Mirahina

Nota Agniesz­ki Mira­hi­ny o książ­ce Nio­słem ci kana­pecz­kę Kār­li­sa Vēr­di­ņša.

Więcej

A co dobrego nam przyniósł?

recenzje / ESEJE Michał Tabaczyński

Recen­zja Micha­ła Taba­czyń­skie­go z książ­ki Nio­słem ci kana­pecz­kę Kār­li­sa Vēr­di­ņša.

Więcej