recenzje / ESEJE

Pestka, kot, habitus

Karolina Kurando

Recenzja Karoliny Kurando, towarzysząca premierze książki Wybór stand-upów, wydanej w Biurze Literackim 20 listopada 2023 roku.

Biuro Literackie kup książkę na poezjem.pl

Podmiotka liryczna Bargielskiej stoi przy oknie, obiera awokado i patrzy na przeniesienie zwłok sąsiada do karawanu (Pestka). Płacze w nocy, wspominając wronę pożerającą gołębia (Urodziny). Zabrana przez partnera do niszczejącego domu jego zmarłej babci, przygląda się przedmiotom, które straciły właścicielkę (Wybór Ewy). Śmierć w poezji Bargielskiej jest elementem naturalnym, codziennym, w pewnym stopniu oswojonym. Jest trudna, ale nie straszna. W wierszach poetki najwięcej umiera relacji, zwłaszcza tych romantycznych. Przez stratę podmiotka gorzknieje, a od życiowej hibernacji chroni ją wyłącznie wręcz dziecięca wrażliwość.

Wyczulenie na krzywdę świata, czasami naiwna romantyczność nie dają podmiotce Wyboru stand-upów możliwości poddania się rezygnacji. Bargielska pozwala jej jednak czasami uciekać, w myśli i w sen. Śnienie, robienie czegoś jedynie w wyobraźni pojawiają się w kolejnych wierszach: „Podejrzewam, że większość rzeczy robię w myśli. / Któregoś dnia zacznę w myśli oddychać” (Jak to wspaniale mieć większe problemy!). Chwilowe zerwanie z rzeczywistością nie przynosi jednak ulgi, nie daje bezpieczeństwa. Czy to we śnie, czy w myślach podmiotkę dopadają troski.

Nie jest słaba. Bywa samotna, także w związku. Bargielska uzbraja ją w cynizm, gorzkie poczucie humoru i ogrom nieco przygaszonej miłości do życia (mimo że, jak twierdzi podmiotka w wierszu Czubki moich butów, już go nie pożąda). Obserwuje, interpretuje, wykorzystuje świat na własny użytek, przetwarza go, filtruje, wyciąga wnioski i opowiada historie widziane, zasłyszane, przeżyte. Jednym z atutów poezji Bargielskiej jest to, że każdy z jej wierszy opowiada mikrohistorię. Jej twórczość jest sensoryczna, bardzo obrazowa. W Wyborze stand-upów poetka nie boi się stawiać brutalnych diagnoz, pisze w dużej mierze o zwyczajności, o prostym, czasami banalnym życiu. Szczerość jest potężną bronią w jej ręku, co pokazała już w dotychczasowej twórczości, nie tylko poetyckiej.

(…) Środkiem chodnika
mrówka niesie martwą mrówkę,
żeby się z nią kochać i zwrócić jej życie, ale to jeszcze nic,
bo w półotwartej furgonetce
leży stos słoneczników, na które możesz patrzeć, aż ją zamkną.

(„Do kogo właściwie należy ten promień słońca”)

W wielu wierszach z Wyboru stand-upów pojawiają się zwierzęta, często martwe. Niektóre z nich przynoszą szczęście, jak króliki i ich łapki, przerobione na breloczki (Fatum przechytrzone). Z kolei żywe – przebiegające drogę czarne koty – zwiastują nieszczęście, które podmiotka bierze za innych na siebie (Starcie demonów). Samotne królicze łapki i mruczki z futrem w kolorze klasyczna czerń niekoniecznie świadczą o zabobonności, Bargielska używa tych figur raczej jako elementów habitusu. Atrybuty szczęścia i nieszczęścia poetka zestawia w swoich wierszach z motywami biblijnymi, figurami pochodzącymi z religii chrześcijańskiej. Czerpanie jednocześnie z tych dwóch porządków obnaża spowszednienie wiary, staje się ona elementem jedynie kulturotwórczym, jednym z wielu. Nie funkcjonuje jako wartość nadrzędna. Sama podmiotka w pewnym momencie, prześmiewczo i cierpko, nazywa siebie Panem Jezusem (w wierszu chwilę wcześniej przywołanym, Starcie demonów).

Obok zwierząt – rośliny, nie tylko pestka z awokado, lecz chociażby sansewieria, której symbolicznie przypisuje się szczęście i ochronę domowników. Kwiat nieprzypadkowo pojawia się w tytule jednego z wierszy: Legendarny dzień rozsadzenia sansewierii. Jest zapowiedzią rozstania i straty. U Bargielskiej związki umierają najczęściej.

Pies oddycha szybciej, a kot oddycha wolniej.
Właściwie tylko tyle chciałam ci powiedzieć.

(„Nespa”)

O AUTORZE

Karolina Kurando

Krytyczka literacka, kulturoznawczyni, antropolożka kultury. Autorka krytycznoliterackiego bloga Books Silence. Pisze o współczesnej prozie światowej, czasami o poezji. Zajmuje się twórczością Jerzego Pilcha, Édouarda Louisa oraz literaturą young adult. Interesuje się animal studies. Teksty krytyczne publikowała m.in. w „biBLiotece" Biura Literackiego i w „Stronie Czynnej".

powiązania

Na końcu tej łąki zaczyna się przyszłość

recenzje / ESEJE Karolina Kurando

Recenzja Karoliny Kurando, towarzysząca wydaniu książki ploso Joanny Roszak, która ukazała się w Biurze Literackim 13 kwietnia 2020 roku.

WIĘCEJ

Historia jednego wiersza: „Fale Dunaju”

recenzje / KOMENTARZE Justyna Bargielska

Autorski komentarz Justyny Bargielskiej, towarzyszący premierze książki Wybór stand-upów, wydanej w Biurze Literackim 20 listopada 2023 roku.

WIĘCEJ

Roastując siebie

wywiady / O KSIĄŻCE Justyna Bargielska Ola Kołodziejek

Rozmowa Oli Kołodziejek z Justyną Bargielską towarzysząca premierze książki Wybór stand-upów Justyny Bargielskiej, wydanej w Biurze Literackim 20 listopada 2023 roku.

WIĘCEJ

Wybór stand-upów (2)

utwory / zapowiedzi książek Justyna Bargielska

Fragmenty książki Wybór stand-upów Justyny Bargielskiej, która ukaże się w Biurze Literackim 20 listopada 2023 roku.

WIĘCEJ

Wybór stand-upów (1)

utwory / zapowiedzi książek Justyna Bargielska

Fragmenty książki Wybór stand-upów Justyny Bargielskiej, która ukaże się w Biurze Literackim 20 listopada 2023 roku.

WIĘCEJ