recenzje / ESEJE

Kruche schronienie. Giovanni Catelli – Geografie

Monika Brągiel

Recenzja Moniki Brągiel, towarzysząca premierze książki Geografie, wydanej nakładem Biura Literackiego 25 sierpnia 2014 roku, a w wersji elektronicznej 16 października 2017 roku.

Biuro Literackie kup książkę na poezjem.pl

Niekończące się szturmowanie chwili, wytrwałe drążenie tunelu, którym biegnie czas, cierpliwość i uwaga człowieka świadomego zwodniczej mocy pamięci – to pierwsze wrażenia, jakie zapisuję po lekturze Geografii Catellego. Te krótkie opowiadania przypisują sobie prawo do zatrzymywania momentów, miejsc, myśli, aby nadać im osobny rys oraz indywidualny rytm; aby podkreślić te ich cechy, które mają lub miały niebagatelny, choć może niedostrzegalny wpływ na los jakiejś osoby. Jest w książce także miejsce dla historii – potężnej siły zostawiającej ślady w różnej postaci, ale i ona przepuszczona jest przez filtr zindywidualizowanej, wnikliwej, melancholijnej refleksji. To, co głośne, w poetyckiej prozie Catellego zostaje bowiem wyciszone, co wielkie – odsunięte w cień, a ważne, lecz dalekie – przysunięte na tyle blisko, że można odczuć jego dotkliwość.

Mimo istotnej roli wspomnianych kwestii, jeszcze inny trop zasługuje na szczególną uwagę czytelnika – osobliwa melancholia wypełniająca przedstawiany świat. We Wstępie do Geografii Franco Loi pisze: „Przedmiotem tej książki jest nieobecność. Nieobecność naznaczona tęsknotą i nieustannym poczuciem trwonienia”. Wystarczy zajrzeć do tekstu rozpoczynającego zbiór, zatytułowanego Le Château Tremblant, by się o tym przekonać. Narrator snuje spokojną opowieść, lecz atmosfera stopniowo zagęszcza się, w toku opowiadania coraz mocniej wyczuwalny staje się niepokój – dziwny, niedookreślony, wpadający w próżnię. O wymowie całości daje wyobrażenie już wyraziste pierwsze zdanie: „Nie wróciliśmy już do Château Tremblant i tego mi żal”. Jakiś mężczyzna i jakaś kobieta, on mówiący do niej o minionym, o czasie zatrzymanym w miejscu tak pięknym, że wręcz nierzeczywistym; jedynym takim, w którym złudna obietnica szczęścia zdawała się im się realną, dostępną na wyciągnięcie ręki. O Château Tremblant, z którego – jak mówi mężczyzna – nigdy tak naprawdę nie wyjechali. Nie pozwoliło im odejść, rzucić się w nurt życia; zatrzymało w przeszłości, uniemożliwiło obecność w innych miejscach, skazało na widmowe wędrówki. I tego żal.

Być może z tego żalu rodzi się potrzeba kolejnych opowieści. Poczucie stania w miejscu mimo prób wyrwania się, nierzadko pozornych, przybiera na znaczeniu zwłaszcza w tekstach, w których pojawiają się dworce, pociągi czy opustoszałe place.  Jednocześnie – dla narratora – są to miejsca najbezpieczniejsze: związane są z ruchem lub jego wspomnieniem, ze zmiennością, ale i powtarzalnością, efemeryczną obecnością. W utworze Natarcie mowa natomiast o domu; o domu, który się rozpada. Stojący na balkonie bohater widzi już jego przyszły kształt: ruiny. Zamierza odejść tuż przed ostatecznym upadkiem tego miejsca. Dokąd? Ku „nowemu miastu niepamięci”. Oczywiste jest jednak, że bohaterowi Geografii Catellego trudno będzie odnaleźć właściwą przystań. Być może – jak słynny Baudelaire’owski podmiot – nigdy nie odnajdzie straty. I dzięki temu jego podróże, niemalże oniryczne, nabierają szczególnej wartości; zachęcają do zagubienia się w akcie poszukiwania schronienia, akcie lektury.

O AUTORZE

Monika Brągiel

Urodzona w 1991 roku, dorastała na Opolszczyźnie. Autorka debiutanckiej książki poetyckiej Kim się nie jest (Łódź 2012). Obecnie studiuje Krytykę Literacką na Wydziale Polonistyki UJ w Krakowie.

powiązania

Kto ma wisieć, nie utonie

wywiady / O KSIĄŻCE Bohdan Zadura Monika Brągiel

Rozmowa Moniki Brągiel z Bohdanem Zadurą, towarzysząca premierze książki Już otwarte, wydanej w Biurze Literackim 25 stycznia 2016 roku.

WIĘCEJ

Głosy ze środka

recenzje / IMPRESJE Monika Brągiel

Esej Moniki Brągiel towarzyszący premierze antologii Radio Swoboda, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 26 października 2015 roku.

WIĘCEJ

"Te wszystkie nagłe zmiany, nagłe światy"[1]. Najnowsza poezja jako permanentna rewolucja?

debaty / ANKIETY I PODSUMOWANIA Monika Brągiel

Głos Moniki Brągiel w debacie “Powiadacie, że chcecie rewolucji”.

WIĘCEJ

Mieszkać z daleka

wywiady / O KSIĄŻCE Anna Wasilewska Giovanni Catelli

Rozmowa Anny Wasilewskiej z Giovannim Catellim, towarzysząca premierze książki Geografie, wydanej nakładem Biura Literackiego 25 września 2014 roku, a w wersji elektronicznej 16 października 2017 roku.

WIĘCEJ

Rozedrgana mapa

recenzje / ESEJE Dawid Gostyński

Recenzja Dawida Gostyńskiego, towarzysząca premierze książki Geografie, wydanej nakładem Biura Literackiego 25 sierpnia 2014 roku, a w wersji elektronicznej 16 października 2017 roku.

WIĘCEJ

Geografie, Giovanni Catelli

recenzje / ESEJE Joanna Roś

Recenzja Joanny Roś z książki Geografie Giovanniego Catellego, która ukazała się w 2014 roku w portalu Strona Tytułowa.

WIĘCEJ

Egotrip

recenzje / ESEJE Tymoteusz Milas

Recenzja Tymoteusza Milasa z książki Geografie Giovanniego Catellego.

WIĘCEJ

Mapa podróży

recenzje / ESEJE Grzegorz Woźniak

Recenzja Grzegorza Woźniaka z książki Geografie Giovanniego Catellego, która ukazała się w 2014 roku w czasopiśmie „Lampa”.

WIĘCEJ

Komentarz Giovanniego Catellego

recenzje / KOMENTARZE Giovanni Catelli

Autorski komentarz Giovanniego Catellego w ramach cyklu „Historia jednego tekstu”, towarzyszący premierze książki Geografie w przekładzie Anny Wasilewskiej, wydanej nakładem Biura Literackiego 25 sierpnia 2014 roku, a w wersji elektronicznej 16 października 2017 roku.

WIĘCEJ