Warto uczyć się milczenia…

“…warto uczyć się milczenia w sztuce, próbuję więc nauczyć się go w poezji. Myślę, że wiersze skupione lepiej potrafią wsłuchać się w innych ludzi” (R. Krynicki).

Czy dlatego Przekreślony początek to bardzo ascetyczny tomik? Tylko 22 wiersze. A zakres czasowy ich powstawania – ogromny: lata 1965-2010. Niektóre zresztą zgodnie z manierą poety przeredagowane. Czy to oznacza, że wiersz nigdy nie jest bytem domkniętym? Skończonym?

(…)

Ryszard Krynicki należy do pokolenia Nowej Fali, czyli twórców debiutujących w drugiej połowie lat 60. Wyrastał ze sprzeciwu wobec rzeczywistości, której kulminacyjnym wtedy momentem były wydarzenia Marca 68 czy Grudnia 70. Związany z opozycją demokratyczną czuł – jak podkreśla w wywiadach – wewnętrzną potrzebę demaskowania języka totalitarnej propagandy, ale i wyrażania wobec opresyjnej rzeczywistości sprzeciwu wprost. Jednak zaangażowanie polityczne to nie jedyny wymiar jego twórczości. Jest przecież w niej cała sfera etycznej odpowiedzialności. Nie sposób jednak bogactwa myśli licznych tomów poety streścić w kilku słowach. Zresztą on sam już dawno odrzucił „nadmiar”, także słów. Wyrósł z fascynacji Awangardą Krakowską, Przybosiową „metaforą rozkwitającą”, a zmierza ku słownej ascezie. Potwierdził to także tym jubileuszowym wyborem.

obudziłem się nagle
żeby błądzić?
Iść

Wierszem “*** (nagi, obudziłem się nagle w kolejce po chleb)” tomik się otwiera i poeta idzie, żeby błądzić? A może jednak dojść? Wiersz “Muszę sobie tylko wyobrazić drzwi” drogę tę zamyka. Którędy ona prowadzi? Jej ścieżka wśród „starych błędów ludzkości”. Towarzyszami żona, córeczka, mistrzowie: Herbert, Szymborska, Schulz, Suckewer. Podróż wyraźnie ma wymiar duchowy, choć i ślady choćby Sekwany w niej. Jest dotykaniem wręcz fizycznym rzeczywistości społeczno-politycznej, łagodzonej czułością, np. gdy „Moja żona walczy o ochronę naturalnego środowiska człowieka”, ale i przerażającej, jak w portrecie Poznania Miasto. W tym tomie jednak mniej jej niż momentalnych dotknięć nieskończoności? Nicości? (np. “Przekreślony początek”). Czuć w nim opór wobec ciemności, naprzeciw której, choć drży, ale czuwa światełko człowieczej bliskości. W tej poezji dotykanie blizn niezabliźnionych świata, które istnieją tylko w ułomkach wierszy, często – jak dotąd – w pełny wiersz nierozwiniętych. Poeta mówi w wywiadach, że nie muszą pełnymi utworami się stać, bo wiersze dojrzewają, nosi się słowa, frazy, które z czasem dopiero domagają się zaistnienia.

Ten skromny tomik Przekreślony początek jest więc tym wyborem słów, fraz i refleksji, które poeta uznał za niezbędne? Warto do niego sięgnąć. Biuro Literackie wydało je w graficznej oprawie podszytych ironią “Rebusów” grafika i rysownika Eugeniusza Geta-Stankiewicza.