utwory / zapowiedzi książek

Kwiat

Bjørn Rasmussen

Bogusława Sochańska

Fragmenty książki Bjørna Rasmussena Skóra jest elastyczną powłoką, która otacza całe ciało w tłumaczeniu Bogusławy Sochańskiej, która ukaże się w Biurze Literackim 24 czerwca 2024 roku.

Biuro Literackie kup książkę na poezjem.pl

Byłem już starszy, gdy pewnego dnia w holu pewnej instytucji podszedł do mnie mężczyzna. Nadal jesteś fascynujący, powiedziałem, pociągając za jego krawat, ale spóźniłeś się o dziesięć lat, nie możemy być kochankami, monogamia to instytucjonalne gówno, parzysta samotność to przereklamowany bestseller, całkowicie ślepy na własną fikcję. Ale możemy wyjść zapalić, gorąco tu, można się udusić, za dużo ludzi.

Często myślę o tym obrazie, który wciąż widzę i o którym nigdy nie mówiłem. Czy jak tam. Czy opowiadałem o zimnym metalu w ciele, liniach zadrapań na mosznie rozpalonej do czerwoności, lśniącej, to od nocnego moczu, to od słonej wody, ziarenek piasku, patrz: pozuję na plaży w żółtym kostiumie kąpielowym, macham ręką.

To wiem, oporządzałem klacz, jadłem w zimnej kuchni z braćmi, matką, jej szczęka: klap, klap.

Co jedliście? Kiełbasę z kapustą. Jak wyglądali bracia? Jasnowłosi, brudni.

Jaki miałeś w tym czasie stosunek do matki? Byłem jej synem.

Spałeś z nią w jednym łóżku? Tak.

Czy kiedykolwiek cię dotykała? Tak, oczywiście.

Ale czy kiedykolwiek dotykała cię tam? Tak, oczywiście.

Również w tamtym czasie, to znaczy, ile miałeś lat, jedenaście?

Co to jest wiek, co. Patrzę na ciało matki, kiedy śpi, jest nieprzytomna z żałoby. Przesuwam palcem wzdłuż długiej blizny po cesarskim cięciu, po operacji wyrostka robaczkowego, szczypię skórkę pomarańczową na jej udach, co to za mężczyzna je kochał, co za mężczyzna przeczesywał palcami czarny krzak jej włosów łonowych, kto?

Mieszka w Lemvig.

Jest żonaty z kobietą o ciemnoblond włosach, w różowym dresie, szminka, złota biżuteria, pierścionki, jadeit i złoto.

Nazywam ją Kobietą. Kobieta gra w golfa i brydża, i pali jednego mentolowego za drugim. Jedząc tatara, wywija do góry wargę, aby pozostała nietknięta przez jajko i czerwone mięso, tak aby mogła z nienaruszonym makijażem formować we współpracy z dolną wargą słowa skarb i ukochany, tak aby usta sprzysiężone mogły całować mężczyznę miękko i z połyskiem.

Facet był żołnierzem.

Facet nie ma duszy.

Facet jest świnią.

To wiem.

Jadę autobusem nr 491 w kierunku Fjaltring.

Mam umowę w kieszeni, napisałem ją na maszynie. Na maszynie do pisania nie ma klawisza z symbolem paragrafu, więc napisałem to słowo przed każdym punktem: paragraf 1: Masz robić to, co ci każę, paragraf 5: Masz raportować masturbacje, paragraf 27: Nie wolno ci ujawnić mojego imienia i nazwiska. Tak brzmi instrukcja.

Nie płakałem. Był ostrożny. Przed penetracją pracował nad moim odbytem przez ponad godzinę, lizał, smarował, powiększając otwór. Myślałem głównie o tym, czy w środku jest wystarczająco czysto, ekskrementy są odpychające, gdy wypycha je ciało, tak samo jak krew i wymiociny, to smród bezdomności, kwiat martwego chłopca, ale nie płakałem.

Jego gruby, sztywny kutas przebił się przez zwieracz i powoli wchodził coraz dalej w mrok mojej odbytnicy. To był jeden długi, poślizgowy ruch. Zatrzymał się dopiero, gdy poczułem na pośladkach jego uda i napięte jądra.

Wtedy zaśpiewały konie.

Wracam do matki. Spaceruje wzdłuż wyasfaltowanych rowów otoczona chórem psów, srebrnoszarym kręgiem. Przybiera niezliczone postacie, ubrana raz w kostium z czarnych kruczych piór, raz w długi płaszcz z zakrzepłego błota. To psy przygotowują jej ubrania, i dochodzą kolejne. Szorstkowłose psy gończe wyruszają po północy i wracają do domu z kogutem bażanta w pysku, gałązka brzozy, sierść pokryta wodorostami, broda ociekająca śliną. Srebrnoszare weimarczyki siedzą w pokoju-wieży, wyprostowane plecy, skrzyżowane tylne łapy, i szyją długimi nićmi oraz wypolerowanymi igłami, aż nadejdzie świt i w salach odbiją się echem odgłosy ciała matki, gotująca się woda, pęknięcie jajka, trzeszczące elektrycznie kępki jej włosów. Mały słyszy to wszystko, ale nadal leży w łóżku, z błogością znikam w oszałamiająco białej, miękkiej pościeli. Kora domu skrzypi na wietrze późnego lata, w ogrodzie szumią tuje, w stajni głębokie parskanie koni czekających na ziarno, melasę, nasiona traw, oczekiwanie, które zawsze jest spełniane, nie wolno ich rozczarować, należy je nagrodzić za ich mozolny trud, w ten sposób funkcjonuje współpraca, pełna wzajemnego zrozumienia komitywa między człowiekiem a zwierzęciem.

Mały spędza pół dnia z klaczą, myje ją, pielęgnuje, karmi. Jest przejęty tym, jak bardzo zwierzę rozumie jego uczucia. Kiedy oczyszcza jej grzywę i szczotkuje głowę, klacz długo przyciska do niego pysk, a kiedy chłopak siada w żłobie, schyla do niego łeb, wtedy on pozwala jej dokładnie obwąchiwać szyję i twarz. Potem siodła ją i jedzie w kierunku morza. Galopuje przez świeże ścierniska, jej pysk ocieka pianą, i naraz szum morza, monotonne fale zwijają się, zasysane głęboko, po czym wygładzają podłużnie na plaży. Rozbija obóz na wydmie, klacz stoi nieprzywiązana i skubie wodorosty, posłuszna jego najmniejszym gestom. W nocy jeździ nago wśród fal. Gdy Magna zaczyna płynąć, chwyta ją mocno za grzywę i kładzie się na jej grzbiecie. Klacz wyrzuca przednie nogi rytmicznymi pchnięciami, światło księżyca, fosforyzująca powierzchnia wody, świetliste cząsteczki na jej włosach.

Żal matki za ukochanym przerodził się w wielki, ohydny, trujący kwiat, który pochłaniał cały tlen i rozpruwał swoimi kolcami jej narządy wewnętrzne, samozapylający i okrutny, był strąkami nasion, pręcikami, łodygą. Mały go pielęgnował, przycinał, z liści gotował zupę, którą podawał matce i braciom w kruchej, starej rodzinnej porcelanie argentyńskiej. Mały miał smukłe, zielone palce, spał obok matki, na ceracie na przemian różowej i kobaltowoniebieskiej, która każdego ranka spływała moczem, jego czerwone uda pociły się i swędziały, matka prała i wykręcała poplamione poszwy, nie marszcząc nosa ani brwi. Myśl o ukochanym co trzy sekundy uderzała ją w skroń małym, miękkim młoteczkiem, jęczący ton zmieniał natężenie, ale był stały. Spokój dawały jej tylko odgłosy koni w ciepłej stajni wieczorem, szczęki pracowicie przeżuwające siano, przywieranie warg do pojemników z wodą, parskanie. Mały w kółko piekł chleb i ciasta, cynamonowe ślimaki, kruche ciasteczka, precle. Bracia rozkoszowali się wypiekami, rosły im brzuchy od całego tego cukru, mąki pszennej, lepkiego masła, rośli wysocy i beztroscy, a on, przejęty, patrzył na nich ze zdumieniem. Matka nie jadła ani okruszka, skurczyła się, skóra i kość, włosy opadały na pościel jak płatki śniegu, cipka do cna wysuszona, nie dotykał jej, ale wpatrywał się przez całą noc, niestrudzenie, i myślał: To tam w środku się to dzieje, to tam jest miejsce spermy.

Mam w komputerze dokument zatytułowany: Bjørn ma ciało. Zapisuję w nim katalog przyjmowanych i wydalanych pokarmów: pieczywo chrupkie, awokado, ciemna herbata, mocz. Zapisuję aktywności ciała: płukanie jelit, mycie zębów, przycinanie brody. Staram się archiwizować fakty, nie ma w tym nic romantycznego, chodzi o wypracowanie szablonu.

Gdzie zlokalizowane są twoje rany? Jakie są ich zasięg, długość i przekrój poprzeczny? Co znajduje się w twoich ranach? A: martwica. B: odsłonięta tkanka. C: ropa. Jak wygląda otoczenie rany? A: zmacerowane. B: w stanie zapalnym. C: ze zmianami egzematycznymi. D: przebarwione. Czy wrażliwość tkanki jest prawidłowa? Czy sprawnie funkcjonują żyły powierzchowne i żyły przeszywające?

Teraz zdaję sobie sprawę, że kiedy byłem bardzo młody, trzynaście, czternaście lat, moja twarz zapowiadała to, co w późniejszym życiu dał mi alkohol. Wgłębienie u nasady kciuka, które służy między innymi do krótkotrwałego przechowywania soli podczas picia tequili, nazywa się tabakierką anatomiczną. Moja jest głęboka. Potrafię trzymać między palcami osiem kieliszków ze sznapsem: anyż, pomarańcza, śliwka, jeżyna. Koper i jałowiec, kuklik, przytulia.

Mały wysiada z autobusu i idzie do spożywczaka. Dostał od matki pieniądze na słodycze i film wideo do obejrzenia z instruktorem jazdy konnej, ale Mały i instruktor jazdy konnej nie będą jeść słodyczy i oglądać filmu, ponieważ instruktor jazdy konnej nie jest instruktorem jazdy konnej, tylko kochankiem, ponieważ Mały nie jest Małym, tylko co, co. Co kupi butelkę wina dla kochanka, tylko jakiego? Co chce kupić dla kochanka sery, winogrona, cały sklep, ale idzie do działu wideo, czyta w kółko opisy nielicznych dostępnych filmów, co nie pamięta, co czyta, musi czytać jeszcze raz, musi w kółko obracać kasetę, ale nie pamięta co, co morze, dom i wino, słodycze nie, następny autobus do domu nie, tak dom nie, wino tak, wino i kutas i

Jak radzić sobie z miłością, jednego dnia jesteś napalony, pełen życia, a następnego niewydarzony, włóczysz się wzdłuż rowów, trochę wymiotujesz krwią, tak. Dajesz sobie klapsa, potem obejmujesz się, żeby się pocieszyć, ziewasz, obejmujesz ustami kolbę kukurydzy, zanurzasz w niej zęby, tulisz w ramionach kotka, mrugasz, patrząc na słońce, wkrótce tak wyraziste na horyzoncie, do widzenia.

Wysiadam z autobusu i zbliżam się do barierki. Wchodzę na dziedziniec. Do sklepu spożywczego. Na plażę. Wtedy coś podbiega i mnie przewraca. To pies. To tylko pies, to tylko dwa psy. Kiedy wstaję i otrzepuję piasek z kolan, ktoś robi zdjęcie. Psy obijają się o moje uda, cieknie ślina, ja stoję skulony w niebieskim kostiumie kąpielowym, w żółtym kostiumie kąpielowym, i ukradkiem, z poczuciem winy spoglądam na fotografa. A potem odwracam się i wchodzę do morza.

Interesuje mnie śmierć przez utonięcie. Wyobrażam sobie, że gdy przez moje drogi oddechowe płynie woda i mnie wypełnia, słyszę cichy hymn: głóg, czarny bez, róża wydmowa, tatarak, wierzba. Bażyna, jarzębina i krwawnik, i wrotycz. Orzech. Tarnina. Żurawina.

Wracają do domu z martwym weimarczykiem w kocu.

To Tytan, mówi Eddie, to był wypadek.

Chwytam matkę za ramiona, ściskam: Kto to zrobił? Kto strzelał? Wtedy ona spostrzega, że jestem w sukni i w sadzy. I się uśmiecha. Potem obejmuje mnie swoimi okrągłymi ramionami.

W nocy znajduję obrożę i smycz, biorę ze sobą dwa psy gończe i pistolet.

Nie mówiłem o pistolecie?

No, pewnego dnia na podwórzu zjawiło się dwóch policjantów, zapytali matkę, czy jej najmłodszy syn umarł.

Kto, Bjørn? Nie, jest w kuchni, rysuje.

Co rysowałem? Na pewno konie, tyłek klaczy, może puzon. I wtedy kupiła sobie pistolet.

Czy pokazała mi go? Tak, pokazała.

No, to było zbyt amerykańskie, sekret może zbyt absurdalny, by dźwigać go samotnie.

Matka jest spowita w czerń i welon, wygłasza długie przemówienie, szelest drzew wspiera jej zimny głos, cytuje Blixen, Brorsona, bracia podają w przydymionych kieliszkach ajerkoniak. Później goście zbierają się wokół długiego stołu; białe świece w siedmioramiennych świecznikach, srebrne sztućce, materiałowe serwetki z Argentyny. Podają pieczone gołębie, bażanty, daniele i wędzonego indyka, szeroki stół ugina się od mięsa w odcieniach czerwieni, brązu i szarości, a na środku stoi szklana trumna z białawym, sinym ciałem zmarłego Małego: usta i powieki, pierś. Podczas deseru – porto, mus z czarnej porzeczki i cytryny – instruktor jazdy konnej wstaje.

Spójrz na niego.

To ten, którego kocham.

Tak bardzo chcę opisać jego sylwetkę, ciemne oczy, wydatną dolną szczękę, ale gdy patrzę na niego z trumny, nagle wygląda tak obco, jest taki chudy, czy to przez szkło, czy nie zniekształca jego postury?

Uderza srebrną łyżeczką o talerz deserowy, dwa razy, trzy razy, rozkłada kartkę papieru, na której widać tekst napisany na maszynie, czy nie jest tak, jakby się kurczył, w miarę jak z jego ust wypływają słowa, czy nie jest tak, jakby słowa związywały jego przedtem tak długie ciało w węzeł, niemal je wypłakuje:

Chcę mężczyzny, którego mógłbym kochać/ w jakiś poniedziałek włożyć na nogi buty/ kostka cukru dla mojego ogiera// Pamiętasz, jak w ubiegłym roku/ spletliśmy dłonie// Twoje wytatuowane ramię/ było przeciwieństwem/ strachu.

O AUTORACH

Bjørn Rasmussen

Urodził się w 1983 roku. Jest absolwentem studiów dramaturgicznych i szkoły pisarstwa Forfatterskolen. Zadebiutował jako dramaturg w 2004 roku, a jego kolejne sztuki trafiły na duńskie sceny w 2006 i 2008 roku. Powieść Huden er det elastiske hylster der omgiver hele legemet (Skóra jest elastyczną powłoką, która otacza całe ciało, 2011) to debiut prozatorski autora, wyróżniony prestiżową duńską nagrodą Montanapris, a w 2016 roku Europejską Nagrodą Literacką. W 2013 roku opublikował powieść Pynt. Otrzymał wtedy trzyletnie stypendium twórcze Danish Arts Foundation, a w kolejnym roku dostał nagrodę Bornholms Kulturpris. W 2015 roku ukazał się pierwszy tom wierszy Rasmussena – Ming, w 2021 roku kolejny – Forgabt, a w 2023 zbiór sonetów Fiskesonetterne. Jako prozaik autor powrócił w 2018 roku powieścią Jeg er gråhvid.

Bogusława Sochańska

Absolwentka filologii duńskiej UAM, tłumaczka, autorka esejów poświęconych duńskiej literaturze i kulturze. Tłumaczy prozę, poezję, dramat oraz literaturę dla dzieci. Za najważniejsze w swoim dorobku uważa przekłady utworów H.Ch. Andersena oraz poezji duńskiej. Tłumaczyła m.in. utwory Petera Høega, Janiny Katz, Addy Djørup, Knuda Romera, Pieta Heina, Yahyi Hassana, Astrid Saalbach, Line Knutzon, Mortena Nielsena. Laureatka m.in. Danske Oversætterpris 2014, duńskich nagród im H.Ch. Andersena, Nagrody Literackiej Gdynia za przekład alfabetu Inger Christensen, nagrody Stowarzyszenia Autorów ZAiKS za twórczość przekładową.

powiązania

Najsłabszy opór i Zegary w pokoju matki

nagrania / Stacja Literatura Adda Djørup Bogusława Sochańska Kacper Bartczak Tanja Stupar-Trifunović

Spotkanie wokół książek “Najsłabszy opór” Addy Djørup i “Zegary w pokoju matki” Tanji Stupar-Trifunović z udziałem Addy Djørup, Tanji Stupar-Trifunović, Kacpra Bartczaka i Bogusławy Sochańskiej w ramach festiwalu Stacja Literatura 26.

WIĘCEJ

Rówieśnik Baczyńskiego i Gajcego

recenzje / ESEJE Bogusława Sochańska

Posłowie Bogusławy Sochańskiej towarzyszące premierze książki Bojownicy bez broni Mortena Nielsena, wydanej w Biurze Literackim 20 września 2021 roku.

WIĘCEJ

Żywa obecność

wywiady / O KSIĄŻCE Bogusława Sochańska Joanna Mueller

Rozmowa Joanny Mueller z Bogusławą Sochańską, towarzysząca premierze książki Bojownicy bez broni Mortena Nielsena, wydanej w Biurze Literackim 20 września 2021 roku.

WIĘCEJ

Bojownicy bez broni (2)

utwory / zapowiedzi książek Bogusława Sochańska Morten Nielsen

Fragment zapowiadający książkę Bojownicy bez broni Mortena Nielsena, w przekładzie Bogusławy Sochańskiej, która ukaże się w Biurze Literackim 20 września 2021 roku.

WIĘCEJ

Bojownicy bez broni

utwory / zapowiedzi książek Bogusława Sochańska Morten Nielsen

Fragment zapowiadający książkę Bojownicy bez broni Mortena Nielsena, w przekładzie Bogusławy Sochańskiej, która ukaże się w Biurze Literackim 6 września 2021 roku.

WIĘCEJ

Najsłabszy opór

utwory / zapowiedzi książek Adda Djørup Bogusława Sochańska

Fragment zapowiadający książkę Addy Djørup Najsłabszy opór, w tłumaczeniu Bogusławy Sochańskiej, która ukaże się w Biurze Literackim 17 maja 2021 roku.

WIĘCEJ