utwory / zapowiedzi książek

Uchodźcy

Faruk Šehić

Fragment zapowiadający książkę Faruka Šehicia Książka o Unie, która ukaże się w przekładzie Agnieszki Schreier w Biurze Literackim 21 marca 2016 roku.

Biuro Literackie kup książkę na poezjem.pl

Džehva to fioletowy ptak o czystych i miękkich piórach. Kiedy spacerujemy po Žitarnicy, moja babcia, wyraźnie zmęczona, kołysze się na boki, z nogi na nogę. Muszę uważać, aby przypadkiem nie zawadzić o nią swoją stopą, dopada mnie strach przed psami i kotami z sąsiedztwa, które mogłyby znienacka obskoczyć fioletowego ptaka gadającego ludzkim głosem.

Pytam ją, czy obawia się psów i kotów.

„Za stara jestem, żebym się czegokolwiek bała”, odpowiada Džehva i dalej się kołysze, a słońce przechodzi przez jej pióra jak grzebień przez włosy.

Znajdujemy się tuż przed domem babci. Wejście zasłaniają drzewiaste i zielne śródziemnomorskie rośliny. Ten mur do dzisiaj strzeże trzech albo czterech kamiennych schodków prowadzących prosto w powietrze otoczone poczerniałymi ścianami, na których swoje akrobacje wyprawiają chwasty. Jeszcze w czasie wojny zaobserwowaliśmy pewien nowy gatunek domu z dachem jak w kabriolecie. I chociaż wiem, że babcia jest martwa, zupełnie mi to nie przeszkadza, jestem zadowolony z naszej rozmowy podczas spaceru przez wodniste pokłady snu. Tak jak byśmy chcieli nadrobić wszystkie słowa niewypowiedziane za życia, gdy ja byłem dzieckiem i licealistą, a Džehva witalną sześćdziesięciolatką z białym filtrem papierosa Jugosławia w kąciku ust, pełniącym tam wieczną straż. Kiedy tylko papieros się zmęczył, babcia zastępowała go innym, świeżym i rześkim.

„A żeby cię szlag trafił!”

„Żeby cię diabli wzięli!”

Słyszę echo jej słów, często dochodzące zza żywopłotu przez okno letniej kuchni z podłogą, w której tkwił otwór z drewnianą klapą. Po uniesieniu klapy z dołu wydobywały się chłód i ciemność. Schodziło się tam na oślep, stopami wyszukując poszczególne schodki. Pod spodem znajdowała się piwnica ze starannie ułożonymi drwami. Pachniało w niej nieznacznie wilgocią i zapleśniałym drewnem. Dokładnie tak mógłbym sobie wyobrazić zapach podziemnego świata mojego dziadka partyzanta i jego żony z Mostaru. Nie wiem, czy to brzmi odpowiednio, ale był to precyzyjny i uspokajający zapach. Jeśli się nim porządnie zaciągnę, natychmiast przeniosę się w leśną gęstwinę, która pachnie tak, jakby każde drzewo stanowiło esencję ich podziemnego świata. Najmocniejszą woń roztaczają sztywne kapelusze grzybów porastających pnie i rozgałęzienia drzew. W leśnej próchnicy i ściółce wyczuwa się obecność dżdżownic o wnętrznościach wypełnionych ziemią. Ten zapach potężnie pobudza.

Jedynie rośliny Džehvy okazały się silniejsze od wojny. Žitarnica skurczyła się, jak zresztą wszystko pozostałe, po wyzwoleniu miasta. Wzruszający jest sposób, w jaki nieznajome rośliny wyrastają pod kątem prostym ze ścian pokojów. Tu, gdzie życie obróciło się w popiół, istnieje płodna ziemia, w której pojawiają się nowe kiełki. Z tych pokojów pozbawionych podłóg i sufitów można by polecieć prosto do nieba. To właśnie uczyniły wszystkie domowe przedmioty. Czarne i ociężałe od dymu i ognia, pohukując, wzniosły się w górę. Ciemność i chłód panujące w pokojach, bośniackie kilimy, otomany, porcelana, kryształowe kieliszki, wazony, sztućce, blaszany piecyk na drewno, żyrandole i kamyk z Marsa, a właściwie z Księżyca są teraz uchodźcami, którzy zyskali nieśmiertelność.

Babcia i dziadek leżą obok siebie na miejskim cmentarzu Lipik. Ich dusze wstąpiły na mapę gwiezdnych szlaków. W roju leonidów, który spada pod wieczór, ukrywają się zręcznie uchodźcy, powracający do swych ziemskich domów. Życie ponawia się w swojej prostocie. Pełne banalnej rutyny oraz powszednich rytuałów.

„A żeby cię szlag trafił!”

„Żeby cię diabli wzięli!”

Dobiega spośród meteorów, które spalają się w atmosferze.

O AUTORZE

Faruk Šehić

Urodzony w 1970 roku w Bihaću (Jugosławia). Poeta, prozaik, publicysta. Porucznik w Armii Bośni i Hercegowiny podczas wojny domowej (1992-1995). Debiutował w 2000 roku tomem poetyckim Pjesme u nastajanju. Laureat m.in. Nagrody Zoro Verlag za zbiór opowiadań "Pod pritiskom". Jego pierwszą powieść "Knjiga o Uni" wyróżniono w 2011 roku nagrodą im. Mešy Selimovicia (przyznawaną za najlepszą książkę prozatorską wydaną w Serbii, Bośni i Hercegowinie, Czarnogórze i Chorwacji) oraz Nagrodą Literacką Unii Europejskiej (2013). Należy do bośniacko-hercegowińskiego PEN Clubu. Autor cotygodniowych felietonów dla czasopisma BH Dani. Mieszka w Sarajewie.

powiązania

Nie jestem człowiekiem z Sarajewa

utwory / premiery w sieci Agnieszka Schreier Faruk Šehić

Premierowy zestaw wierszy Faruka Šehicia w przekładzie Agnieszki Schreier.

WIĘCEJ

Powieść w odcinkach: Książka o Unie

dzwieki / AUDYCJE Faruk Šehić

Fragmenty powieści Książka o Unie, zarejestrowane podczas audycji w Radiu Wrocław Kultura. Czyta Bartosz Woźny.

WIĘCEJ

Ostatnia linia obrony zdrowego rozumu

wywiady / O KSIĄŻCE Agnieszka Schreier Faruk Šehić

Rozmowa Agnieszki Schreier z Farukiem Šehiciem, towarzysząca premierze Książki o Unie, wydanej w Biurze Literackim 22 marca 2016 roku.

WIĘCEJ

Księga zysków i strat

recenzje / KOMENTARZE Faruk Šehić

Autorski komentarz Faruka Šehicia towarzyszący premierze Książki o Unie, wydanej w przekładzie Agnieszki Schreier w Biurze Literackim 22 marca 2016 roku.

WIĘCEJ

Odnowiciel Smith, znany też jako dyrygent chmur

utwory / zapowiedzi książek Faruk Šehić

Fragment zapowiadający książkę Faruka Šehicia Książka o Unie, która ukaże się w przekładzie Agnieszki Schreier w Biurze Literackim 21 marca 2016 roku.

WIĘCEJ

Elegia dla Toshiby

utwory / zapowiedzi książek Faruk Šehić

Fragment zapowiadający książkę Faruka Šehicia Książka o Unie, która ukaże się w przekładzie Agnieszki Schreier w Biurze Literackim 21 marca 2016 roku.

WIĘCEJ

Kronikarz czasu

recenzje / ESEJE Patrycja Chajęcka

Recenzja Patrycji Chajęckiej tomu Książka o Unie Faruka Šehicia, który ukazał się nakładem Biura Literackiego w wersji elektronicznej 28 sierpnia 2017 roku.

WIĘCEJ

Rzeka bałkańskiej pamięci

recenzje / ESEJE Paweł Micnas

Recenzja Pawła Micnasa tomu Książka o Unie Faruka Šehicia, który ukazał się nakładem Biura Literackiego w wersji elektronicznej 28 sierpnia 2017 roku.

WIĘCEJ

Powieść w odcinkach: Książka o Unie

dzwieki / AUDYCJE Faruk Šehić

Fragmenty powieści Książka o Unie, zarejestrowane podczas audycji w Radiu Wrocław Kultura. Czyta Bartosz Woźny.

WIĘCEJ

Ostatnia linia obrony zdrowego rozumu

wywiady / O KSIĄŻCE Agnieszka Schreier Faruk Šehić

Rozmowa Agnieszki Schreier z Farukiem Šehiciem, towarzysząca premierze Książki o Unie, wydanej w Biurze Literackim 22 marca 2016 roku.

WIĘCEJ

Opowieść sprzed roku zerowego

recenzje / IMPRESJE Aleksandra Grzemska

Recenzja Aleksandry Grzemskiej towarzysząca premierze Książki o Unie Faruka Šehicia, wydanej w przekładzie Agnieszki Schreier w Biurze Literackim 21 marca 2016 roku.

WIĘCEJ

Księga zysków i strat

recenzje / KOMENTARZE Faruk Šehić

Autorski komentarz Faruka Šehicia towarzyszący premierze Książki o Unie, wydanej w przekładzie Agnieszki Schreier w Biurze Literackim 22 marca 2016 roku.

WIĘCEJ

Niezłomni i złamani

recenzje / IMPRESJE Krzysztof Sztafa

Recenzja Krzysztofa Sztafy towarzysząca premierze Książki o Unie Faruka Šehicia, wydanej w przekładzie Agnieszki Schreier w Biurze Literackim 21 marca 2016 roku.

WIĘCEJ

Odnowiciel Smith, znany też jako dyrygent chmur

utwory / zapowiedzi książek Faruk Šehić

Fragment zapowiadający książkę Faruka Šehicia Książka o Unie, która ukaże się w przekładzie Agnieszki Schreier w Biurze Literackim 21 marca 2016 roku.

WIĘCEJ

Elegia dla Toshiby

utwory / zapowiedzi książek Faruk Šehić

Fragment zapowiadający książkę Faruka Šehicia Książka o Unie, która ukaże się w przekładzie Agnieszki Schreier w Biurze Literackim 21 marca 2016 roku.

WIĘCEJ