Lisa KRÄNZLER: Poniewczasie
Ukazała się wielokrotnie wyróżniana niemiecka powieść Poniewczasie Lisy Kränzler w przekładzie Doroty Stroińskiej. Książka, ukazująca historię dramatycznej przyjaźni dwóch nastolatek, to kolejna wydana w tym roku pozycja z serii „Nowy europejski kanon literacki”, która jest inicjatywą Biura Literackiego realizowaną przez partnerów z 21 krajów.
Ukazała się wielokrotnie wyróżniana niemiecka powieść „Poniewczasie” Lisy Kränzler w przekładzie Doroty Stroińskiej. Książka, ukazująca historię dramatycznej przyjaźni dwóch nastolatek, to kolejna wydana w tym roku pozycja z serii „Nowy europejski kanon literacki”, która jest inicjatywą Biura Literackiego realizowaną przez partnerów z 21 krajów. Autorka będzie gościnią czerwcowej, 29. edycji festiwalu TransPort Literacki w Kołobrzegu.
Lisa Kränzler w rozmowie z Dorotą Stroińską w biBLiotece zdradziła: „Powieść nie jest socjologicznym studium na temat przemocy w rodzinie. Przemoc, której doświadczyłam jako dziecko rodziców z wykształceniem uniwersyteckim, była subtelna, skuteczna i wszechobecna; oddychałam powietrzem przenikniętym trucizną, która pod względem niszczycielskiej siły w niczym nie ustępowała szkodliwemu działaniu pyłu azbestowego”.
Zdaniem Klaudii Cierluk „Poniewczasie” „urzeka delikatnością i wrażliwością na język. To najwyższej próby studium przemijania i przemocy”, a „przekład Doroty Stroińskiej odzwierciedla tę grę słów, tonu i stylu, pozwalając emocjom oraz afektom wibrować pod warstwą tekstualności”. „Kränzler opowiada o rozczarowaniach związanych z dorastaniem w niewielkiej miejscowości na południu Niemiec na początku lat dziewięćdziesiątych”.
Powieściowe nastolatki różni niemal wszystko. Jedna dorasta w ubogiej rodzinie robotniczej, doświadcza przemocy emocjonalnej i seksualnej, a jej ulubionym zajęciem są gry komputerowe; druga to jedynaczka z zamożnej inteligenckiej rodziny, w bezpiecznej przestrzeni może rozwijać swoje talenty, a jej pasją jest gra na fortepianie. Każda przeżywa swój egzystencjalny dramat, doświadcza intensywnego uczucia braku, niemożności porozumienia się, bólu i lęku.
Utrzymaną w poetyce kontrastu narrację autorka buduje wokół przyjaźni, która z początkowego siostrzeństwa krwi pod wpływem doznanej krzywdy i naruszenia nietykalności cielesnej przeradza się w nieufność, niechęć, wrogie milczenie. Pierwszoosobowa narracja prowadzona jest z perspektywy młodej kobiety, która po latach wspomina swoją przyjaciółkę. Poprzez retrospekcję wyrażają się tęsknota za dopełnieniem i nietkniętym ciałem Innej, a także pragnienie uleczenia ran.
Autorka mówi o sobie, że jest „malarką, która pisze”. Pisząc, maluje, nieraz jaskrawymi barwami, tworzy sceny wizualne o wyrazistych konturach, co przywodzi nieraz na myśl obrazy neoekspresjonistyczne. Ale przede wszystkim to wielopłaszczyznowa powieść, którą można czytać jako traktat o pamięci i odpowiedzialności, studium przyjaźni, tekst o narodzinach artystki, opowieść o zmaganiu się z żalem i poczuciem winy po stracie bliskiej osoby – poniewczasie…
Lisa Kränzler urodziła się w 1983 roku. Jest niemiecką artystką, malarką, graficzką i pisarką. Studiowała grafikę i malarstwo w Państwowej Akademii Sztuk Pięknych w Karlsruhe. Wydała pięć powieści, z których oprócz „Lichtfang” (Suhrkamp Verlag, 2014) wszystkie ukazały się w niezależnym wydawnictwie berlińskim Verbrecher Verlag: „Export A.” (2012), „Nachhinein” („Poniewczasie”, 2013), „Coming of Karlo” (2019), „Noon” (2022).
Za swoją twórczość prozatorską otrzymała wiele nagród, wyróżnień i nominacji. W tym m.in. w 2012 roku została uhonorowana nagrodą w Konkursie im. Ingeborg Bachmann za „Poniewczasie”. Powieść uzyskała również nominację do Nagrody Targów Książki w Lipsku oraz do Rauryskiej Nagrody Literackiej w 2013 roku. W 2019 roku autorka otrzymała także Miśnieńską Nagrodę Literacką. Mieszka w Dreźnie.
Dorota Stroińska urodziła się w 1965 roku. Jest tłumaczką literatury języka niemieckiego, literaturoznawczynią, autorką publikacji eseistycznych na temat literatury oraz teorii i praktyki przekładu literackiego, wykładowczynią uniwersytecką. Otrzymała wiele nagród, m.in. Stowarzyszenia Tłumaczy Polskich w kategorii nauk humanistycznych za przekład „Nietzschego” K. Jaspersa (1998).
Stroińska była nominowana do Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus za przekład powieści „Kruso” L. Seilera (2018). Jest współzałożycielką i kuratorką pierwszego w Niemczech międzynarodowego festiwalu literackiego poświęconego sztuce przekładu oraz tłumaczkom i tłumaczom literatury: translationale berlin. Prowadzi m.in. polsko-niemieckie warsztaty przekładowe ViceVersa (od 2008 roku). Mieszka w Berlinie.
