TransPort Literacki 29: Kierunek literatura
W Kołobrzegu spotkaniem z Hiromi ITŌ z Japonii oraz wręczeniem festiwalowych nagród Coffeedesk „Koło brzegu poezji i prozy” i Legimi „Książka z Biura 2024” z finałowym koncertem Maliny MIDERY i Midi 4 zakończyła się 29. edycja TransPortu Literackiego. Najstarszy tego typu festiwal w Polsce po raz kolejny udowodnił, że opinie na temat kryzysu czytelnictwa i niszowości wydarzeń poświęconych wysokogatunkowej literaturze w Polsce i Europie nie są zgodne z prawdą.
W Kołobrzegu spotkaniem z Hiromi ITŌ z Japonii oraz wręczeniem festiwalowych nagród Coffeedesk „Koło brzegu poezji i prozy” i Legimi „Książka z Biura 2024” z finałowym koncertem Maliny MIDERY i Midi 4 zakończyła się 29. edycja TransPortu Literackiego. Najstarszy tego typu festiwal w Polsce po raz kolejny udowodnił, że opinie na temat kryzysu czytelnictwa i niszowości wydarzeń poświęconych wysokogatunkowej literaturze w Polsce i Europie nie są zgodne z prawdą. Nadmorska miejscowość na Pomorzu Zachodnim przeżywała między 6 a 9 czerwca zalew publiczności złaknionej spotkań z wysoką kulturą i dobrą literaturą z całego kraju i nie tylko. W Dzielnicy Zachodniej, mimo że do sezonu wakacyjnego pozostało jeszcze trochę czasu, pootwierały się dziesiątki pensjonatów i kwater prywatnych.
Motywem przewodnim TransPortu Literackiego 29 była „Przyszłość literatury”. Zamiast spoglądać wstecz, obchodzący wkrótce trzydziestolecie festiwal wybiegał w przyszłość. W trakcie finałowej debaty poprowadzonej przez Justynę SOBOLEWSKĄ z „Polityki” pytano o to, co dalej z beletrystyką, jaka będzie rola pisarek i pisarzy, poetek oraz poetów, a także w jaki sposób sztuczna inteligencja wpłynie na przyszłość literatury. Szczególnie mocno zabrzmiały słowa Ingi IWASIÓW wyrażone w eseju otwierającym festiwal: „uznanie czytelnictwa za rodzaj aktywności tak samo ważnej jak troska o zdrowie i cenniejszej dla wspólnot od wydajności i konsumpcji, których najgorsze skutki opisywali zawsze pisarki i pisarze, więc teraz nie stać nas na ich zniknięcie. Powtórzę wariantywnie: uznanie literatury za profilaktykę, dostępną i stosowaną dobrowolnie. Takie podejście ma przyszłość”.
Swój finał miał trwający przez trzy ostatnie lata projekt „Nowy europejski kanon literacki” realizowany przez partnerskie instytucje Biura Literackiego z 21 krajów. Na długo w pamięci pozostaną czytania Rumeny BUŽAROVSKIEJ (Macedonia), Dimityra KENAROWA (Bułgaria), Lisy KRÄNZLER (Niemcy) i Ievy TOLEIKYTĖ (Litwa). Wszystkim autorkom i autorom towarzyszyła Milena MIDERA – najmłodsza w historii festiwalu autorka oprawy muzycznej czytań. Na festiwalowej scenie pojawiło się aż 14 „Nowych poetyckich i prozatorskich głosów z Polski”. To kolejny efekt pracowni i projektów towarzyszących wydarzeniu. W tym roku w ramach 30 grup pracowało blisko 400 osób. Nowością była Pracownia dramatu poprowadzona przez Agatę DĄBEK i Jakuba SKRZYWANKA.
Zaprezentowana została twórczość 65 artystek i artystów z 9 krajów z Europy i Azji. Kołobrzeg w tych dniach odwiedzili i odwiedziły m.in.: Justyna BARGIELSKA, Agata DYCZKO, Julia FIEDORCZUK, Jakub GRABIAK, Roman HONET, Jerzy JARNIEWICZ, Eliza KĄCKA, Barbara KLICKA, Grzegorz KWIATKOWSKI, Małgorzata LEBDA, Ola LEWANDOWSKA, Joanna ŁĘPICKA, Joanna MUELLER, Przemysław OWCZAREK, Edward PASEWICZ, Kira PIETREK, Jakub PSZONIAK, Magdalena PYTLAK, Joanna ROSZAK, Agnieszka SMARZEWSKA, Bogusława SOCHAŃSKA, Beata STASIŃSKA, Dorota STROIŃSKA, Katarzyna SZAULIŃSKA, Julia SZYCHOWIAK, Antonina TOSIEK i Grzegorz WRÓBLEWSKI. Wystąpili także: MIDI 4, Tymek PAPIOR i PIN PARK.
Organizowany od połowy lat 90. festiwal przyczynił się do zmiany postrzegania literatury. Wypromował grono autorów i autorek, którzy dzisiaj należą do najczęściej nagradzanych. Eksperymenty z formą prezentacji książek, łamiące stereotypowe wyobrażenie o spotkaniach autorskich, stały się inspiracją dla organizatorów wielu wydarzeń literackich. To w ramach festiwalu wymyślona i wręczana była Wrocławska Nagroda Poetycka Silesius. Biuro Literackie zainicjowało też starania Kołobrzegu o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury. Znaczenie jednego z najbardziej rozpoznawalnych polskich wydarzeń kulturalnych na świecie podkreślało w tym roku liczne grono krajowych i zagranicznych mecenasów oraz partnerów.
Imprezie towarzyszyły (kolejność według wysokości wsparcia finansowego): Unia Europejska w ramach programu Kreatywna Europa, Miasto Kołobrzeg, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego, a także Danish Arts Foundation, Latvian Literature, Ministerstwo Kultury Macedonii Północnej, The Japan Foundation, Goethe-Institut. Biuro Literackie wspierały Regionalne Centrum Kultury w Kołobrzegu i Dealerzy Kultury. Partnerami byli także: Akademia Sztuki w Szczecinie, Blue&Green Baltic Hotel MediSPA&fit, DG Light & Sound, Kartonik, Komunikacja Miejska Kołobrzeg, Pufa Design, Świat Tektury, Saltic Resort & SPA Grzybowo, Teatr Współczesny w Szczecinie i ZAZ.