Zapowiedź z Biura / Radmila PETROVIĆ Moja mama wie, co się wyprawia w miastach

Jedna z najważniejszych serbskich książek ostatnich lat – Moja mama wie, co się wyprawia w miastach – ukaże się 17 kwietnia w „Nowym europejskim kanonie literackim”, przygotowywanym przez Biuro Literackie wraz z wydawcami, festiwalami i przedstawicielami instytucji literackich z dwudziestu jeden europejskich krajów.

Jedna z najważniejszych serbskich książek ostatnich lat – Moja mama wie, co się wyprawia w miastach – ukaże się 17 kwietnia w Nowym europejskim kanonie literackim, przygotowywanym przez Biuro Literackie wraz z wydawcami, festiwalami i przedstawicielami instytucji literackich z dwudziestu jeden europejskich krajów. Autorką przekładu jest Aleksandra Wojtaszek. Okazją do spotkania z serbską poetką będzie TransPort Literacki 28 w Kołobrzegu zaplanowany w przedostatni weekend września.

Wiersze Radmili Petrović skoncentrowane są wokół trzech kręgów tematycznych: dorastania na wsi, losów kobiet w patriarchalnym społeczeństwie oraz różnych obliczy miłości. Na dzieciństwo autorka kieruje spojrzenie dziewczyny, która wyjechała do dużego miasta, ale część siebie pozostawiła na rodzinnych polach i łąkach. Odtąd nie przynależy już do żadnego z tych miejsc. Być może jednak jej osobność zaczęła się wcześniej: kiedy zamiast być upragnionym synem, urodziła się jako kolejna córka. Dziś potrafi rozebrać traktor, w kieszeni ma scyzoryk, a w staniku druty.

Książka ukazuje dziewczyńskość rozbitych kolan i strzelania z procy prosto w ustalone kanony zachowań oraz sztywne społeczne hierarchie. Poetyckie alter ego Petrović jest właśnie takie: trochę bezczelne, nad wyraz szczere, czasem buńczuczne, ale pod tą powłoką skrywa pokłady wrażliwości i uważności na świat, przede wszystkim natury. Interesują ją też relacje między ludźmi, szczególnie te naznaczone nierównością i przemocą – wiersze poetki głośno oskarżają nie tylko ojców, ale także matki i babki, które przez wieki godziły się na upokarzające traktowanie ze strony mężczyzn.

Połączona z wysublimowaną ironią autentyczność i komunikatywność sprawiają, że Petrović dociera do szerokiego grona odbiorców – jej wiersze wielokrotnie stawały się viralem w mediach społecznościowych. To poezja zaangażowana, ale pełna subtelnej liryczności i dopracowanej metaforyki, choć jej głównym celem jest dekonstrukcja własnej i cudzych pozycji: płciowych, klasowych, narodowych oraz seksualnych. Ostatecznie tylko miłość okazuje się bitwą, którą warto przegrać.

Radmila Petrović urodziła się w 1996 roku w Užicach, a dorastała w niewielkiej wiosce Stupčevici w zachodniej Serbii. W wieku szesnastu lat zwyciężyła w konkursie na najlepszy nieopublikowany tomik poetycki. Publikowała w licznych antologiach i czasopismach literackich, uczestniczyła w festiwalach poetyckich w całej Europie oraz rezydencjach artystycznych w Skopje, Berlinie i Wiedniu. Jej wiersze były tłumaczone m.in. na angielski, francuski, grecki, włoski, słoweński, hiszpański i hebrajski. Obecnie mieszka w Belgradzie, gdzie ukończyła studia z ekonomii.

Aleksandra Wojtaszek urodziła się w 1991 roku w Nowym Targu, a wychowała we Frydmanie na Spiszu. Bałkanistka, doktorka literaturoznawstwa, wykładowczyni w Instytucie Filologii Słowiańskiej UJ. Publikuje m.in. na Tygodnika Powszechnego i Herito. Jako tłumaczka jest stypendystką międzynarodowego programu Connecting Emerging Literary Artists (CELA) i laureatką Nagrody Krakowa Miasta Literatury UNESCO. Obecnie mieszka w Krakowie, czasami w Zagrzebiu.