Podręcznik naukowy dla onironautów (1998–2018)

Mat raju.

für Oswald Egger

Przez szpry­chę paję­czy­ny wyglą­da
oło­wia­ny sen pęk­nię­te­go embrio­nu,
z dru­giej stro­ny kokie­tu­je młot
bez­chmur­ne­go nie­ba: w soczew­ce
zatli się pod­sta­rza­łe klom­bi­sko
kon­wa­li­jek peł­ne łez jak jo-jo.

Po kamien­nym duk­cie ska­czą szpie­dzy
mete­oro­lo­gii i pod­chmur­ne bły­ski
fos­fo­ru i nagłe kon­wul­sje Bog­ga-
– epi­lep­ty­ka, któ­ry wni­ka do zale­wu,
skąd wzla­tu­ją łako­me pyszcz­ki
toł­pyg: dokąd popły­nę­ły glo­ny?

Trza­ska­ją­ce pal­ce, szron na oku i
lodo­wa­te spoj­rze­nie na kształt bla­sku
szpa­dy oraz szra­my po zimo­wych
mar­szru­tach: chmu­ra jest szpie­giem,
któ­re­go war­to przy­tknąć do tar­ki,
poszat­ko­wać, przy­pra­wić i chrup.

Gan­ja! Niech się pali, niech nas
zamkną w pudeł­kach, niech nas
skró­cą o metr tre­nu suk­ni rodzą­ce­go
się dnia, odde­chu i pra­wi­deł poża­ru
na dnie zjaz­du: bagiet­ki z pie­ca
w pal­cach są jak cyga­ret­ki.

Śli­ma­czą­ce się wagi­ny w kar­mi­nie
bura­ka i war­gi kwia­tów w cyna­mo­nie
snu i róż, róż poma­dek w szklar­ni
z pomi­do­ra­mi, gdzie, gdy wejść
przez szkło, widzi się roz­iskrzo­ne
oczy pra­wio­gło­wej bestii-wid­ma.

Tak­że sze­ścia­ny i gra­nia­sto­słu­py
nie­ba posie­ka­ne ekier­ka­mi
archi­tek­tów-geo­me­trów: ryt­mi­ka
klo­ców, a więc stąd paty­ki, pio­ny
budow­ni­czych, pozio­mi­ce z kul­ką
powie­trza i: skut­ki z przy­czy­na­mi?

Wycho­dzą­ce z wody snu kra­by
z kro­plą wody na szczyp­cu, porzu­co­ne,
nie­przy­tom­ne z żalu, mątwy pod
eska­drą mew, gdy na prze­ciw­le­głym
brze­gu, tysiąc kilo­me­trów stąd, raj
para­so­li, sło­mek w mar­ti­ni, mat.

Ale i żół­te, fron­to­we prze­ście­ra­dło,
pia­sko­wy dywan i szma­rag­do­wa
podusz­ka w zde­rze­niu z zaro­pia­łym
okiem o sinej obwód­ce wokół i
wło­sa­mi niczym roz­trza­ska­na
kała­mar­ni­ca o ska­li­sty występ.

Sałat­ka zło­żo­na z gro­chu, faso­li,
kuku­ry­dzy, sele­ra, goto­wa­ne­go
jaj­ka, ryżu, mar­chew­ki, szczy­pior­ku,
koper­ku i majo­ne­zu – wszyst­ko w
roz­two­rze z oli­wy – mniam, a obok,
na pod­ło­dze, pokrę­co­na ścier­ka.

Widzu! Pomarsz­czo­ne pomiesz­cze­nie!
Sar­ko­fag! Nie kładź się tak łatwo
po przej­ściu z jed­ne­go pasma widm
na dru­gie! Czy sta­łeś się szpie­giem
w poszat­ko­wa­nym przez moni­tor
towa­rzy­stwie bez­u­stych, bla­dych

cie­ni?

ODLOT.

fan­ta­stycz­ne kobie­ty,
fan­ta­stycz­ni męż­czyź­ni.
Śni­ło mi się, że mam Wam coś do prze­ka­za­nia.
Potem śnił mi się Wie­sław Myśliw­ski jako potwór.
Potem był Ceza­ry Doma­rus trzy­ma­ją­cy w dło­ni szasz­łyk: chic­ken or lamb?
Potem był Wil­liam Bla­ke jako ope­ra­tor kopar­ki na Tra­fal­gar Squ­are.
W wiel­kim dźwi­gu, hen, wyso­ko w City – MKE Baczew­ski.
Adam Zaga­jew­ski jako dzia­dek klo­ze­to­wy i
Krzysz­tof Śliw­ka wle­pia­ją­cy man­da­ty za złe par­ko­wa­nie.
Maciej Melec­ki zamia­ta­ją­cy uli­ce pod­czas wietrz­nej pogo­dy.
Woj­ciech Brzo­ska jako pako­wacz file­tów przy taśmie.
Robert Król w vanie liczy prze­sył­ki kurier­skie.
Andrzej Sosnow­ski roz­da­je ulot­ki dok­to­ra Isam­by przy sta­cji metra Upton Park.
Mar­cin Świe­tlic­ki ście­le łóż­ka w hote­lu i klnie jak szewc.
Ewa Son­nen­berg wła­śnie zamia­ta przed­po­kój.
Mar­cin Baran wykrę­ca mopa i zamy­ka drzwi, za któ­ry­mi lśni pod­ło­ga.
Tade­usz Dąbrow­ski żebrze pod kościo­łem na Devo­nii.
Jacek Deh­nel sprze­da­je papie­ro­sy spod lady w hin­du­skim skle­pie.
Miłosz Bie­drzyc­ki tur­la becz­kę z piwem na zaple­cze baru.
Tade­usz Pió­ro pcha wózek i wybie­ra chwy­ta­kiem kie­py z zie­mi.
Paweł Sar­na sprzą­ta­ją­cy sale ope­ra­cyj­ne w olbrzy­mim szpi­ta­lu podob­nym do labi­ryn­tu.
Grze­gorz Gie­drys na noc­nej zmia­nie na rik­szy wie­zie zako­cha­ną parę.
Mariusz Grze­bal­ski z piwem pod skle­pi­kiem na Ealin­gu.
Edward Pase­wicz remon­tu­ją­cy okna przy Soho Squ­are.
Karol Mali­szew­ski jako por­tier na pry­wat­nym, pię­tro­wym par­kin­gu.
Jacek Napiór­kow­ski remon­tu­ją­cy pod zie­mią tory linii metra.
Mar­cin Zega­dło jako kel­ner w restau­ra­cji na South­bank.
Andrzej Nie­wia­dom­ski jako por­tier w restau­ra­cji przy Gre­en Park.
Maciej Woź­niak wykła­da­ją­cy towar w Tesco.
Jaro­sław Miko­ła­jew­ski jako pomoc­nik sto­la­rza piłu­je pły­ty pil­śnio­we.
Joan­na Wajs jako hostes­sa w RyanA­ir.
Jacek Bie­rut jako mana­ger w jed­nym z wie­żow­ców City wcią­ga kokę.
Joan­na Muel­ler pra­cu­ją­ca jako escort girl w Cana­ry Wharf.
Piotr Czer­niaw­ski zmy­wa­ją­cy tłuszcz z rusz­tów w fir­mie kate­rin­go­wej w Poplar.
Paweł Lek­szyc­ki zmy­wa naczy­nia w very busy restau­ra­cji.
Piotr Macie­rzyń­ski idzie przez East Ham z łopa­tą na ramie­niu.
Jacek Pod­sia­dło jako kościel­ny w ewan­ge­lic­kim kościół­ku w Nor­wich.
Rado­sław Wiśniew­ski w Legii Cudzo­ziem­skiej.
Adam Borow­ski jako kie­row­ca pię­tro­we­go auto­bu­su.
Roman Honet roz­no­si gaze­ty po domach komu­nal­nych w South­wark.
Krzysz­tof Siw­czyk jest dog war­de­nem i zbie­ra psie kupy.
Krzysz­tof Kara­sek pra­cu­je jako pomoc­nik budow­la­ny na samo­za­trud­nie­nie.
Anto­ni Paw­lak zbie­ra po uli­cy jed­no­pen­sów­ki.
Zdzi­sław Jasku­ła pra­cu­je w biu­rze nie­ru­cho­mo­ści i obsłu­gu­je kse­ro.
Mar­ta Pod­gór­nik paku­je warzy­wa do wor­ków w paki­stań­skiej fabry­ce.
Woj­ciech Wencel sprze­da­je haszysz w turec­kim social club.
Szy­mon Bam­bu­chow­ski pra­cu­je jako model dla Gay­Gu­ide.
Adam Zdro­dow­ski pra­cu­je jako car­pet cle­aner i pcha wiel­ki szwedz­ki odku­rzacz.
Jaro­sław Jaku­bow­ski łowi ryby na zamó­wie­nie pol­skie­go skle­pu.
Kazi­mierz Bra­ko­niec­ki jest glass col­lec­to­rem w murzyń­skim pubie.
Ewa Lip­ska jest house­ke­eper­ką w hoste­lu na przed­mie­ściach Southamp­ton.
Mate­usz Wabik jest pro­te­ty­kiem w domu star­ców.
Jul­ka Szy­cho­wiak malu­je poko­je dla fir­my zaj­mu­ją­cej się wykań­cza­niem wnętrz.
Kon­rad Góra jest przed­sta­wi­cie­lem fir­my ubez­pie­cze­nio­wej w Fin­chley.
Boh­dan Zadu­ra obsłu­gu­je pro­win­cjo­nal­ny salon gier w oko­li­cach Reading.
Bar­tło­miej Maj­zel pra­cu­je jako com­mu­ni­ty sup­port offi­cer w Sto­ke Newing­ton.
Jaro­sław Klej­noc­ki strzy­że traw­ni­ki w Peckham.
Agniesz­ka Wol­ny-Ham­ka­ło wyry­wa zęby w eks­pe­ry­men­tal­nej kli­ni­ce den­ty­stycz­nej.
Wisła­wa Szym­bor­ska jest biblio­te­kar­ką w POSK‑u.
Szcze­pan Kopyt jest redak­to­rem naczel­nym „Laj­fu”.
Jacek Guto­row jest foto­gra­fem dora­bia­ją­cym na sprzą­ta­niu pry­wat­nych domów.
Jerzy Górzań­ski jest eks­per­tem od demol­ki domów.
Piotr Som­mer jest recep­cjo­ni­stą w holu dużej fir­my budow­la­nej.
Wacław Oszaj­ca jest spa­wa­czem w fabry­ce mon­ta­żu zbro­jo­nych pło­tów.
Feliks Netz jest ryba­kiem wypły­wa­ją­cym kutrem na noc­ne łowy w kana­le La Man­che.
Jakub Winiar­ski pra­cu­je w zakła­dach segre­ga­cji śmie­ci.
Bar­tosz Kon­strat jest żigo­lo i obsłu­gu­je Not­ting Hill.
Woj­ciech Kass paku­je sło­dy­cze do kar­to­nów.
Adam Wie­de­mann obsłu­gu­je maszy­nę do zgnia­ta­nia tek­tu­ry.
Piotr Paw­lak zbie­ra tru­skaw­ki na plan­ta­cjach w Essex.
Kazi­mierz Bicu­le­wicz jest redak­to­rem naczel­nym „Polish Express”.
Leszek Sza­ru­ga zdał kurs na bari­stę.
Julia Fie­dor­czuk pra­cu­je na pre­pie szy­ku­jąc kanap­ki.
Mar­cin Cec­ko jest pomoc­ni­kiem kucha­rza w „The Manor Inn” i sie­cze warzy­wa.
Jaro­sław Lip­szyc ope­ru­je odmu­lar­ką na Regen­t’s Canal.
Urszu­la Kozioł cho­dzi po uli­cach z czyt­ni­kiem prą­du.
Piotr Macie­rzyń­ski pra­cu­je jako instruk­tor na siłow­ni w Strat­ford.
Mar­cin Sen­dec­ki jest zatrud­nio­ny jako rowe­ro­wy roz­wo­zi­ciel piz­zy.
Kry­sty­na Len­kow­ska pra­cu­je jako toilet cle­aner i czy­ści kible.
Tobiasz Mela­now­ski jest redak­to­rem naczel­nym „Goń­ca Pol­skie­go”.
Ryszard Kry­nic­ki jako sani­ta­riusz w szpi­ta­lu psy­chia­trycz­nym.
Tade­usz Róże­wicz wycią­ga z rusz­tu w wiel­kim pie­cu bisz­kop­ty.
Tomasz Różyc­ki zbie­ra haracz od pod­na­jem­ców na squ­acie.
Marzan­na Bogu­mi­ła Kie­lar gra­bi liście w Bur­gess Park.
Piotr Kuśmi­rek sprze­da­je grzy­by halu­cy­no­gen­ne i faj­ki wod­ne na Abbey Road.
Janusz Sty­czeń jest geo­de­tą mie­rzą­cym nachy­le­nie grun­tu.
Jerzy Jar­nie­wicz pcha stra­gan na kół­kach jako pomoc­nik drob­ne­go przed­się­bior­cy na tar­gu.
Dariusz Sośnic­ki sprze­da­je pirac­kie pły­ty CD pod dwor­cem na Whi­te­cha­pel.
Adam Plusz­ka jest zakap­tu­rzo­nym gang­ste­rem ze zło­tym sygne­tem na pal­cu.
Ryszard Chło­pek ma pół­to­ra eta­tu w pral­ni che­micz­nej za New­ton Abbot.
Sła­wo­mir Matusz jest redak­to­rem naczel­nym „Życia na Wyspach”.
Krzysz­tof Lisow­ski pra­cu­je na kasie w domu towa­ro­wym Sains­bu­ry­’s
Józef Kury­lak jako deve­lo­per pod­pi­su­ją­cy umo­wę o rewi­ta­li­za­cję Cam­den.
Bro­ni­sław Maj prze­rzu­ca­ją­cy fer­ti­li­zer na far­mie pod Dun­dee.
Euge­niusz Tka­czy­szyn-Dyc­ki pra­su­ją­cy koszu­le na mane­ki­nach.
Grze­gorz Olszań­ski jako redak­tor naczel­ny „Dzien­ni­ka Pol­skie­go”.
Adam Zie­mia­nin jako sprze­daw­ca pra­żo­nych orze­szów w Hyde Par­ku.
Józef Baran wcze­snym popo­łu­dniem trzy­ma rekla­mę stu­dia tatu­ażu.
Maria Cyra­no­wicz dzia­ła w wywia­dzie bry­tyj­skim.
Piotr Maty­wiec­ki pra­cu­je jako ratow­nik na pla­ży.
Tomasz Hry­nacz suszy sie­ci nad rze­ką.
Jerzy Gizel­la jest redak­to­rem naczel­nym „Metro­po­lii”.
Kla­ra Nowa­kow­ska jest recep­cjo­nist­ką w POSK‑u.
Jan Polkow­ski sprzą­ta w lon­dyń­ski ZOO wybie­gi dla sło­ni.
Bogu­sław Kierc pra­cu­je jako hydrau­lik przyj­mu­jąc zle­ce­nia z całe­go hrab­stwa.
Marian Grze­ś­czak sprzą­ta biu­ra w Tun­brid­ge Wells.
Anna Szy­mań­ska przej­mu­je pro­gram do Jer­rym Sprin­ge­rze.
Darek Foks sie­dzi w bud­ce cały dzień i sprze­da­je lody z fla­ke­’a­mi.
Julian Korn­hau­ser jest kie­row­cą tak­sów­ki i kur­su­je do Luton.
Jerzy Kron­hold pra­cu­je jako asy­stent śmie­cia­rza i wsu­wa śmiet­ni­ki.
Zbi­gniew Machej zbie­ra kapu­sty na far­mie pod Dover.
Woj­ciech Bono­wicz sprze­da­je roc­k’n’rol­l’o­we gadże­ty na Covent Gar­den.
Robert Tekie­li żon­glu­je ognia­mi na South­bank.
Krzysz­tof Koeh­ler han­dlu­je koką w oko­li­cach Hol­land Park.
Krzysz­tof Gąsio­row­ski gra na gita­rze w pod­rzęd­nych knaj­pach.
Justy­na Rad­czyńń­ska kar­mi kro­ko­dy­le w ZOO w Paign­ton.
Artur Szlo­sa­rek jest ochro­nia­rzem na murzyń­skich dys­ko­te­kach.
Jolan­ta Stef­ko jest kuchar­ką w chiń­skiej restau­ra­cji i ser­wu­je róż­ne dania.
Anna Toma­szew­ska pra­cu­je na zaple­czu irań­skie­go keba­ba w Dal­ston.
Tade­usz Kijon­ka pra­cu­je w salo­nie pięk­no­ści i zakła­da kobie­tom tip­sy.
Pamię­tam tyl­ko tyle nazwisk ze snu:
fan­ta­stycz­ne kobie­ty,
fan­ta­stycz­ni męż­czyź­ni.

Zimne zero

Zmar­z­łem, a to dopie­ro począ­tek!

Z butel­ki paru­je spi­ra­la dźwię­ków.
Na wie­sza­ku dyn­da słow­nik w gru­bej
opra­wie. Wspo­mnie­nia zawią­zu­ją się
w tęt­nią­ce łań­cu­chy, któ­re prze­pły­wa­ją
jak gięt­kie brzesz­czo­ty przez żołą­dek.
Dzień został oto­czo­ny przez śnieg,
któ­ry tań­czy dooko­ła den­dry­tów. Różo­wa
dłoń dopro­wa­dza do huku bry­łę
gra­na­to­we­go lodu; mię­dzy wiru­ją­cy­mi
szpry­cha­mi pre­cy­zyj­nie ścię­te­go desz­czu,
to jak w etiu­dzie pęk­nię­tej pamię­ci,
postać w bia­łym płasz­czu zamar­ła

na środ­ku uli­cy, by się odwró­cić.
Wła­śnie teraz sta­łem się przy­pły­wem
morza w naj­czyst­szej posta­ci, zabie­ram
sko­ru­pia­ki w muli­ste dno i zde­rzam
się ze ska­ła­mi. Myślę o bez­kan­to­wo­ści
godzi­ny, bez­prze­past­nej luce jed­nej, jedy­nej
godzi­ny. Uli­ca skwier­czy iskra­mi.
Ze ścia­ny zie­je prze­cię­ta rura.

Nie otwie­ra­ją się drzwi, dla­cze­go

nie otwie­ra­ją się drzwi, nie otwie­ra­ją?
Tam dalej, za inny­mi uchy­lo­ny­mi,
rów­nież drzwia­mi, na łożu śmier­ci
sta­rzec wska­zu­je pal­cem na ścia­nę.

Postać w bia­łym płasz­czu roz­wi­nę­ła skrzy­dła
z żela­zo­be­to­nu, któ­re chwie­ją się jak pło­mień.

Aż w koń­cu zda­rzy­ło się spoj­rze­nie,
przed któ­rym nie dało rady umknąć.

Wte­dy poczu­łem, że jestem tym mor­skim
prą­dem, któ­ry nie­sie węgo­rze. Wte­dy

poczu­łem, że jestem węgo­rzem,
któ­ry zro­bił swo­je, a jed­nak prze­trwał

i pły­nie w nie­usta­ją­cym spoj­rze­niu.

LEKCJA POEZJI
(ŚPIEW CZESKICH PTAKÓW)

Dudli­dle. Dudli­dle.
Ty ty dydel­lil­li­ty­ty.
Uli­je-uli­je.
K‑sik.
Ty ty dyde­li­li­ty­ty.

Djep! Djep! Cirvid, cirvid!
Kyk, kjek. Kyk kjek!
Tyju­pli. Tyju­pli.
Klo klo klo…
Gu, gu, gu!

Kyry. Kerek.
Tyglic, tyge­lit.
Psit! Psit!
Keke­ke. Kiki­ki.
Aji! Krkrkr.

Kru­kru­kru­kru­kru!
Hu.
Gju, gju. Dyji­dy­ji. Kjyv-kjyv!
Hu. Kvoj­kvi-kvi-kvi!
Hu.

ZAPALISZ ZE MNĄ?

Przy­ja­cie­le, któ­rych dźwi­ga­łem na ramie­niu jak wiot­kich sta­rusz­ków,
pro­si­li mnie o chwi­lę wspar­cia jak o nóż, któ­rym moż­na
zagrać na prze­gu­bach
z wdzię­kiem skrzyp­ka.

Ich prze­ży­cia w odle­głych mia­stecz­kach opa­tu­lo­ne w koł­dry.
Łuny kobie­cych wło­sów świe­cą w oczach.

Zejście do zatoki Dart:

rze­ka kła­mie, to oczy­wi­sta.
Kamie­nie spa­ce­ru­ją wzdłuż brze­gu.
Roz­cho­dzą się prze­gry­zio­ne sznur­ki.

Wzgó­rza chra­pią, bądź ostroż­ny.
Roz­luź­ni­my się na tyle,
na ile się zro­zu­mie­my.

Zro­zu­mie­my się na tyle,
na ile pozwo­li nam życz­li­wość.
Wyszcze­rzo­ny bia­ło­nów.

Może to być rów­nież ciem­no­słów,
na któ­rym wią­że się pla­ster kurzu.
Poeta wytarł kozę o listek.

Kaska­der wyszedł z lasu.
168.000 pol­skich lega­lów w UK.
Dzie­się­cio­pię­tro­we oczy.

Wszyst­ko będzie zale­żeć od tego,
ile w życiu wypocz­niesz.
Zacho­wać dystans do swo­je­go wie­ku.

Tym­cza­sem oszczać nie­chęć losu.
Roz­luź­nij się, wier­szu.
Zaśnij wśród kości, innych.