Fenomenologia gniewu. 21 wierszy politycznych

Życie w grzechu

Myśla­ła, że gar­so­nie­ra utrzy­ma się sama;
zero kurzu na ume­blo­wa­niu miło­ści.
Na wpół bluź­nier­stwem było­by pra­gnąć mil­cze­nia kra­nów,
uwol­nie­nia okien od bru­du. Pół­mi­sek gru­szek,
pia­ni­no nakry­te per­skim sza­lem, kot
cza­ją­cy się na uro­kli­wą, śmiesz­ną mysz­kę
zja­wi­ły się po jego nale­ga­niach.
Nie żeby o pią­tej każ­dy jeden scho­dek skrę­cał się
pod cięż­kim kro­kiem mle­cza­rza; nie żeby świa­tło poran­ka
tak zim­no nakre­śli­ło skraw­ki
wczo­raj­sze­go sera i trzy butel­ki jak nagrob­ne ste­le;
nie żeby na kuchen­nej pół­ce, pośród tale­rzy­ków,
para owa­dzich śle­pek zła­pa­ła jej wzrok –
poseł z jakiejś wio­ski wśród listew…
A on tym­cza­sem, zie­wa­jąc,
wystu­kał parę nut na pia­ni­nie,
powie­dział, że roz­stro­jo­ne, mach­nął ręką na lustro,
potarł bro­dę i poszedł po papie­ro­sy;
gdy ona, wśród drwin pomniej­szych dia­błów,
zdję­ła prze­ście­ra­dła, posła­ła łóż­ko i zna­la­zła
ręcz­nik, któ­rym star­ła kurz ze sto­łu,
a kawiar­ka wyki­pia­ła na gazie.
Do wie­czo­ra zno­wu się zako­cha­ła,
ale nie tak cał­kiem, i w nocy
budzi­ła się cza­sem, i czu­ła, że świt zbli­ża się
jak nie­ustę­pli­wy mle­czarz po scho­dach.

Jakub Głu­szak

Notatki końcowe

to nie będzie pro­ste, to nie potrwa dłu­go
to zabie­rze tyl­ko chwi­lę, to zabie­rze całą two­ją uwa­gę
to zabie­rze całe two­je ser­ce, to zabie­rze ci oddech
to będzie chwi­la, to nie będzie pro­ste

to dotknie cię przez żebra, to zabie­rze całe two­je ser­ce
to nie potrwa dłu­go, to zaj­mie two­ją uwa­gę
jak zaję­te zosta­je mia­sto, jak zaję­te jest łóż­ko
to zabie­rze ci cia­ło, to nie będzie pro­ste

Wcho­dzisz w nas, któ­rzy nie mogą sta­wić ci opo­ru
wcho­dzisz w nas, któ­rzy nigdy nie chcie­li sta­wiać ci opo­ru
zabie­rasz czę­ści nas w miej­sca nigdy nie­pla­no­wa­ne
odcho­dzisz gdzieś dale­ko z kawał­ka­mi nasze­go życia

to będzie chwi­la, to zabie­rze ci oddech
to nie będzie pro­ste, to sta­nie się two­ją wolą

1991

Jakub Głu­szak

Potrzeby życiowe

Zda­je się, że po kawa­łecz­ku
wra­cam do świa­ta: wpierw jako

nie­du­ża, nie­ru­cho­ma krop­ka, wciąż widzę
tę sta­rą sie­bie, gra­na­to­wą pinez­kę

wci­śnię­tą w sce­nę,
z małą, twar­dą głów­ką ster­czą­cą

wśród zgieł­ku i zamie­sza­nia puen­ty­li­sty.
Po jakimś cza­sie krop­ka

zaczy­na ciek­nąć. Cza­sem nagrza­nie
ją topi.
I teraz z pośpie­chem

wpa­da­łam w zakre­sy
spa­lo­nej czer­wie­ni, pło­ną­cej zie­le­ni,

i całe bio­gra­fie przy­pły­nę­ły,
połknę­ły mnie jak Jona­sza.

Jonasz! Byłam Wit­t­gen­ste­inem,
Mary Wol­l­sto­ne­craft, duszą

Louisa Jouve­ta, tru­pem
na powięk­szo­nej foto­gra­fii.

Aż, prze­żu­ta pra­wie na strzę­py,
nauczy­łam się sta­wać

nie­ape­tycz­na. Zesko­ru­pia­ła jak sucha bul­wa
wrzu­co­na do piw­ni­cy,

zuży­wa­łam się sama, nie dawa­łam się użyć.
Jak dosta­wa­nie pry­wat­nej zapo­mo­gi,

cza­sem bar­dziej jak lepie­nie cegieł w Egip­cie.
Jakie by życie nie było, było wła­sne,

od cza­su do cza­su nało­żyć
dło­nie na cie­płą cegłę,

dotknąć ducha słoń­ca
z gospo­dar­ną rado­ścią,

od cza­su do cza­su wymie­nić
nazwy pod­sta­wo­wych potrzeb.

To tyle o tych dniach. Wkrót­ce
ćwi­cze­nie uczy­ni mnie śred­nio dosko­na­łą,

ośmie­lę się zamiesz­kać świat
sta­now­cza w ruchu jak węgorz, sta­ła

jak gło­wa kapu­sty. Dosta­ję zapro­sze­nia:
kłę­by mgły wzno­szą się

znad pola, widocz­ne jak mój oddech,
domy sto­ją wzdłuż dro­gi

niby sta­rusz­ki robią­ce na dru­tach, bez tchu
cze­ka­ją­ce, żeby opo­wie­dzieć swo­je histo­rie.

1962

Jakub Głu­szak

Czekaj

W raju co
wzno­si się pustyn­ny wiatr
trze­cia myśl
w pie­kle nie ma myśli
jest o zie­mi
piach grzmi o ścian­ki two­je­go namio­tu
z rzą­do­we­go przy­dzia­łu dźwię­ki pie­kiel­ne
w noz­drzach wpeł­za­ją
do two­jej słu­chot­ki
owiń się w nie-myśl
cze­kaj to nie miej­sce na drob­ny liryzm
bły­ski obrącz­ki roz­wa­ża­nia
cze­mu na boga
nikt nigdy cię nie uprze­dził

2003

Mag­da­le­na Klesz­czew­ska

Gwałt

Jest taki pies – i kun­del szem­ra­ny, i ojciec:
z jed­ne­go blo­ku jeste­ście, z two­imi brać­mi się cho­wał,
miał swo­je ide­ały.
Nie znasz go takie­go – w tych wyso­kich butach, z błysz­czą­cą odzna­ką,
na koniu, z ręką na gna­cie.

Nie znasz go, ale musisz go poznać:
obsłu­gu­je machi­nę, któ­ra może cię zabić.
Razem ze swo­im ogie­rem stą­pa­ją niczym wataż­ko­wie pośród śmie­ci,
jego ide­ały zasty­głe w powie­trzu, ścię­ta w lód chmu­ra
spusz­czo­na spo­mię­dzy pozba­wio­nych uśmie­chu warg.

A więc, gdy nad­cho­dzi czas, musisz się zwró­cić ku nie­mu,
sper­ma tam­te­go zbo­czeń­ca jesz­cze oble­pia ci uda,
myśli wiru­ją jak osza­la­łe. Musisz wyznać
mu winę, popeł­ni­łaś zbrod­nię:
zosta­łaś zmu­szo­na.

I widzisz, jak jego błę­kit­ne oczy, te oczy błę­kit­ne wszyst­kich jego krew­nych,
któ­rych kie­dyś zna­łaś, zwę­ża­ją się i błysz­czą,
jego dłoń wystu­ku­je szcze­gó­ły,
a on chce wszyst­kich szcze­gó­łów,
ale naj­więk­szą przy­jem­ność spra­wia mu histe­ria w two­im gło­sie.

Nie znasz go, ale teraz on myśli, że zna cie­bie:
zapro­to­ko­ło­wał two­ją naj­czar­niej­szą chwi­lę
na maszy­nie i odło­żył do tecz­ki.
Wie, albo myśli, że wie, ile z tego sobie przy­śni­łaś;
wie, albo myśli, że wie, cze­go po cichu chcia­łaś.

Obsłu­gu­je machi­nę, któ­ra może cię przy­mknąć na dobre;
a jeśli, w mdlą­cym świe­tle komi­sa­ria­tu,
a jeśli, w mdlą­cym świe­tle komi­sa­ria­tu,
szcze­gó­ły opi­su uło­żą się w por­tret two­je­go spo­wied­ni­ka,
prze­łkniesz to, wyprzesz się, wyłgasz sobie powrót do domu?

1972

Mag­da­le­na Kunz