Ryszard Krynicki jako rozmówca. Kilka myśli wstępnych

1. Ryszard Krynicki uważany jest (dość powszechnie i z uzasadnionych powodów) za poetę powściągliwości i skupienia, uważności i cierpliwości, precyzji, spokoju i wycofania. Niektórzy mówią, że jest poetą zdążającym do zamilknięcia, albo – pięknie milczącym.

2. Z drugiej strony: przed kilkunastu laty, odpowiadając na pytania Marcina Barana i Adama Wiedemanna, Krynicki uznał umiejętność rozmowy z innym człowiekiem za „jeden z największych darów”, jakie mogą być nam dane. W innym zaś czasie i miejscu zapewniał Jarosława Mikołajewskiego o „potrzebie rozmowy”, a Renacie Gorczyńskiej mówił o nadrzędności „Ty” wobec „Ja”. Spoza tych napomknień wyłania się ktoś, kogo można nazwać człowiekiem rozmowy, dialogu, spotkania z Innym.

3. Można się upierać, iż milczenia nie da się pogodzić z rozmową. Można też twierdzić, iż skłonność do milczenia głęboko i istotnie wpływa na sposób rozmawiania.

4. Paradoksalne sprzężenie milczenia i rozmowy, samotności i spotkania z Drugim to jedna z zasadniczych cech poezji Krynickiego. Sprzężenie to nie znika, gdy poeta staje się rozmówcą, odpowiadającym na pytania stawiane z zewnątrz.

5. Krynicki, wedle jego własnych słów, stara się nie pomnażać pustego mówienia i pisania. Ta zasada stawia go ponad gadaniną, której pełno dookoła, ale też – czyni go rozmówcą trudnym, stawiającym współuczestnikom dialogu bardzo wysokie wymagania. To, czy rozmawiający z nim zdają sobie sprawę z tej sytuacji, mogłoby być przedmiotem osobnych, szczegółowych rozważań.

6. Krynicki ma niezwykle ostrą świadomość istotności i nieistotności stawianych mu pytań. Nieważne – spokojnie i stanowczo omija, kryjąc się za maską uników i niedopowiedzeń.

7. Autor Magnetycznego punktu odróżnia też wyraźnie  prawdy, o których można mówić publicznie, od prawd, które uczestnicy rozmowy powinni zachować dla siebie. Najdobitniejszym przykładem tej strategii jest  rozmowa z Marcinem Świetlickim; jej drukowana wersja obejmuje tylko część wstępną (skądinąd: bardzo ciekawą), reszta – czyli „rozmowa właściwa” – nie została nagrana.

8. Można powiedzieć i tak: Krynicki jako rozmówca jest nieustannie wychylony w stronę pytań istotnych; usłyszawszy takie pytanie, rozpoczyna właściwy, intensywny dialog. Dodam, iż dla mnie, jako czytelnika, najmocniej brzmiały strzępy wspomnień o pierwszej podróży kilkuletniego Krynickiego, o jego pierwszych doświadczeniach szkolnych, o pierwszych książkach, które wziął do ręki. I autokomentarz do wiersza Byłem tutaj; i uwagi o wydawaniu dzieł Herberta i Szymborskiej…

9. Które z rozmów Krynickiego są najbliższe ideału rozmowy właściwej, najistotniejszej? Nie potrafię odpowiedzieć. Mogę tylko rzec, iż w moim odczuciu autor Kamienia, szronu lepiej porozumiewa się z innymi poetami niż z profesjonalistami od rozmawiania o wszystkim. I jeszcze: szczególnie mocne są dla mnie te miejsca rozmów, gdy poeta traci cierpliwość. Na przykład: gdy pytany po raz kolejny o zwyczaj poprawiania własnych wierszy, odpowiada „ja już bym nie chciał wciąż zmieniać”…