Morten NIELSEN: Bojownicy bez broni
Siódmą pozycją z serii „Klasycy europejskiej poezji” są zaprezentowani już przedpremierowo w Stacji Literatura 26 Bojownicy bez broni Mortena Nielsena w tłumaczeniu Bogusławy Sochańskiej. To jedyny tom wydany za życia autora, który szybko stał się ikoną duńskiej literatury i kultury. Ze względu na generacyjne pokrewieństwo Morten Nielsen wpisuje się w ramy pokolenia Kolumbów, jednak jego poezja nie jest ani romantyczna, ani symboliczna, co dobitnie ukazuje tom Bojownicy bez broni.
Siódmą pozycją z serii „Klasycy europejskiej poezji” są zaprezentowani już przedpremierowo w Stacji Literatura 26 Bojownicy bez broni Mortena Nielsena w tłumaczeniu Bogusławy Sochańskiej. To jedyny tom wydany za życia autora, który szybko stał się ikoną duńskiej literatury i kultury. Ze względu na generacyjne pokrewieństwo Morten Nielsen wpisuje się w ramy pokolenia Kolumbów, jednak jego poezja nie jest ani romantyczna, ani symboliczna, co dobitnie ukazuje tom Bojownicy bez broni.
Mocne, egzystencjalne wiersze Nielsena rozbrzmiewają muzyką i poruszają takie tematy, jak śmierć, miłość czy wojna, ale też manifestują niepowstrzymaną radość życia oraz przybierają formę medytacji nad naturą i życiem miasta. To poezja wymykająca się definicjom jednego nurtu, która sama stanowi ważny punkt odniesienia, oddziałujący na kolejne pokolenia artystów duńskich. W przeciwieństwie do poezji innych autorów jego generacji twórczość Nielsena wciąż żywo rezonuje w Danii.
Morten Nielsen urodził się w 1922 roku w duńskim Aalborgu. Zadebiutował jako nastolatek opowiadaniami zamieszczanymi w gazetach i periodykach. Jednym z najbardziej znaczących spośród nich było odważne opowiadanie oparte na autentycznych wydarzeniach, traktujące o homoseksualnym nauczycielu gimnazjalnym, który wykorzystywał uczniów. W 1940 roku Nielsen zdał maturę w rodzinnym Aalborgu na północy Jutlandii i rozpoczął studia na Uniwersytecie Kopenhaskim.
W 1942 roku przyłączył się do ruchu oporu, gdzie zajmował się m.in. drukiem podziemnej prasy. Zmarł w 1944 roku w wyniku udziału w powstaniu Duńczyków przeciwko niemieckiej okupacji podczas II wojny światowej. Stał się symbolem pragnienia wolności swojego pokolenia. W tym czasie pozycja Mortena Nielsena jako poety była już ugruntowana. Jego pierwszy tomik, od którego tytułu pochodzi tytuł niniejszego wyboru, ukazał się w 1943 roku i został przyjęty tak dobrze, że już po kilku miesiącach został wznowiony.
Zdaniem autorki tłumaczenia Bogusławy Sochańskiej: „Tym, co wyróżnia Mortena Nielsena, są szczególna dyscyplina rytmiczna oraz wyjątkowa melodyjność wierszy (wyzwanie i lekcja pokory dla tłumacza!). Autor zapisywał też często strofy w sposób nietradycyjny, odsuwając naprzemiennie wersy do lewego i prawego marginesu; intencją jego było z jednej strony dać wierszowi oddech, a z drugiej – samym odsunięciem wersu od tego, który go poprzedza, wypunktować zawartą w nim treść”.
Zdaniem Adriany Szymańskiej Bogusława Sochańska: „oddała w polskim przekładzie wszystkie nastroje kształtujące sens i klimat tej poezji w takim wymiarze, że odnalazłam w wierszach Nielsena także echo wyznań ze strof rówieśnych mu polskich poetów, borykających się z tymi samymi okolicznościami dziejowymi. I Baczyński, i Gajcy przesyłali wśród najboleśniejszych nawet przemyśleń i wzruszeń własne poczucie piękna świata, patriotyczne uniesienia i żar miłosnych emocji, niedających się pokonać przez niszczące dziejowe burze”.
W niniejszym wyborze, mieszczącym czterdzieści cztery teksty, zamieszczone zostało dwadzieścia spośród dwudziestu dwóch wierszy, które Morten Nielsen przygotował do swojej pierwszej książki. Pozostałe pochodzą częściowo ze wspomnianego wyżej wydania z 1945 roku, częściowo z opublikowanego w 1954 roku wydania poszerzonego o kolejne wcześniej niepublikowanie teksty, wreszcie jeden, ostatni w tym wyborze, zaczerpnięty został z edycji z 1983 roku pod redakcją Thomasa Bredsdorffa.
Bogusława Sochańska za pierwszy przekład wszystkich Baśni i opowieści Andersena została uhonorowana duńską nagrodą im. Hansa Christiana Andersena. Jest też laureatką Nagrody Literackiej Gdynia 2019 za przekład tomu poetyckiego alfabet Inger Christensen. Ponadto została wyróżniona Nagrodą im. Stanisława Sawickiego oraz Nagrodą Fundacji H.C. Andersens-Samfundet. W latach 1999–2020 była dyrektorką Duńskiego Instytutu Kultury w Warszawie.
Publikacja powstała dzięki wsparciu Duńskiej Fundacji Sztuki
