Zapowiedź z Biura / Henri MICHAUX: Meskalina i muzyka

W serii „Klasycy europejskiej poezji” już wkrótce ukaże się ósma pozycja. Tym razem będzie to Meskalina i muzyka Henri Michaux w wyborze i tłumaczeniu Wacława Rapaka i Jakuba Kornhausera.    

W serii „Klasycy europejskiej poezji” już wkrótce ukaże się ósma pozycja. Tym razem będzie to Meskalina i muzyka Henri Michaux w wyborze i tłumaczeniu Wacława Rapaka i Jakuba Kornhausera. „Chcielibyśmy ukazać podskórną rewolucyjność pisania Michaux, w całej rozciągłości strukturalnej – od syntetycznych ‘plasterków wiedzy’ po gęste poematy prozą” – deklarują polscy autorzy książki. „Tylko w takim ujęciu bowiem dajemy czytelnikowi szansę na przeniknięcie do mrocznych krain, nawiązujących do piekielnych kręgów Rimbauda czy Lautréamonta, lecz poszerzających je o awangardową niejednoznaczność. Mimo że Michaux jest dobrze znany jako prozaik, to mamy do dyspozycji tylko jeden tom poezji jego autorstwa, który wydała Julia Hartwig (‘Seans z workiem’ w 2004 roku), i uważamy, że nadszedł czas, by przypomnieć tego niebanalnego twórcę nowymi przekładami”.

Zdaniem Tomasza Swobody: „Henri Michaux to jeden z najważniejszych francuskich i europejskich poetów XX wieku. Pisarz i artysta osobny w pełnym sensie tego słowa. Luźno związany i kojarzony z ruchem surrealistycznym, kroczył przez całe dekady własną ścieżką, eksplorując literackie, wyobraźniowe i psychiczne obszary, na które nie zapuścili się, ani przedtem, ani potem, żadni inni artyści zachodniego świata. Badania nad jego twórczością, które zaowocowały takimi dokonaniami, jak świetna biografia Jeana-Pierre’a Martina, a przede wszystkim prestiżowa edycja w serii ‘Plejady’ pod redakcją Raymonda Belloura, ukazują Michaux jako kanonicznego autora nowoczesności. Przez ostatnie dekady odkrywany w Europie jako twórca wizualny, w Polsce wciąż pozostaje zapoznany także jako poeta. Zdumiewająco skromny wybór wierszy Michaux, jakim dysponujemy w naszym języku, wreszcie zostanie wzbogacony o nowe przekłady w wyborze znakomitych tłumaczy i do tego wybitnych znawców twórczości francuskiego mistrza”.

Według Anny Wasilewskiej: „Michaux inspirował się odkryciami awangardy, a jego poetyka opierała się na wizyjności i oniryzmie o surrealistycznych korzeniach. Z drugiej strony mocne piętno odcisnęło na niej unikalne doświadczenie poszukiwań ‘przestrzeni wewnętrznej’. Wspólnym mianownikiem okazała się dla tej twórczości formuła egzorcyzmu, rozumianego zarówno jako próba dotarcia do najgłębszych pokładów jaźni, jak i w kontekście metodycznych ćwiczeń duchowych. Nie byłby jednak Michaux twórcą tak oryginalnym, o wciąż aktualnej wymowie, gdyby nie charakterystyczny idiolekt: minimalistyczny, lapidarny, bliski aforyzmowi, a między słowami wybuchający szalonymi wizjami. Jego różnorodne formalnie i wewnętrznie skomplikowane tomy dają możliwość przesunięcia akcentów w konstruowaniu poetyckiego programu Michaux: to już nie tylko kontynuator awangardowych eksperymentów, lecz w pierwszej kolejności praktyk, traktujący przestrzeń tekstu jako arenę zmagań z siłami nieprzyjacielskiego świata”.

Henri Michaux (1899–1984) to urodzony w Belgii francuski poeta, prozaik, eseista, malarz i grafik. Był jednym z najbardziej intrygujących XX-wiecznych pisarzy języka francuskiego. Autor kilkudziesięciu książek: tomów wierszy, prozy poetyckiej, dzienników z podróży, esejów i szkiców, a także przedsięwzięć intermedialnych. Laureat ważnych nagród literackich i malarskich. Początkowo inspirował się odkryciami awangardy, a jego poetykę naznaczała wizyjność o surrealistycznych korzeniach. W drugiej fazie twórczości poświęcił się unikalnemu doświadczeniu poszukiwania „przestrzeni wewnętrznej”, czemu służyły podróże odbywane realnie (Azja, Ameryka Południowa) i mentalnie (eksperymenty z meskaliną). Twórczością Henri Michaux fascynowali się nie tylko francuscy neoawangardziści, lecz również przedstawiciele Beat Generation. Poddana sennym majakom świadomość wiedzie w stronę okrutnych praktyk, które dają ułudę wybawienia z koszmaru codzienności. Ostatecznie gra toczy się o ustalenie choćby doraźnej, jednostkowej tożsamości mówiącego w tej poezji głosu, nawet jeśli jest on ledwie słyszalny.

Wacław Rapak to literaturoznawca, romanista, tłumacz. Profesor w Instytucie Filologii Romańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zajmuje się nowoczesną i współczesną literaturą francuską oraz teorią literatury. Autor książek poświęconych m.in. Maurice’owi Blanchotowi i Henri Michaux, współredaktor wielu monografii naukowych. Przekłada z języka francuskiego (m.in. książki Alberta Camusa czy Frédérica Beigbedera). Redaktor naczelny czasopism „Romanica Cracoviensia” i „Humanities and Cultural Studies”. Jakub Kornhauser to literaturoznawca, poeta, eseista, tłumacz. Adiunkt na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, współtworzy Ośrodek Badań nad Awangardą oraz Centrum Badań Przekładoznawczych przy Wydziale Polonistyki UJ. Autor książek o literaturze, tomów poetyckich i eseistycznych. Laureat Nagrody Szymborskiej za Drożdżownię (2016) i Nagrody Znaczenia za książkę z esejami Premie górskie najwyższej kategorii (2021), za którą nominowany był także do Nagrody Literackiej Gdynia.