Zapowiedź z Biura / Joanna MUELLER: Hista & her sista
Dwa lata po poemiksie Waruj w Biurze Literackim ukazuje się premierowa książka Joanny Mueller Hista & her sista. To będzie już dziewiąta tegoroczna premiera wydawnictwa, która do księgarń w całej Polsce trafi na początku maja.
Dwa lata po poemiksie Waruj w Biurze Literackim ukazuje się premierowa książka Joanny Mueller Hista & her sista. Tom już w tytule odnosi się do histerii, rozumianej nie tyle jako jednostka chorobowa (przypadłość niezwykle popularna zwłaszcza na przełomie XIX i XX wieku, później jednak naukowo negowana, w końcu usunięta z listy chorób), ile raczej jako osadzone w historii i socjologii pojęcie służące do dyscyplinowania i kontrolowania (głównie kobiet). To będzie już dziewiąta tegoroczna premiera wydawnictwa, która do księgarń w całej Polsce trafi na początku maja.
Książka dzieli się na trzy części. W „Charcotach” (nawiązujących do nazwiska Jean-Martina Charcota, francuskiego lekarza, który w szpitalu Salpêtrière badał histeryczki, a nawet urządzał publiczne pokazy ich ataków histerycznych) zgromadzono portrety kobiet z różnych powodów diagnozowanych jako szalone – niektóre z nich znamy z kart literatury, inne z historii, jeszcze inne to rodzaj widmowych postaci, w których skupia się i rozszczepia współczesna refleksja autorki o kobiecym obłędzie.
Druga część książki – „Łuki (poematnia rajonistyczna)” – to rodzaj konceptualnego poematu opartego na figurze łuku. Ta część podejmuje temat przemocowego spojrzenia (także spojrzenia artystycznego, na przykład w wierszach przywołujących fotografie Diane Arbus czy obrazy Jerzego Nowosielskiego), jak również odnosi się do pojęcia panoptykonu, czyli – mówiąc po Foucaultowsku – społeczeństwa nadzoru, w którym poczucie bycia obserwowanym może doprowadzać do obłędu (co w czasach pandemii staje się doświadczeniem każdej i każdego z nas).
Trzecia część książki – Hista & her sista – to zbiór „ballad apaszowskich”. Ta część książki zbiera i rozwija wątki pojawiające się w dwóch poprzednich częściach, przy czym autorka pyta tu o aktualność pojęcia histerii. Do głosu dochodzi tu żywioł błazenady i znoszącego normy karnawału, niski styl międzywojennych przyśpiewek apaszowskich miesza się z rytmem hiphopowych dissów, a histeryczki, dotąd zatrzaśnięte w swoim „monadzim obłędzie”, dochodzą do ściany („pęka im żyłka”) i ramię w ramię, solidarnie wychodzą protestować na ulice.
Joanna Mueller osadza swoje wiersze w kontekstach historycznych, malarskich, filmowych, literackich, teatralnych (przywołując takie „wielkie szalone”, jak Ofelia czy Barbara Ubryk, pacjentki Charcota i Freuda: Augustine, Blanche Wittman, Anne O., artystki, np. Camille Claudel, Valerie Solanas itd.), a także zderza je z pismami teoretycznymi (m.in. psychoanalitycznymi: Freuda, Lacana, Klein, Irigaray, Kriestevej, czy antropologicznymi, jak Historia polskiego szaleństwa Miry Marcinów), ma również w pamięci definicję surrealistów – Aragona i Bretona – którzy widzieli w histerii nie zjawisko patologiczne, lecz „najwyższy środek ekspresji”.
Wiersze są zróżnicowanie stylistyczne i wielogłosowe. Poza perspektywą osobistą ukazują historie/histerie wielu podmiotów i podmiotek. Dzięki temu książka – która sama jest rodzajem histerycznego spektaklu i poetyckiego performansu – okazuje się eksperymentem formalnym, językowym, a zarazem życiowym, tożsamościowym.
Joanna Mueller urodziła się w 1979 roku w Pile. Poetka, eseistka, redaktorka. Wydała tomy poetyckie: Somnambóle fantomowe (2003), Zagniazdowniki/Gniazdowniki (2007, nominacja do Nagrody Literackiej Gdynia), Wylinki (2010), intima thule (2015, nominacje do Nagrody Literackiej m.st. Warszawy i do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius) oraz Waruj (poemiks wraz z Joanną Łańcucką, 2019; nominacja do Silesiusa), a także dwie książki eseistyczne: Stratygrafie (2010, nagroda Warszawska Premiera Literacka) i Powlekać rosnące (2013).
Pisze również dla dzieci – jest autorką zbioru wierszy Piraci dobrej roboty (2017) oraz bajek kamishibai (Szkoła Czi-Tam, Niewidka i Zobaczysko z Joanną Łańcucką) i w formie multimedialnej (Hurra, cyrk! z Odskocznią). Współredaktorka książek: Solistki. Antologia poezji kobiet (1989–2009) (2009) oraz Warkoczami. Antologia nowej poezji (2016), członkini grupy artystyczno-feministycznej Wspólny Pokój. Mieszka w Warszawie. Hista & her sista to już siódma książka Joanny Mueller w wydawnictwie Biuro Literackie.
Fragment zapowiadający książkę
