Najsłabszy opór

Co?, spy­ta­ła Emma dwu­dzie­ste­go maja. Co? Wła­śnie myła w łazien­ce lustro, gdy JC, któ­ry leżał w wan­nie, poin­for­mo­wał ją, że Pro­fe­sor L zapro­po­no­wał mu wyjazd do Austra­lii. Emma zatrzy­ma­ła okręż­ne, dobrze wymie­rzo­ne ruchy pra­wej ręki i wymow­nym spoj­rze­niem dała JC do zro­zu­mie­nia, co o tym myśli. Sie­dem tygo­dni? Mia­ła na ten temat okre­ślo­ny pogląd, po pro­stu. Za przy­krą uzna­ła zwłasz­cza koniecz­ność oby­wa­nia się bez spo­koj­ne­go poran­ne­go rytu­ału, któ­ry był moż­li­wy, ponie­waż obo­je mogli swo­bod­nie decy­do­wać o godzi­nach pra­cy, a tak­że dla­te­go, że Emma z zasa­dy odma­wia­ła posia­da­nia budzi­ka: rytu­ału leni­we­go roz­bu­dza­nia się i powol­nych, pół­sen­nych piesz­czot, któ­re zazwy­czaj mia­ły ciąg dal­szy, a potem wspól­ne­go prysz­ni­ca, no i espres­so, któ­re robił JC, czar­ne jak smo­ła, pod­czas gdy ona prze­pro­wa­dza­ła dro­bia­zgo­we stu­dium pogo­dy. Otwie­ra­ła okno w sypial­ni i naj­pierw wysta­wia­ła na zewnątrz nagie ramię, a potem cały tułów, kil­ka razy głę­bo­ko wdy­cha­jąc powie­trze. Cof­nąw­szy się na powrót do poko­ju, ana­li­zo­wa­ła swo­je wra­że­nia, porów­ny­wa­ła je z pro­gno­zą pogo­dy, po czym na pod­sta­wie sumy tych obser­wa­cji wybie­ra­ła ubra­nia, sta­ran­nie wyse­lek­cjo­no­wa­ny zestaw, od okryć wierzch­nich po bie­li­znę. JC czę­sto zgła­szał sen­sow­ny komen­tarz. Nie sądzę, żeby weł­na była na dziś odpo­wied­nia, kocha­nie, mówił cza­sem, gdy padał deszcz, bo wie­dział, że jej zda­niem w takiej sytu­acji weł­na draż­ni skó­rę. Emma bar­dzo sobie ceni­ła taką for­mę tro­skli­wo­ści, i nigdy nie igno­ro­wa­ła jego rad… Sie­dem tygo­dni? Jesz­cze raz rzu­ci­ła mu to samo spoj­rze­nie, ale ponie­waż tyl­ko się do niej uśmie­chał, nie­wzru­szo­ny, to z wes­tchnie­niem ska­pi­tu­lo­wa­ła. Czło­wiek musi chy­ba robić to, co musi, i jeśli tyl­ko nie powo­du­je nad­mier­ne­go cier­pie­nia, to, no cóż. Wię­cej powie­dzieć nie zdą­ży­ła. Zoba­czy­ła w lustrze, że JC wyszedł z wan­ny i zbli­ża się od tyłu, było cał­kiem jasne, do cze­go zmie­rza.

Nie­ca­łe trzy tygo­dnie póź­niej, dokład­nie siód­me­go czerw­ca, żegna­li się na kopen­ha­skim lot­ni­sku. Jens Chri­stian Nie­lsen i Emma Domber­no­vsky, ład­na, zadba­na para. On nie­co wyż­szy od niej, ona nie­co szczu­plej­sza od nie­go. Wtu­li­li się w sie­bie, w samym środ­ku mro­wia podróż­nych, jak­by się na peł­ną czu­ło­ści minu­tę zapa­dli jed­no w dru­gie, nie­ja­ko zamy­ka­jąc w obję­ciu cze­ka­ją­cą ich tęsk­no­tę i rado­sne ocze­ki­wa­nie nad­cho­dzą­ce­go spo­tka­nia. Było to tym bar­dziej prze­peł­nio­ne czu­ło­ścią, że poprzed­nie­go wie­czo­ru pod­czas lep­sze­go niż zwy­kle obia­du, w restau­ra­cji Jean, wła­ści­wie posta­no­wi­li zostać rodzi­ca­mi. JC uwa­żał, że po sze­ściu latach współ­ży­cia, teraz, gdy obo­je prze­kro­czy­li trzy­dziest­kę, doj­rze­li już do tego zada­nia. Gdy jedli przy­staw­kę, rola­dę z łoso­sia, odma­lo­wy­wał przed Emmą radość, jaką ich wspól­nym zna­jo­mym spra­wia­ły brzdą­ce, a pod­czas dania głów­ne­go, bef­szty­ku z mal­ga­skim pie­przem, zwró­cił uwa­gę, jak bar­dzo cie­szy­ła­by się jej bab­cia, gdy­by mogła tego doświad­czyć – co jed­nak zgod­nie uzna­li za tani chwyt. Na koniec JC wsa­dził łyżecz­kę w domo­wej robo­ty sor­bet mali­no­wy, któ­ry bez opo­ru się pod­dał, i gwał­tow­nie, z naci­skiem, w cał­kiem nie­ty­po­wy dla sie­bie spo­sób oświad­czył, że po pro­stu chciał­by w tym życiu zostać ojcem! Ależ ja nic nie mówię! Emma zarę­czy­ła, że nie jest oso­bą, któ­ra sta­wia opór, gdy ktoś tak sta­wia spra­wę, ma jedy­nie pew­ne wąt­pli­wo­ści doty­czą­ce tego rodza­ju zobo­wią­za­nia. Co takie­go?! O czym ona mówi?!

Wie­czo­rem pią­te­go czerw­ca pogo­da była przy­jem­na, cie­pło, chcia­ło się prze­by­wać na zewnątrz. Emma i JC szli spa­ce­rem pod rękę, wra­ca­jąc nabrze­żem do ich wspól­ne­go miesz­ka­nia przy uli­cy Bor­ger­ga­de, cał­kiem przy­zwo­ite­go trzy­po­ko­jo­we­go miesz­ka­nia z bal­ko­nem, i Emma cier­pli­wie zwró­ci­ła uko­cha­ne­mu uwa­gę na to, że wszyst­ko, co ist­nie­je, jest rezul­ta­tem nie­praw­do­po­dob­nie zło­żo­ne­go łań­cu­cha przy­czyn i skut­ków. Jako bio­log powi­nien to wie­dzieć lepiej niż więk­szość ludzi. Przy­zna­ła, że aż jej się krę­ci w gło­wie na samą myśl o tym, jak na przy­kład omlet stał się omle­tem. Pomy­śleć tyl­ko o wszyst­kich ele­men­tach, któ­re nie­skoń­cze­nie dłu­go i z udzia­łem nie­zli­czo­nych zda­rzeń nastę­po­wa­ły jeden po dru­gim, po to by na nie­by­wa­le krót­ką chwi­lę przy­jąć for­mę wspo­mnia­ne­go omle­tu. I wyobra­zić sobie, że w jej maci­cy miał­by się toczyć taki pro­ces, któ­ry dopro­wa­dził­by do rezul­ta­tu w posta­ci dziec­ka – nowiu­sień­kie­go czło­wie­ka, życia po pro­stu, któ­re­go następ­stwem jest, jak wia­do­mo, śmierć – to jej zda­niem wię­cej, niż moż­na ocze­ki­wać od nor­mal­nie myślą­ce­go czło­wie­ka: że wsko­czy w to bez zasta­no­wie­nia. Głę­bo­ko wcią­gnę­ła powie­trze. To jed­no.

A dru­gie, to czy nale­ży nie­win­ne­go nie­na­ro­dzo­ne­go nara­żać na egzy­sten­cję. To jest pyta­nie, któ­re raz posta­wio­ne, wkrót­ce prze­kie­ru­je uwa­gę na dwie spra­wy: po pierw­sze, nikt na tej zie­mi nie ma szan­sy wie­dzieć, kim jest ta nie­win­na, nie­na­ro­dzo­na isto­ta, a raczej kim by była, nie mówiąc już o tym, co by jej w życiu przy­pa­dło w udzia­le oprócz śmier­ci. Po dru­gie, nikt, abso­lut­nie nikt, nie­za­leż­nie od tego, jak szczę­śli­wie by się wszyst­ko mia­ło uło­żyć, nie może decy­do­wać o tym, czy lepiej ist­nieć, czy lepiej nie ist­nieć. Z któ­rej to przy­czy­ny powyż­sze pyta­nie musi pozo­stać bez odpo­wie­dzi. I w isto­cie było dla Emmy zagad­ką, jak to moż­li­we, wziąw­szy te kwe­stie pod uwa­gę, że na zie­mi żyje sześć miliar­dów ludzi. Sześć miliar­dów! Tak po pro­stu, jak gdy­by nigdy nic! Ludzie napraw­dę są zabaw­ni… JC zacho­wał mil­cze­nie, daw­no już posta­no­wił, że jeśli cho­dzi o Emmę, to pew­ne rze­czy musi po pro­stu prze­cze­kać. Ale za to. Zanim zga­si­li tego wie­czo­ru świa­tło, przy­ło­żył usta do jej ucha i szep­nął, że gdy­by obie­ca­ła tę spra­wę roz­wa­żyć, poka­zał­by jej kil­ka zna­nych sobie sztu­czek, tu i teraz. Dosko­na­le. Chodź tutaj.

Cał­kiem pozba­wio­na poczu­cia humo­ru Emma w każ­dym razie nie była.

*

Rolf Domber­no­vsky powi­tał Emmę w przed­po­ko­ju gabi­ne­tu adwo­kat­ki Niny Zeu­then z miną prze­peł­nio­ną współ­czu­ciem. Był bar­dzo opa­lo­ny. Odcień jak u pre­zy­den­ta, powie­dzia­ła Emma z uzna­niem. Ha!, odparł Rolf z powa­gą. Poda­li sobie ręce i usie­dli obok sie­bie na sofie, innych moż­li­wo­ści nie było. Hm, więc umar­ła, ode­zwał się Rolf po kil­ku sekun­dach ciszy. Emma ski­nę­ła gło­wą i utkwi­ła wzrok w dość dużej, przy­po­mi­na­ją­cej ana­na­sa pal­mie, któ­ra rosła w usta­wio­nej na pod­ło­dze gli­nia­nej doni­cy. Z tego, co wyglą­da­ło jak sam owoc, ster­cza­ła orgia sztyw­nych, ufor­mo­wa­nych na kształt wachla­rza liści, któ­re, gdy obok prze­cho­dzi­ła sekre­tar­ka, koły­sa­ły się lek­ko w górę i w dół. Ile mia­ła lat, sie­dem­dzie­siąt pięć?, chciał się dowie­dzieć Rolf. Sie­dem­dzie­siąt jeden, powie­dzia­ła Emma. Rolf kiw­nął gło­wą. Za to mia­ła dobre życie, stwier­dził. Hmmm, zasta­na­wia­ła się Emma. Zwa­żyw­szy, że Dagny Domber­no­vsky pocho­wa­ła męża i obu swo­ich synów, uwa­ża­ła, że nale­ża­ło­by to twier­dze­nie zmo­dy­fi­ko­wać. Natu­ral­nie, zgo­dził się Rolf. Natu­ral­nie. Tym razem pozo­sta­wi­li kiwa­nie ana­na­so­wi.

I co zro­bi­my z domem let­nim?, zapy­tał Rolf. Przede wszyst­kim nie wia­do­mo, co bab­cia zadys­po­no­wa­ła, odpar­ła Emma. Pal­ma ana­na­so­wa zasty­gła w bez­ru­chu i zno­wu sami musie­li kiwać gło­wa­mi. Prze­cież nad­zwy­czaj­nie lubi­ła koty, doda­ła Emma z głę­bo­ko zamy­ślo­ną miną. Ochron­ka dla kotów? Emmo, żar­tu­jesz sobie ze mnie. Emma potwier­dzi­ła miauk­nię­ciem, co Rolf cał­ko­wi­cie zigno­ro­wał. Prze­su­nął się za to na brzeg sofy i zwró­cił się do pal­my. Stwier­dził, że dom to sta­rzy­zna, ale leżą­ca w pierw­szym sze­re­gu od pla­ży dział­ka jest war­ta kil­ka milio­nów. Emmę to, szcze­rze mówiąc, zasko­czy­ło, ale sko­ro Rolf tak mówi, to pew­nie tak jest. Ufa­ła, że zna się na tych spra­wach. Pal­ma kiw­nę­ła, dając znać, że coś się w domu poru­sza.

Otwo­rzy­ły się drzwi i poja­wi­ła się drob­na kobie­ta w śred­nim wie­ku ubra­na w jasno­sza­ry kostium i różo­wą bluz­kę. Była bla­da, policz­ki pokry­wał róż, jeden zde­cy­do­wa­nie inten­syw­niej niż dru­gi. Mru­ga­nie zdra­dza­ło krót­ko­wzrocz­ność. Emma odnio­sła wra­że­nie, że chwi­lę wcze­śniej za zamknię­ty­mi drzwia­mi kobie­ta drze­ma­ła, pod­pie­ra­jąc ręką poli­czek, i natych­miast poczu­ła do niej sym­pa­tię. Jej głos oka­zał się rów­nie nie­po­zor­ny jak postać; powie­dzia­ła, że nazy­wa się Nina Zeu­then, i zapro­si­ła Emmę i Rofla do gabi­ne­tu, pomiesz­cze­nia dłu­gie­go, wąskie­go i wyjąt­ko­wo wyso­kie­go. Tu poda­ła im rękę. Zim­ną, suchą, lek­ko drżą­cą. Emma nie mogła pozbyć się uczu­cia, jakie wywo­łał w niej uścisk tej dło­ni, mia­ła wra­że­nie, jak­by trzy­ma­ła moty­la. Bez powo­dze­nia pró­bo­wa­ła zetrzeć je z ręki, aż wresz­cie wetknę­ła ją do kie­sze­ni.

Wska­zu­jąc na skó­rza­ną sofę, Nina Zeu­then popro­si­ła Emmę i Rol­fa, żeby usie­dli, i podą­ży­ła do swo­je­go biur­ka w prze­ciw­le­głym koń­cu poko­ju. Tym razem Rolf wolał stać, Emma zaś usia­dła. Sofa była głę­bo­ka, a ponie­waż Emma nadal trzy­ma­ła rękę w kie­sze­ni, to pra­we ramię ster­cza­ło odsu­nię­te od cia­ła pod nie­wy­god­nym dla niej kątem. Żeby to skom­pen­so­wać, wychy­li­ła się w bok, ale sofa oka­za­ła się nie­spo­dzie­wa­nie mięk­ka, więc Emma musia­ła się pode­przeć wypro­sto­wa­nym lewym ramie­niem. Odru­cho­wo prze­rzu­ci­ła lewą nogę przez pra­wą, osią­ga­jąc tym samym peł­ną gra­cji, pół­le­żą­cą pozy­cję. Rolf nato­miast od razu zna­lazł solid­ną pozy­cję sto­ją­cą. Ze sto­pa­mi roz­sta­wio­ny­mi na sze­ro­kość bio­der i mięk­ki­mi kola­na­mi, gotów do nagłe­go sko­ku. On rów­nież trzy­mał pra­wą rękę w kie­sze­ni spodni, lewą zaś gła­dził się uspo­ka­ja­ją­co po pier­si okry­tej jasno­nie­bie­ską koszu­lą. Nina Zeu­then przy­glą­da­ła im się ze swo­je­go koń­ca gabi­ne­tu nie­zde­cy­do­wa­na, jak w tej sytu­acji się zacho­wać, i po chwi­li waha­nia przy­bra­ła pozy­cję, któ­ra nie mniej zasko­czy­ła ich. Lek­ko pod­sko­czy­ła i zna­la­zła się na brze­gu biur­ka, po czym nie­co się prze­su­nąw­szy, wygod­nie się usa­do­wi­ła. Wypro­sto­wa­ła ple­cy, wypię­ła pierś i wcią­gnę­ła brzuch. I tak razem cie­szy­li się pół­mi­nu­tą ciszy.

Pusz­cza­nie kaczek moż­na podzie­lić na trzy fazy: wybór kamie­nia, rzut i, jeśli tak moż­na powie­dzieć, samo odbi­ja­nie się kamie­nia od powierzch­ni wody, pła­sko, z pla­śnię­ciem, odbi­cie, pla­śnię­cie, odbi­cie, pla­śnię­cie. Pro­ste jak drut. Ale to, co pro­ste, naj­wy­raź­niej nigdy nie jest łatwe, a per­fek­cja sta­no­wi cel, któ­ry moż­na osią­gnąć tyl­ko za pomo­cą nie­by­wa­le inten­syw­nych ćwi­czeń, i nawet wte­dy, jak się wyda­je, jedy­nie za spra­wą przy­pad­ku. Praw­dzi­we miste­rium, w isto­cie, Emma zgłę­bia­ła je przez jakiś czas każ­de­go dnia. Pró­by te pochła­nia­ły ją bez­gra­nicz­nie. Nie reje­stro­wa­ła nicze­go poza rucha­mi swo­je­go cia­ła i lotem kamie­nia przez powie­trze i ponad fala­mi, dawa­ła spo­kój dopie­ro, gdy gdzieś głę­bo­ko pod jej pra­wą łopat­ką zaczy­nał boleć mię­sień. Wte­dy wra­ca­ła do domu, wyczer­pa­na świe­żym powie­trzem.

Gdy zadzwo­nił tele­fon, Emma nie ode­bra­ła. Przy­glą­da­ła mu się zacie­ka­wio­na, kto to może cze­goś od niej chcieć, ale wła­ści­wie nie mia­ła ocho­ty z nikim roz­ma­wiać. Ergo. Po ostat­nim dźwię­ku zapa­dła cisza. Pięk­na cisza. Emmie nie było trud­no wyobra­zić jej sobie jako krę­gów na wodzie, powięk­sza­ją­cych się nie­skoń­cze­nie w nie­skoń­czo­nym wszech­świe­cie. Wyobra­że­nie to wpra­wi­ło ją na kil­ka chwil w stan bło­go­ści. Same z sie­bie poja­wia­ły się przed jej wewnętrz­nym okiem zdu­mie­wa­ją­ce w swo­im reali­zmie pej­za­że. Pusty­nie, rów­ni­ny, góry, nie­ba. Ponad bez­lud­nym i cudow­nie pozba­wio­nym woli wszech­świa­tem roz­cią­ga­ła się niczym nie­zmą­co­na cisza. Gdy krę­gi zni­kły, gdy Emma nie była już w sta­nie śle­dzić ich w myślach, zapra­gnę­ła, by tele­fon zno­wu zadzwo­nił, i rze­czy­wi­ście kil­ka razy zadzwo­nił. Wie­dzia­ła wte­dy, że to JC dzi­wi się, gdzie ona się podzie­wa.

JC, uko­cha­ny Emmy, mówiąc wprost. Musia­ła kil­ka­krot­nie wes­tchnąć. Męczy­ły ją złe prze­czu­cia. JC mię­dzy inny­mi się wściek­nie. Zde­cy­do­wa­nie.

Do pusz­cza­nia kaczek dobrze nada­je się kamień, któ­ry jest jak naj­bar­dziej okrą­gły, pła­ski i gład­ki, a jego śred­ni­ca i waga pozo­sta­ją w odpo­wied­nim sto­sun­ku do dło­ni rzu­ca­ją­ce­go i siły jego mię­śni, co w sumie daje naj­więk­sze praw­do­po­do­bień­stwo osią­gnię­cia opty­mal­nej czę­sto­tli­wo­ści kon­tak­tu z wodą. Pod­sta­wo­wa spra­wa. Emma wypa­try­wa­ła obie­cu­ją­ce­go kamy­ka, pod­no­si­ła go, bada­ła w dło­ni jego kształt i wagę, rzu­ca­ła w powie­trze i chwy­ta­ła, krót­ko mówiąc, pró­bo­wa­ła go poznać. Jeśli oce­ni­ła, że kamień speł­nia wszyst­kie para­me­try, prze­waż­nie prze­cho­dzi­ła do dru­giej fazy, ale zda­rza­ło się też, że nawet w takiej sytu­acji go odrzu­ca­ła. Z takim kamie­niem coś było nie tak, coś dla niej nie­de­fi­nio­wal­ne­go, co pozo­sta­wia­ło jakąś nie­pew­ność (kamień do niej nie prze­ma­wiał).

Pra­cow­nik cmen­ta­rza zła­pał Emmę w skle­pie mię­dzy pół­ka­mi peł­ny­mi kon­serw. To jest dobre, o, to, zaga­ił, wska­zu­jąc kiw­nię­ciem gło­wy na pacz­kę pie­czy­wa chrup­kie­go z cyna­mo­nem, któ­rą Emma wło­ży­ła do koszy­ka. Dobrze znał Dagny Domber­no­vsky, dodał. Odkąd miesz­ka­ła w domu let­nim przez cały rok, cho­dzi­li razem do szko­ły na gim­na­sty­kę dla senio­rów i byli w klu­bie kuli­nar­nym. Cóż, nie żeby był wiel­kim kucha­rzem, chęt­nie przy­zna­je, że nim nie jest, ale jed­nak dzię­ki jej pomo­cy porząd­nie prze­ćwi­czył się w robie­niu fry­ka­de­lek. I duszo­nej kapu­sty, tak, to też. Mimo począt­ko­wej nie­chę­ci Emmy do pró­by nawią­za­nia roz­mo­wy uda­ło mu się jed­nak zdo­być ją sobie, i po wymia­nie jesz­cze kil­ku zdań o pogo­dzie i tem­pe­ra­tu­rze wody na koniec przy­po­mniał jej, że na cmen­ta­rzu wszyst­ko jest przy­go­to­wa­ne do pocho­wa­nia urny Dagny Domber­no­vsky. Emma obie­ca­ła, że zadzwo­ni któ­re­goś dnia, nie­dłu­go, i męż­czy­zna odda­lił się, chwy­ciw­szy jesz­cze z pół­ki za jej ple­ca­mi sło­ik czer­wo­nej kapu­sty.

Ze sta­ran­nie wybra­nym kamie­niem w pra­wej dło­ni Emma zrzu­ci­ła san­da­ły i uro­czy­ście przy­ję­ła przy brze­gu morza odpo­wied­nią pozę, goto­wa poka­zać, co potra­fi. Tym razem… zda­wa­ła się mówić cała jej isto­ta. Oddy­cha­ła spo­koj­nie i zna­la­zł­szy w pia­sku solid­ne opar­cie dla stóp, prze­chy­li­ła gło­wę w bok, a jej cia­ło powo­li, powo­lut­ku, nie­znacz­nie się pochy­la­jąc, skrę­ci­ło się w pra­wo, i pra­wa stro­na, w szcze­gól­no­ści pra­we ramię, napię­ła się i jak­by nabie­gła potęż­ną ener­gią. Jej wzrok prze­śli­znął się po falach i prze­niósł ich ruchy do mózgu, któ­ry chłod­no obli­czył tor, dosto­so­wał prze­chy­le­nie cia­ła i sko­ry­go­wał kąt uło­że­nia dło­ni, i nagle, w ułam­ku sekun­dy, przy udzia­le iskry woli dał roz­kaz i kamień wystrze­lił z ręki Emmy!

Po kil­ku dniach Emma ode­bra­ła tele­fon, raczej z przy­zwo­ito­ści. Dzwo­nił JC. Spy­tał ją, jak się mie­wa i gdzie się podzie­wa­ła. Zaczę­ła opo­wia­dać, ostroż­nie, ale nicze­go nie pomi­ja­jąc. Gdy mówił, że to przy­naj­mniej ład­nie z jej stro­ny, że przed­sta­wia spra­wę tak, jak ona wyglą­da, jego głos był bez­barw­ny, pła­ski jak ścia­na. W tym momen­cie Emma mia­ła ocho­tę wtrą­cić, że wła­ści­wie nie ma jasno­ści co do tego, jak spra­wa wyglą­da, ani gene­ral­nie, ani w kwe­stii ojco­stwa, ale nie wtrą­ci­ła, uzna­ła to za bez­u­ży­tecz­ne, a w koń­cu JC tak­że nic wię­cej nie powie­dział i odło­żył słu­chaw­kę.

Nie­wia­ry­god­ne, zauwa­ży­ła Emma, ile ciszy moż­na usły­szeć w takim tele­fo­nie, jak się ją widzi, roz­ra­sta­ją­cą się niczym krę­gi na wodzie, dooko­ła glo­bu, z Tisvil­de­le­je do Perth w Austra­lii. Jak się ją wyczu­wa powra­ca­ją­cą niczym potęż­na fala. Od tyłu.

W tej samej chwi­li, gdy kamień wystar­to­wał z jej ręki, Emma się wypro­sto­wa­ła i obser­wo­wa­ła, jak roz­wi­jał się łań­cuch przy­czy­no­wo-skut­ko­wy, któ­ry wpra­wi­ła w ruch. Nie mogła już nic dodać ani ująć. Po dotknię­ciu wody ileś razy, w zależ­no­ści od tego, jak uda­ny był rzut, kamień zni­kał w falach i nie pozo­sta­wiał po sobie naj­mniej­sze­go śla­du inne­go niż w jej wspo­mnie­niu, gdzie obraz tego kon­kret­ne­go rzu­tu rów­nie bły­ska­wicz­nie był wyma­zy­wa­ny. Zosta­wał być może jakiś detal, kolej­na cegieł­ka do jej pod­le­ga­ją­ce­go cią­głej prze­mia­nie abs­trak­cyj­ne­go obra­zu tej dys­cy­pli­ny: abs­trak­cyj­na Emma sto­ją­ca pod abs­trak­cyj­nym nie­bem na abs­trak­cyj­nej pla­ży nad abs­trak­cyj­nym morzem, rzu­ca­ją­ca abs­trak­cyj­ny kamień. Obraz zło­żo­ny w całość ze szcze­gó­łów tysię­cy róż­nych wra­żeń zmy­sło­wych, ale teraz bez­dź­więcz­ny, oczysz­czo­ny z wszel­kiej rze­czy­wi­sto­ści.

Po roz­mo­wie z JC Emmie było cięż­ko na ser­cu, a przy­pusz­cze­nie, że minie bar­dzo dużo cza­su, nim usły­szy go ponow­nie, wywo­ła­ło tęsk­no­tę. Tęsk­no­tę wprost nie do znie­sie­nia. Kie­dy nie pusz­cza­ła kaczek albo nie wyko­ny­wa­ła znacz­nej jed­nak licz­by czyn­no­ści potrzeb­nych dla pod­trzy­ma­nia życia i jako takiej higie­ny oso­bi­stej, leża­ła na sofie i patrzy­ła na tele­wi­zor. Nie uda­ło jej się go uru­cho­mić, bez prze­ko­na­nia spo­ra­dycz­nie podej­mo­wa­ła kolej­ne pró­by, raz i dru­gi wci­ska­ła przy­cisk, spraw­dza­ła, czy wtycz­ka jest w kon­tak­cie, i lek­ko potrzą­sa­ła kablem. Na koniec wal­nę­ła tele­wi­zor z boku otwar­tą dło­nią, ale też bez wiel­kiej nadziei, i rze­czy­wi­ście, pozo­stał mar­twy. Niech tam. Nie prze­szka­dza jej to. I wpa­try­wa­ła się w czar­ny ekran tak samo mrocz­nie i nie­ru­cho­mo, jak on w nią.

Nie zadzwo­ni­ła do pra­cow­ni­ka cmen­ta­rza. Nie dzwo­ni­ła do niko­go.

Gdy Emma leża­ła przed nie­czyn­nym tele­wi­zo­rem, napra­sza­ły się myśli, o spra­wach wiel­kich i małych, istot­nych i nie­istot­nych, pap­ka. Gdy­by oko­licz­no­ści były inne, przy­ję­ła­by zapro­sze­nie i by się im pod­da­ła. Ale w sta­nie, jaki ją dopadł, poja­wia­ły się dwie fizycz­ne potrze­by: głód i pra­gnie­nie snu, poja­wia­ły się z taką siłą i czę­sto­tli­wo­ścią, że każ­da słod­ka wędrów­ka myśli ska­za­na była na nie­po­wo­dze­nie. I nie były to zwy­czaj­ny głód czy zwy­kła sen­ność, rów­nież nie taki głód, któ­ry oży­wia umysł i przy­no­si uczu­cie jasno­ści myśli, ani nie sen­ność, za spra­wą któ­rej mogła­by oglą­dać świat wzro­kiem zamglo­nym jak u bywal­ców kin. Nie. To był głód w kil­ka minut prze­ra­dza­ją­cy się w mdło­ści, któ­re nara­sta­ły gwał­tow­nie i potem dłu­go nie pozwa­la­ły jej prze­łknąć ni kęsa, wprost prze­ciw­nie, sama się wte­dy prze­ista­cza­ła w chlu­po­czą­cą kasz­kę, oraz sen­ność, któ­ra czy­ni­ła jej cia­ło cięż­kim niczym ołów i na koniec powa­la­ła ją jak obu­chem w głę­bo­ką, pozba­wio­ną marzeń sen­nych ciem­ność. Naj­go­rzej było, gdy oba te sta­ny wystę­po­wa­ły rów­no­cze­śnie, i Emma sta­wa­ła na środ­ku poko­ju, tra­gicz­nie uwię­zio­na mię­dzy sofą a lodów­ką – zbyt głod­na, żeby spać, i zbyt sen­na, żeby jeść. W takich sytu­acjach zre­zy­gno­wa­na dopusz­cza­ła moż­li­wość, że jej przy­jem­na podróż w świe­cie abs­trak­cji zosta­ła raz na zawsze prze­rwa­na, wła­sny modus viven­di unie­moż­li­wio­ny. Przy­szedł jej oczy­wi­ście do gło­wy pomysł, by prze­rwać ów bio­lo­gicz­ny pro­ces, któ­ry w ten spo­sób się nią bawił, ale cóż. Pomysł i jego reali­za­cja, prze­paść dzie­lą­ca te dwie sfe­ry, i kro­ki, któ­re trze­ba by pod­jąć, by ją prze­sko­czyć, w dodat­ku bez naj­słab­sze­go nawet prze­czu­cia powo­du, dla któ­re­go mia­ła­by to zro­bić… Nie­wy­ko­nal­ne.

Nawet naj­lżej­sze piór­ko opa­da na zie­mię bez opo­ru.

Publi­ka­cja powsta­ła dzię­ki wspar­ciu Duń­skiej Fun­da­cji Sztu­ki