Kołowanie

 Sprawy mają się tak, że z nową poezją je­stem jakieś dziesięć lat w plecy. Odkąd wy­daję “Lampę” jako miesięcznik, staram się delegować zadanie krytycznego trzyma­nia ręki na jej pulsie swym współpracowni­kom (kolejno Paweł Gołoburda, Krzysztof Fiołek i Paweł Kozioł), sam co najwyżej wy­bieram wiersze z nadsyłanych propozycji, jeśli robią na mnie wrażenie. Jeśli jednak przyszła mi ochota zapoznania się z książką wydaną przez głównego zawiadowcę ruchu w temacie poetyckich debiutów czyli Biuro Literackie, łaskawie wpuszczające nowych autorów na kontrolowaną przez siebie li­nię magistralną, moja niekompetencja może być jednak zaletą. Nie będę umiał bowiem wykryć kto znalazł się pod czyim wpływem, dzieląc się wrażeniami z lektury. Poza tym, że najwyraźniej ani Suska, ani Różycki, ani Tkaczyszyn-Dycki nie są idolami tegorocznych autorów dorocznego almanachu debiutów – brak śladu tak regularnego rytmu jak rymu. Czego zatem laik dowie się o najnowszych trendach w nowej poezji?

Połów. Poetyckie debiuty 2012 zawiera osiem zestawów (arkuszy) poetyc­kich twórców w wieku 21-32 lata (w tym jedna kobieta), wybranych przez czworo selekcjonerów w wieku 34-53 lata (w tym dwie kobiety), również aktywnie uprawiających poezję. Podżyrowali oni swoimi au­torytetami ten almanach, gwarantując podstawową literacką jakość. I rzeczywiście, trudno się do czegoś przyczepić – grafomańska wyda­ła mi się tylko fraza Pociąg kołuje, bardzo intercity (z wiersza Dwadzieścia jeden i pół Szymona Słomczyńskiego) zaś moją niechęć wobec słów Ptactwo kołuje wokół głodnych pinakli, pinakli umazanych ochrą (Piotr Nita, proza poetycka Dom/Rtęć/Skrzydła – autor ten wyjawia w bio­gramie, że prowadzi warsztatową edukację z zakresu creative writing, może jednak wziąłby się za to dopiero po książkowym debiucie?) wy­tłumaczyć mogę zarówno wrogością wobec kołowania jak ograniczo­nym zaufaniem do mowy wzniosłej. Tej ostatniej jest jednak w ogól­nym rozliczeniu mniej więcej tyle co wulgaryzmów, więc trudno mó­wić o jakiejś tendencji. W zawartych w almanachu utworach pojawia­ją się motywy zarówno odnoszące się do kultury wysokiej (te w mniej­szości) jak komputerowe i popkulturowe. Wrażenie wywarło na mnie wplecenie cytatów z piosenki The Cure w historię o rozjechanym przez samochód kocie w 2# (the love cats) Dawida J. Kujawy, motywy automobilowej mikrosocjologii pojawiają się też w Wysokich obrotach Słomczyńskiego pożywiających się przydrożną prostytucją. Odnotować trzeba też objawy niezdrowego nieco zainteresowania życiem literac­kim, gdy twórcy terminy z nim związane przekładają na życie realne – idzie mi o intymny debiut w Wydaje się, wydałam się Oliwii Betcher czy 5# Kujawy, piszącego mamy rozpierdol jak w wierszach przed redakcją (najwyraźniej funkcjonariusze Biura nieźle przeczołgali swoich pod­opiecznych).

Czy coś poza tym zapamiętałem z tej książki? Tak, poczucie wyrazisto­ści dwóch poetów wobec szóstki niewyrazistych. Moje typy pod tym względem to Patryk Czarkowski i Seweryn Górczak. Nie jest to jedno­znaczne z tym, że podoba mi się to, co jest w ich wierszach, raczej pro­wokują w swych postawach do starcia.

Czarkowski to nowy partyzant prawdy (że zacytuję tytuł książecz­ki Krzysztofa Koehlera, dziś profesora UKSW), w bardzo oszczęd­nych kawałkach chętnie posługuje się trybem rozkazującym: nie mów do mnie niczego / co mogłoby być prawdą/ mów prawdę [naucz mnie mowy i spraw], i wyobraź sobie / że nie ma w tym żadnej ironii, / jest tylko proś­ba [wyobraź sobie], naucz mnie mowy i spraw / by na mnie w niej / nie było miejsca [naucz mnie mowy i spraw]. Tu przypomina mi się szmonces o posiadaczach 100% racji.

Przez Górczaka – jedynego zresztą autora tej książki, którego nazwisko wcześniej znałem, a wiersze nawet drukowałem w “Lampie” – przema­wia natomiast wkurw. Wtedy gdy w Dwóch stronach złotówki rozpoczy­nających się słowami Zabij mi jakiegoś Żyda stwierdza, że w tym kra­ju uczy się angielskiego, abyś spierdalał stąd / jak najszybciej (…). I wtedy gdy drwi Obywatel wie przecież, że żyje w najlepszej z możliwych Polsk (Konstytucja), a ja mu chcę powiedzieć, że jak dotychczas w historii to jest właśnie ta najlepsza Polska, choć pewnie możliwa byłaby lep­sza. A poza tym, gdy pisze w Bajce o wilkach i owcach noszących m.in. swetry z wilczej sierści – i tym jako jedyny z tegorocznego Połowu mnie rozśmieszył.

Na koniec bardzo przepraszam Maciejów Papierskiego i Kulisa, iż do­piero teraz wymieniam te nazwiska, ale widać ich twórczość zawar­ta również w Połowie jest do tego stopnia autonomiczna, że wystar­cza w zupełności autorom a nie takiemu czytelnikowi jak ja, który czu­je się najwyżej skołowany. Odpowiedniejsze towarzystwo dla Górczaka widzę raczej w postaci innych tegorocznych debiutantów jak Rafał Krause (Pamiętnik z powstania, patrz także “Lampa” 7/2013) czy Xawery Stańczyk (Skarb piratów). Ale ich autorskie debiuty w postaci solowych książek nie ukazują się bynajmniej w Biurze Literackim lecz dzięki od­działowi łódzkiemu SPP i Lampie i Iskrze Bożej (he, he), wreszcie sam Górczak debiutuje książkowo w warszawskim Staromiejskim Domu Kultury. Oj, coś dziurawe sieci mają wrocławscy rybacy.