Najlepszy debiut poetycki ostatniego ćwierćwiecza?

„Sławomir Elsner urodził się w 1976 roku. Poeta. Mieszka w Olkuszu.” – tyle tylko możemy się dowiedzieć z informacji na obwolucie debiutanckiego tomiku Elsnera, pisarza, który wygrał Połów 2008, projekt skierowany do autorów będących jeszcze przed debiutem książkowym. Nagrodą jest ów tomik, o którym mówi się, iż jest najlepszym debiutem od czasów Życia na Korei Sosnowskiego i Zimnych krajów Świetlickiego. Mówimy tu o Antypodach, które zapowiadał wydany w 2007 roku arkusz Afekt (również zbierający wiele pochlebnych recenzji). Oprócz tego Elsner uczestniczył w Odsieczy podczas Portu Legnica 2002, a w 2006 roku wygrał konkurs im. Jacka Bierezina. Publikował m.in. w „Toposie”, „Ricie Baum” oraz „Lampie”.

W Antypodach panuje zima. Jest ona umieszczana w tle, nienachalnie, tworzy scenografię, po której porusza się silnie kreowany podmiot liryczny, zima jest tutaj symbolem tego, z czym musi się on teraz zmierzyć. „Z dnia na dzień / coraz bardziej blednę, bo zima odbiera mi połysk. // Każe się kłaść pod śniegiem i drżeć.” – skarży się bohater wierszy. Wszechobecny śnieg i brak ciepła nie tworzy sprzyjającego klimatu. Jest pustka, zniechęcenie i niewiele możliwości ucieczki, zmiany sytuacji, niewiele szans na odrobinę słońca.

Podmiot liryczny jest spójny w całym tomiku. Odczuwamy, jakby to był jeden bohater, którego poznajemy powoli wraz z przewracaniem stronic Antypodów. Jest to skłonny do stosowania używek (Piosenka pijaka), kochliwy (Wiersz bez odbiorcy) i zagubiony w świecie (Proces) „mały mężczyzna”. Typowy everyman, który ma silną potrzebę wyróżnienia, pokazania się światu, zerwania ze schematem i rutyną. „Zarabiam / tysiąc dwieście pięćdziesiąt złotych / netto. Posiadam: telefon komórkowy / firmy Nokia (dwa zaległe rachunki), / wieżę hi-fi marki Sony, telewizor / prawie jak samochód – Daewoo. (…) Poza tym nikt o mnie nie pyta. / Mam małe lusterko”. Świadomie kreowany podmiot liryczny jest jedną z zalet tomiku. Konsekwentna, wystylizowana postać szybko zapada w pamięć. Niekiedy poznajemy w nim cechy antybohatera, jednak on sam zdaje się mieć tego świadomość, gdyż na pytanie „skąd jesteś? Zawsze odpowiadałem / tak samo: pochodzę z dna”.

Język poetycki Elsnera można nazwać oszlifowanym diamentem. Starannie ważone słowa, zimne, wdzięczne i nieprzegadane wiersze. W większości są to krótkie, zwarte teksty, trójwiersze są tutaj najbardziej udane, ale i w innych formach autor bardzo dobrze sobie radzi. Wszystko w Antypodach świetnie brzmi, fonetycznie nie da się znaleźć żadnych zgrzytów, niemal jak piosenkę czyta się tą książkę. Autor nie stara się zabłysnąć jakimiś chwytami słownymi, nie robi sztuczek. Jego język jest prosty i odważny, unikający efekciarstwa, skupiający się na tym, co dla tekstu jest najważniejsze, w tym przypadku: na treści, obrazach, uczuciach.

Przy okazji rozmów o książce roku 2008 (głosy w dyskusji można było przeczytać na stronie Biura Literackiego), Antypody Sławomira Elsnera były często wymienianym tomikiem, który mógłby otrzymać taki tytuł. Jest to tym bardziej zaskakujące, że to dopiero debiut. Bardzo udany, nie przedwczesny i doskonale dopracowany debiut. Należy o tym pamiętać.

Wszystkim, którzy szukają czegoś zupełnie świeżego w postmodernistycznej młodej poezji polskiej, polecam Antypody – dojrzałe dziecko dojrzałego autora.