recenzje / ESEJE

trzy na dziesięć, pięć na dziesięć, dziesięć na dziesięć, zero na dziesięć

Marcin Sierszyński

Recenzja Marcina Sierszyńskiego z książki Połów. Poetyckie debiuty 2011.

Biuro Literackie kup książkę na poezjem.pl

O ostatnim, kończącym się już, sezonie w Biurze Literackim można powiedzieć kilka wymownych rzeczy, których dowolne interpretacje zaspokoją naszą tendencję do wartościowania zdarzeń słusznie i niesłusznie minionych. Zależnie od naszych uwarunkowań psychicznych i kulturowych, zmiany mogą być traktowane w zupełnie inny sposób. Dla jednych będzie to oznaką rozwoju twórczych inklinacji, dla innych zerwaniem z dogmatem wyznawanym niezależnie od okoliczności. Podejście “obiektywne” zmusiłoby nas do relatywizowania wszystkich działań, co niechybnie skończyłoby się na odpowiedziach zaczynających się od “Tak, ale…” oraz “Nie, ale…”. Ile w tym sensu, niech każdy odpowie sam na to pytanie.

Po pierwsze więc można stwierdzić: więcej prozy. Przeważnie dobrej i bardzo dobrej. Wydanie naszych wschodnich i południowych sąsiadów, to znaczy Bondara i Balli było strzałem w dziesiątkę, podobnie jak publikacja Amerykanina Edmunda White’a, a także naszych rodzimych twórców, np. Julii Fiedorczuk. Odejście wydawnictwa kojarzonego głównie z poezją w stronę powieści i opowiadań było przyjmowane z rezerwą głównie przez nieliczną grupę czytelników tej pierwszej. Po drugie zaś: więcej przekładów i wyborów. Seria “44. Poezja polska od nowa” to temat na osobny tekst. Tłumaczenie zagranicznej poezji, także zmarłych autorów, zabrało miejsce w grafiku polskim twórcom nam współczesnym. Szczególnie mocno było widać to na tegorocznym Porcie Wrocław, kiedy to czytania odbywały się nieraz wyłącznie w obecności tłumacza i jeżeli nie był nim Andrzej Sosnowski lub Bohdan Zadura, to niekoniecznie dało się spędzić pełne półtorej godziny przeznaczone na spotkanie. Po trzecie i ostatnie, a już nadmienione: mniej nowych książek poetyckich rodzimych pisarzy i pisarek. Tylko 5 czytań (w tym Krystyny Miłobędzkiej i autorów Połowu 2011) przygotowanych było z myślą o promocji książek artystów z naszego poletka. “Tak, ale…” mieliśmy przynajmniej okazję posłuchać na żywo Laurie Anderson i White’a. Europejskie Spotkania Pisarzy mówią same za siebie.

W sobotę, dnia 21 kwietnia 2012 roku, mogliśmy posłuchać dziesiątki finalistów Połowu 2011. Czytanie udane, początkujący poeci nie zostali pożarci przez stres, dzięki czemu można było utrzymać skupienie na wygłaszanych przez nich tekstach. Pomimo łatki debiutantów i debiutantek – a właściwie łatki przeddebiutantów i przeddebiutantek książkowych – wszyscy zgrabnie poradzili sobie z prezentacją własnej twórczości, co było o tyle zaskakujące, o ile zda sobie sprawę słuchający z młodego wieku tej w większości dwudziestoparoletniej grupy. Wyjątkową uwagę skupiła na sobie Katarzyna Fetlińska i kto miał okazję uczestniczyć na Porcie podczas tego wydarzenia – wie o czym piszę. Jej płynne, zrytmizowane teksty połączone z nienaganną dykcją i teatralizacją występu zapadło w pamięć chyba każdemu zgromadzonemu na sali. Pierwsze wrażenie to ważne wrażenie. Powrót do pisanego tekstu Fetlińskiej sprawia od teraz znacznie więcej przyjemności, niż uprzednio.

Wspominam o tym występie tylko dlatego, by zrozumieć dystans, jaki odczuwam podczas lektury “Połowu. Poetyckich debiutów 2011”. Porównanie aktualnego projektu z poprzednim, jak i wcześniejszymi o starszej formule, wydaje się rzeczą naturalną. I kiedy przypomnimy sobie ówczesnych laureatów, sięgniemy jeszcze raz po ich wiersze, przeczytamy po kilka intrygujących tekstów, to zdamy sobie sprawę z “części brakującej” w 2011 roku. Owym brakiem jest brak osobowości poetyckich. Wystarczy wymienić nazwiska: Julia Szychowiak, Agnieszka Mirahina, Przemysław Witkowski, Bartosz Sadulski, Urszula Kulbacka, Krzysztof Szeremeta. Prezentujący osobne głosy liryczne, reprezentujący za sobą inne spojrzenie na poezję – tak jej widoczne parametry, jak i stosunek wiersza oraz roli twórcy wobec świata zewnętrznego. Słowem tworzący oddzielne konstelacje wpisujące się do ogólnego planu galaktyki. Część z nich zajmowała się i zajmuje nie tylko aktem kreacyjnym na papierze, ale równie dobrze radzi sobie w charakterze określającym ich przynależność ideologiczną czy społeczną. W ich wierszach można znaleźć odzwierciedlenie poglądów, miejsca zamieszkania i wiarę w swoje przekonania. W ten oto sposób poetycki świat nie stawał się li tylko emanacją swojej osoby, lecz zarazem manifestem pragnień i potrzebnych zmian, wpływaniem na otoczenie. Taka poezja najlepiej opisuje zjawiska zachodzące w mikro i makroświecie, w osobie poety i świata wokół niego.

Na tym tle Połów w 2011 roku wypadł blado. Wśród finalistów zaledwie troje przykuło moją uwagę, a zasłużyli na nią Szymon Domagała-Jakuć, Katarzyna Fetlińska i Jakub Głuszak. Oni to podjęli tematy związane ze środowiskiem w którym się obracają. Ten pierwszy uraczył nas mocno zaangażowanymi obrazami Łodzi (“Wujek Joop miał rację. Mówił Sajmek Aaa Kraków Eee Łódź. Brzydka / i tyle jej, że rozdzielam tynk wzrokiem”), ale na tym nie poprzestał. Równie mocno traktuje tematy powiązane z religią, czy szerzej: z religijnością, naśmiewając się z dewocji, ale jednocześnie poważnie biorąc jej społeczną i prywatną rolę, jak w wierszu “Kamila Anna”: “Tak, 26 marca 2011 roku po Chrystusie (Ewangelie mówią, że nigdy nie jest po Chrystusie) / około 22 na rogu Marynarskiej i Wojska Polskiego w Łodzi / krzyczałem do Boga żywego – krzyczałem do Boga żywego, aby wziął za mnie odpowiedzialność”. Zupełnie inaczej sprawa ma się z przyswajaniem tekstów Fetlińskiej, której silny głos poetycki najpierw to krzyczy, by zakończyć się szeptem. Nawiązuję tu tak do jej czytania na festiwalu, jak i mechaniki jej liryki, czego sztandarowym przykładem może być “In Absentia”. Słowa powiązane ze sobą niewidzialną siecią zależności odbijają się od siebie, tworząc nowe znaczenia w niebanalnych kontekstach. Melodia i przekaz znalazły wspólne ujście. Z kolei Głuszak obwieścił, że pisząc wiersze korzysta z osiągnięć filozofii žižkowskiej. Ile cukru w cukrze nie mnie decydować, jednak zmetaforyzowaną krytykę kultury da się wyczuć w drwiącym nieraz a i nieprzejednanym wydźwięku jego poezji (“Drodzy poeci! Dziś wchodzi w życie ważna zmiana w terminologii: / wprowadzone niedawno skurwysyńskie mechanizmy selekcji będziemy nazywać / skurwysyńskimi mechanizmami selekcji – może wreszcie zrodzi / się z tego jakieś dobro”).

Co zaś można powiedzieć o pozostałych współautorach i współautorkach Połowu? Gustu kwestia. Na pewno są dobrzy warsztatowo, to znaczy świetnie obeznani w aktualnych trendach i prądach literackich. W związku z tym nie można zarzucić im braku wyczucia tudzież umiejętności w wykorzystywaniu pióra do własnych celów, przy czym “własne” jest tutaj słowem-kluczem. Mają własny klarowny styl, z którego może urodzić się w przyszłości dużo więcej niż to, co dotychczas zaprezentowali publice. Marta Podgórnik w opublikowanym w zbiorze szkicu pisała, abyśmy jeszcze poczekali, jeszcze się nie spieszyli z wydawaniem twardego osądu. Podpisuję się pod jej słowami, ponieważ podzielam wiarę w możliwości rozwoju rozbudzonych już poetyckich wielogłosów. Być może przyjdzie czas, gdy wstyd mi będzie za nie zwrócenie uwagi na iskrę wybitności tlącą się w piórze publikowanego przeddebiutanta czy przeddebiutantki.

Projekt Połowów literackich zawsze kończył się, w moim odczuciu, nie wyłowieniem “najlepszych” poetów i poetek przed debiutem książkowym, ponieważ jest to zdradziecki i niepewny termin, ile prezentacją tych najlepiej zapowiadających się. Nie ma odskoczni od reguły. “Połów. Poetyckie debiuty 2011” gromadzi poetów różnych języków, stylizacji i symboli, dzięki czemu każdy znajdzie tu wersy dla siebie. Ilu czytelników, tyle upodobań, a że czytelnik liryki bardzo często pokrywa się z producentem tejże, to może podejrzeć jak radzą sobie jego koledzy po piórze i co dziś jest promowane. Mój “wybór” być może nie pokryje się z waszym. Kombinacje mogą być tak różne, jak różni są odbiorcy. Jeżeli oceną może stać się ilość “trafionych” autorów, u mnie byłoby to 3/10. U innych? 5/10, 10/10, 0/10? Na pewno taka skala oceny nie odzwierciedla charakteru publikacji i powinno się odebrać ją krzywdząco – identycznie z opisywaniem smaku wina za pomocą ilości gwiazdek przy marce i roczniku. Być może niesprawiedliwe jest wybieranie dla siebie z już wybranych. Na pewno jednak warto skonfrontować swoją wizję z wizjami “połowiczów”. I obserwować ich dalsze działania na literackiej scenie.


Tekst opublikowany w serwisie wywrota.pl. Dziękujemy za udostępnienie materiału.

O AUTORZE

Marcin Sierszyński

Urodzony w 1990 roku w Legnicy. Poeta, recenzent literacki. Redaktor prowadzący Wywrota.pl, aktywista wrocławskiego Klubu Krytyki Politycznej. Mieszka we Wrocławiu.

powiązania

Najlepszy debiut poetycki ostatniego ćwierćwiecza?

recenzje / ESEJE Marcin Sierszyński

Recenzja Marcina Sierszyńskiego z książki Antypody Sławomira Elsnera.

WIĘCEJ

Upokorzeni, wyblakli, wyssani, masowi. Notatki z lektury Spalania

recenzje / IMPRESJE Marcin Sierszyński

Esej Marcina Sierszyńskiego towarzyszący premierze książki Spalanie Gzegorza Kwiatkowskiego, która ukazała się 10 sierpnia 2015 roku nakładem Biura Literackiego.

WIĘCEJ

Ten cały Brecht, on to jednak jest

recenzje / ESEJE Marcin Sierszyński

Recenzja Marcina Sierszyńskiego z książki Ten cały Brecht Bertolta Brechta.

WIĘCEJ

3/10, 5/10, 10/10, 0/10?

recenzje / ESEJE Marcin Sierszyński

Recenzja Marcina Sierszyńskiego z almanachu Połów. Poetyckie debiuty 2011.

WIĘCEJ

Pochwała poezji polskiej w warunkach zagrożenia

recenzje / ESEJE Marcin Sierszyński

Recenzja Marcina Sierszyńskiego z książki Imię i znamię Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego.

WIĘCEJ

Genetycznie sensualna fantazja Honeta

recenzje / ESEJE Marcin Sierszyński

Recenzja Marcina Sierszyńskiego z książki piąte królestwo Romana Honeta, która ukazała się na portalu wywrota.pl.

WIĘCEJ

Zło które nie mija. Radości Grzegorza Kwiatkowskiego

recenzje / ESEJE Marcin Sierszyński

Recenzja Marcina Sierszyńskiego z książki Radości Grzegorza Kwiatkowskiego, która ukazała się w miesięczniku “Inter-“.

WIĘCEJ

Intuicja kieruje mnie w stronę Mastersa

wywiady / O KSIĄŻCE Grzegorz Kwiatkowski Marcin Sierszyński

Rozmowa Marcina Sierszyńskiego z Grzegorzem Kwiatkowskim o jego nowej książce Radości, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 17 stycznia 2014 roku.

WIĘCEJ

"Święto" apokryfów

recenzje / ESEJE Marcin Sierszyński

Recenzja Marcina Sierszyńskiego z książki Hotel de Dream Edmunda White’a.

WIĘCEJ

Wiersze staroświeckiej młodej pani z Krakowa. Arcyselekcja

recenzje / ESEJE Marcin Sierszyński

Recenzja Marcina Sierszyńskiego z książki Seans na dnie morza Maria Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej w wyborze Marty Podgórnik.

WIĘCEJ

Twarze Różewicza

recenzje / ESEJE Marcin Sierszyński

Recenzja Marcina Sierszyńskiego z książki Wbrew sobie Tadeusza Różewicza.

WIĘCEJ

Ilość linijek w haśle “Karpowicz”

debaty / KSIĄŻKI I AUTORZY Marcin Sierszyński

Głos Marcina Sierszyńskiego w debacie “Po co nam Dzieła zebrane Karpowicza”.

WIĘCEJ

Rytm i forma, inne tory współczesnej poezji polskiej

recenzje / ESEJE Marcin Sierszyński

Recenzja Marcina Sierszyńskiego towarzysząca premierze książki Rubryki strat i zysków Jacka Dehnela, wydanej w Biurze Literackim 13 października 2011 roku.

WIĘCEJ

Dyskretne kuksańce

recenzje / ESEJE Marcin Sierszyński

Recenzja Marcina Sierszyńskiego towarzysząca premierze książki Ekran kontrolny Jacka Dehnela, wydanej w Biurze Literackim 19 października 2009 roku.

WIĘCEJ

Marsz przez eter

recenzje / ESEJE Marcin Sierszyński

Recenzja Marcina Sierszyńskiego z książki Radiowidmo Agnieszki Mirahiny.

WIĘCEJ

Ciężko utrzymać poziom, ale jeszcze trudniej wiarygodność poetycką

debaty / WYDARZENIA I INICJATYWY Grzegorz Jankowicz Julia Fiedorczuk Marcin Sierszyński Marta Kucharska Mateusz Kotwica Paweł Kaczmarski

Głosy Julii Fiedorczuk, Grzegorza Jankowicza, Pawła Kaczmarskiego, Mateusza Kotwicy, Marty Kucharskiej i Marcina Sierszyńskiego w debacie “Dożynki 2008”.

WIĘCEJ

Bokser

dzwieki / RECYTACJE Maciej Taranek

Wiersz z antologii Połów. Poetyckie debiuty 2011, zarejestrowany podczas spotkania “Połów 2011” na festiwalu Port Wrocław 2012.

WIĘCEJ

Hieronim Bosch Wyjmowanie kamienia szaleństwa

dzwieki / RECYTACJE Katarzyna Kaczmarek

Wiersz z antologii Połów. Poetyckie debiuty 2011, zarejestrowany podczas spotkania “Połów 2011” na festiwalu Port Wrocław 2012.

WIĘCEJ

Sublimacja zysku

dzwieki / RECYTACJE Kamil Brewiński

Wiersz z antologii Połów. Poetyckie debiuty 2011, zarejestrowany podczas spotkania “Połów 2011” na festiwalu Port Wrocław 2012.

WIĘCEJ

Z płótna Bacona

dzwieki / RECYTACJE Grzegorz Jędrek

Wiersz z antologii Połów. Poetyckie debiuty 2011, zarejestrowany podczas spotkania “Połów 2011” na festiwalu Port Wrocław 2012.

WIĘCEJ

Uwaga

dzwieki / RECYTACJE Adrian Sinkowski

Wiersz z antologii Połów. Poetyckie debiuty 2011, zarejestrowany podczas spotkania “Połów 2011” na festiwalu Port Wrocław 2012.

WIĘCEJ

Historia trzecia

dzwieki / RECYTACJE Maciej Burda

Wiersz z antologii Połów. Poetyckie debiuty 2011, zarejestrowany podczas spotkania “Połów 2011” na festiwalu Port Wrocław 2012.

WIĘCEJ

In Absentia

dzwieki / RECYTACJE Katarzyna Fetlińska

Wiersz z antologii Połów. Poetyckie debiuty 2011, zarejestrowany podczas spotkania “Połów 2011” na festiwalu Port Wrocław 2012.

WIĘCEJ

Szataniarz

dzwieki / RECYTACJE Maciej Taranek

Wiersz z antologii Połów. Poetyckie debiuty 2011, zarejestrowany podczas spotkania “Połów 2011” na festiwalu Port Wrocław 2012.

WIĘCEJ

Głos Anioła Bożego

dzwieki / RECYTACJE Szymon Domagała-Jakuć

Wiersz z antologii Połów. Poetyckie debiuty 2011, zarejestrowany podczas spotkania “Połów 2011” na festiwalu Port Wrocław 2012.

WIĘCEJ

Będzie

dzwieki / RECYTACJE Joanna Żabnicka

Wiersz z antologii Połów. Poetyckie debiuty 2011, zarejestrowany podczas spotkania “Połów 2011” na festiwalu Port Wrocław 2012.

WIĘCEJ

Gorgiasz

dzwieki / RECYTACJE Grzegorz Jędrek

Wiersz z antologii Połów. Poetyckie debiuty 2011, zarejestrowany podczas spotkania “Połów 2011” na festiwalu Port Wrocław 2012.

WIĘCEJ

[Zmienić narracją tożsamościową niczym kobieta]

dzwieki / RECYTACJE Jakub Głuszak

Wiersz z antologii Połów. Poetyckie debiuty 2011, zarejestrowany podczas spotkania “Połów 2011” na festiwalu Port Wrocław 2012.

WIĘCEJ

Parnas

dzwieki / RECYTACJE Kamil Brewiński

Wiersz z antologii Połów. Poetyckie debiuty 2011, zarejestrowany podczas spotkania “Połów 2011” na festiwalu Port Wrocław 2012.

WIĘCEJ

3/10, 5/10, 10/10, 0/10?

recenzje / ESEJE Marcin Sierszyński

Recenzja Marcina Sierszyńskiego z almanachu Połów. Poetyckie debiuty 2011.

WIĘCEJ

Wywiad z samą Tobą, samym Tobą

wywiady / O PISANIU Katarzyna Fetlińska Maciej Taranek

Z Katarzyną Fetlińską rozmawia Maciej Taranek.

WIĘCEJ

W otwartych drzwiach. Bez końca, bez tytułu

recenzje / IMPRESJE Maciej Topolski

Esej Macieja Topolskiego towarzyszący premierze almanachu Połów. Poetyckie debiuty 2011.

WIĘCEJ

Jeszcze poczekajmy, jeszcze się nie śpieszmy

recenzje / NOTKI I OPINIE Marta Podgórnik

Marta Podgórnik współredaktorka antologii Połów. Poetyckie debiuty 2011 o twórczości Jakuba Głuszaka, Katarzyny Fetlińskiej i Adriana Sinkowskiego.

WIĘCEJ

Nie łączyć, nie dzielić

recenzje / IMPRESJE Roman Honet

Roman Honet współredaktor antologii Połów. Poetyckie debiuty 2011 o twórczości Kamila Brewińskiego, Macieja Burdy, Szymona Domagały-Jakucia i Grzegorza Jędrka.

WIĘCEJ

O wierszach Urszuli Kulbackiej

recenzje / NOTKI I OPINIE Roman Honet

Wydaje mi się, że w wierszach Kulbackiej szczególnie ważne jest nieprzerwane zachowywanie czujności, tyle że powody tego stanu – odwrotnie niż w poprzednim wypadku – przeniosły się z ludzi, (którzy, ilekroć by się w liryce Kulbackiej nie spotkali, niemal zawsze krzyczą, przeklinają, narzekają) na rzeczy martwe i dlatego teraz nawet w zetknięciu z nimi trzeba zdać się na obsesyjną ostrożność…

WIĘCEJ

O wierszach Martyny Buliżańskiej

recenzje / NOTKI I OPINIE Roman Honet

Buliżańska pisze nonszalancko, ale to typ nonszalancji, który odnosi się nie do ignorancji, ale do wariacji powstałych dzięki jakości wykonania.

WIĘCEJ

O wierszach Krzysztofa Dąbrowskiego

recenzje / NOTKI I OPINIE Roman Honet

Krzysztof Dąbrowski ujął mnie swoją zachłannością na życie. Na świat. Przenikająca pazerność. Żarliwość. Nieoczekiwane, błahe zdarzenie, przypadkowy epizod potęguje głębię tego nienasycenia.

WIĘCEJ

Przeżyć siebie w innych dekoracjach

wywiady / O PISANIU Krzysztof Dąbrowski

Z Krzysztofem Dąbrowskim rozmawia Magda Szczubret.

WIĘCEJ

O wierszach Dominika Piotra Żyburtowicza

recenzje / NOTKI I OPINIE Roman Honet

Daleko – to miara z naszego świata, mogłyby doskonale widnieć na niej dokładniejsze i wymierniejsze stopnie, ale tu nie chodzi o rachunek, ale o wysłanie pewnego sygnału: możliwość ostatecznego zniweczenia – może bezpowrotnej śmierci, może rozstania na zawsze – zostaje wykluczona.

WIĘCEJ