
Zagadka
nagrania / transPort Literacki Grzegorz Kwiatkowski Malina MideraCzytanie z książki Zagadka z udziałem Grzegorza Kwiatkowskiego w ramach festiwalu TransPort Literacki 29. Muzyka Malina Midera.
WięcejRozmowa Marcina Sierszyńskiego z Grzegorzem Kwiatkowskim o jego nowej książce Radości, która ukazała się nakładem Biura Literackiego 17 stycznia 2014 roku.
Marcin Sierszyński: To już czwarta książka poetycka, którą ogłosiłeś, pomijając dwujęzyczny zbiór wydany w Anglii. Co się zmieniło u ciebie, jako poety, od czasu debiutu?
Grzegorz Kwiatkowski: Wydaje mi się, że moje wiersze są coraz bardziej minimalistyczne, zwarte i lapidarne. Wcześniej również zdarzało mi się pisać takie teksty (np. „Carslbad” z Przeprawy), ale należały one do mniejszości. W momencie, w którym rozmawiamy, czyli w momencie Radości, te minimalistyczne, zwarte wiersze stanowią zdecydowaną większość.
Radości to kolejne potwierdzenie, że twój romans z pesymizmem zamienił się w trwałą miłość. Choć przypomina to miłość jak z wiersza „kościoła” – wymuszoną, niepewną, służalczą. Pesymizm to sposób myślenia, czy wynik przemyśleń?
Czemu ten związek jest dla ciebie wymuszony, niepewny i służalczy?
Bohater tego wiersza „przyjął cudze dobro za swoje” i chociaż nie jest wspomniane, czy polowania i msze sprawiają mu przyjemność, to jednak oddał część swojej autonomii dla „większego dobra” – w jego mniemaniu. A i tak nie ma pewności, że jest to odpowiednia droga.
Już rozumiem. W takim razie odpowiem na wcześniejsze pytanie: pesymizm to sposób myślenia, ale i wynik przemyśleń – na przykład nad własnym potencjałem i własną kondycją, tzn. nad tym, że nasze ciało wiotczeje i od pewnego momentu obumiera.
Podobno pesymizm to wynik przemyśleń racjonalisty – czy to także twoja droga?
Wydaje mi się, że pesymizm to wynik przemyśleń ludzi słabych i odtrąconych. To nie jest droga ludzi silnych.
Schopenhauer twierdził, że radość to jedynie przerwa pomiędzy bólem i cierpieniem. Treść tomiku wyraźnie z tym koresponduje. Widmo Schopenhauera krąży nad ludzkością?
Myślę, że jest odwrotnie. Ludzie są na ogół optymistyczni. Ale w zasadzie ta optymistyczna diagnoza też mieści się w filozofii Schopenhauera, tzn. w pędzie woli.
Schopenhauer postrzegał estetykę jako małe wybawienie od cierpienia dnia codziennego. Czy to stąd pojawiły się twoje lekcje estetyki, kontynuowane także w Radościach?
Lekcje estetyki są czymś innym. One nie dają ukojenia. Moja intencja była dokładnie odwrotna. One mają wprowadzać niepokój, atakować.
Po raz pierwszy piszesz wprost o Holokauście. Dlaczego postanowiłeś w końcu i o tym napisać?
Nie zgadzam się. O tych sprawach piszę od pierwszego tomu. Na przykład wiersze „dwie siostry II” albo „lekcja estetyki I”.
Przed powstaniem Radości pogłębiłeś studia nad tą tragiczną kartą historii? Czy były jakieś dzieła, które szczególnie wpłynęły na ciebie podczas takiej lektury?
Nie zawężałbym tematu Radości do tematu Holokaustu.
Ale jednak i ten temat pojawia się w książce.
To prawda. Pojawia się.
Jak rozumiem, odsyła on nas do bardziej ogólnych przemyśleń na temat stanu kultury czy człowieczeństwa. Co jednak spowodowało, że poruszyłeś ten temat – 70 lat po tamtych wydarzeniach? Dziś mało który poeta chce o tym pisać.
Spowodowała to sytuacja przewartościowania, sytuacja graniczna. Naprowadzały mnie na to na przykład kwestie rodzinne, tzn. wspólne wizyty w obozie koncentracyjnym z moim dziadkiem, więźniem obozu Stutthof.
W ostatnim czasie w Polsce ukazało się kilka ważnych filmów o tematyce pogromów, m.in. W ciemności Agnieszki Holland i Pokłosie Władysława Pasikowskiego. Ale też np. Piotr Macierzyński wydał Antologię wierszy ssmańskich. Czy sztuka nauczyła się w końcu mówić inaczej o tych tragicznych zdarzeniach? I jak widzisz w tym kontekście Radości?
Moim zdaniem sztuka zawsze radziła sobie z tematami granicznymi. Nie potrafię odpowiedzieć na pytanie, czy Radości dobrze radzą sobie z tym tematem. To powinien ocenić czytelnik.
Skoro sztuka radzi sobie z tym zagadnieniem, to jesteś w stanie wskazać dzieła kultury, które najlepiej opowiadały o tym, co cię pasjonuje?
Wszystkie filmy dokumentalne i część filmów fabularnych Wernera Herzoga.
Bohaterowie filmów Herzoga często są łatwym obiektem ataków ze względu np. na ich wątpliwą moralność. To mi od razu przypomina takie twoje wiersze, jak „wydarł” czy „sklepy”. Sądzę, że nie chodziło ci o napiętnowanie, podobnie jak Herzogowi w jego dziełach. Starałeś się wprowadzić trochę dokumentalistyki w swoje wiersze właśnie w takim herzogowskim stylu?
Którzy herzogowscy bohaterzy posiadają wątpliwą moralność? Czym jest wątpliwa moralność? I kto ich atakuje?
Na potrzeby tej rozmowy ja ich zaatakuję. Ostatnio oglądałem Zagadkę Kaspara Hausera. Pojawiają się tam dogmatyczni biurokraci i ludzie, którzy pod przykrywką niesienia kaganka oświaty i pracy dla Hausera wystawiają go w cyrku osobliwości. Pycha bohatera Krzyku kamienia. Także Stroszek nie był krystalicznie czysty. A odnosząc to do twoich wierszy: „sklepy” wszak mówią o proboszczu, który mówi z ambony dość niepokojące rzeczy.
Moim zdaniem Stroszek był krystalicznie czysty. A proboszcz z wiersza „sklepów” rzeczywiście wypowiada moim zdaniem rzeczy straszne. Rzeczywiście można to nazwać wątpliwą moralnością albo po prostu jakąś moralnością.
Patronem twojej poezji jest niewątpliwie Edgar Lee Masters. Jak się o nim dowiedziałeś i co sprawiło, że odcisnął na tobie tak duże piętno? Mówię „piętno”, ponieważ od czasów Przeprawy widać wyraźnie angielski i modernistyczny rys tych wierszy.
Dowiedziałem się o nim przypadkowo, ale rzeczywiście czytam Umarłych ze Spoon River kilka razy w roku i za każdym razem ta książka mnie absolutnie satysfakcjonuje.
Chyba nie tylko „satysfakcja” zatrzymała cię przy tej pozycji? Uważasz, że został ci przekazany pewien sposób myślenia o sztuce i jej zadaniach?
Aż tak teoretycznie o sztuce nie myślę. Wolę myślenie intuicyjne. Zatem intuicja kieruje mnie w stronę Mastersa, ale również w stronę Miłosza, który w Kronikach miasteczka Pornic powtarza gest Mastersa.
Dlaczego pojawiają się u ciebie akurat skoczkowie narciarscy? Czy ma to jakiś związek z Doliną Radości w Gdańsku?
Skoczkowie pojawiają się, ponieważ jest to sytuacja skrajna i graniczna. Ale to nie jest tak, że realizuję swój plan i zamierzenie – np. teraz napiszę o skoczkach albo – moim obowiązkiem jest pisanie o sytuacjach granicznych. Moje pisanie dzieje się raczej na poziomie intuicyjnym. Jeden ze skoczków, Ernst Becker-Lee, zginął właśnie na skoczni narciarskiej położonej w Dolinie Radości. Drugi skoczek to znany niemiecki już powojenny sportowiec, o którym dowiedziałem się ze wspaniałego dokumentu Wernera Herzoga „Wielka ekstaza snycerza Steinera”.
Co szczególnego jest dzisiaj w Dolinie Radości?
W tej chwili nic specjalnego.
A mogłoby być?
Odrobinę estetyczniej.
Ur. 1984. Poeta i muzyk. Autor książek poetyckich poruszających tematykę historii, pamięci i etyki. Jest członkiem zespołu psychodelicznego Trupa Trupa. Współprowadzi warsztaty „Virus of Hate” na Uniwersytecie Oksfordzkim. Jest członkiem PEN America oraz europejskiej platformy literackiej Versopolis.
Urodzony w 1990 roku w Legnicy. Poeta, recenzent literacki. Redaktor prowadzący Wywrota.pl, aktywista wrocławskiego Klubu Krytyki Politycznej. Mieszka we Wrocławiu.
Czytanie z książki Zagadka z udziałem Grzegorza Kwiatkowskiego w ramach festiwalu TransPort Literacki 29. Muzyka Malina Midera.
WięcejGłos Grzegorza Kwiatkowskiego w debacie „Kroniki osobiste”.
WięcejTrzydziesty siódmy odcinek z cyklu „Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 29.
WięcejRozmowa Filipa Łobodzińskiego z Grzegorzem Kwiatkowskim, towarzysząca premierze książki Zagadka Grzegorza Kwiatkowskiego, wydanej w Biurze Literackim 18 grudnia 2023 roku.
WięcejAutorski komentarz Grzegorza Kwiatkowskiego, towarzyszący premierze książki Zagadka, wydanej w Biurze Literackim 18 grudnia 2023 roku.
WięcejFragmenty książki Zagadka Grzegorza Kwiatkowskiego, która ukaże się w Biurze Literackim 18 grudnia 2023 roku.
WięcejOdpowiedzi Grzegorza Kwiatkowskiego na pytania Tadeusza Sławka w „Kwestionariuszu 2022”.
WięcejCzytanie z książki Karl-Heinz M. z udziałem Grzegorza Kwiatkowskiego w ramach festiwalu Stacja Literatura 25.
WięcejRozmowa Filipa Łobodzińskiego z Grzegorzem Kwiatkowskim, towarzysząca premierze książki Karl-Heinz M. Grzegorza Kwiatkowskiego, wydanej w Biurze Literackim 18 listopada 2019 roku.
WięcejAutorski komentarz Grzegorza Kwiatkowskiego, towarzyszący premierze książki Karl-Heinz M., która ukaże się w Biurze Literackim 18 listopada 2019 roku.
WięcejFragment zapowiadający książkę Karl-Heinz M. Grzegorza Kwiatkowskiego, która ukaże się w Biurze Literackim 18 listopada 2019 roku.
WięcejGłos Grzegorza Kwiatkowskiego w debacie „Poetycka książka trzydziestolecia”.
WięcejRozmowa Elizy Kąckiej z Grzegorzem Kwiatkowskim, towarzysząca premierze książki Sową, wydanej nakładem Biura Literackiego 6 listopada 2017 roku.
WięcejAutorski komentarz Grzegorza Kwiatkowskiego w ramach cyklu „Historia jednego tekstu”, towarzyszący premierze książki Sową, wydanej nakładem Biura Literackiego 6 listopada 2017 roku.
WięcejFragment zapowiadający tom Sową Grzegorza Kwiatkowskiego, który ukaże się w Biurze Literackim 6 listopada 2017 roku.
WięcejFragment zapowiadający tom Sową Grzegorza Kwiatkowskiego, który ukaże się w Biurze Literackim 6 listopada 2017 roku.
WięcejRecenzja Marcina Sierszyńskiego z książki Antypody Sławomira Elsnera.
WięcejFragment z książki Spalanie (2015).
WięcejAutorski komentarz Grzegorza Kwiatkowskiego w ramach cyklu „Historia jednego wiersza”, towarzyszący premierze e‑booka Powinni się nie urodzić revisited – Urodzić, który ukaże się w Biurze Literackim 1 lutego 2016 roku.
WięcejRozmowa Elizy Kąckiej z Grzegorzem Kwiatkowskim, towarzysząca premierze e‑booka Powinni się nie urodzić revisited – Urodzić, wydanego w Biurze Literackim 1 lutego 2016 roku.
WięcejRozmowa Przemysława Guldy z Grzegorzem Kwiatkowskim, która ukazała się w „Gazecie Wyborczej”.
WięcejAutorski komentarz Grzegorza Kwiatkowskiego do utworu dawno temu z książki Spalanie, która ukazała się 10 sierpnia 2015 roku nakładem Biura Literackiego.
WięcejEsej Marcina Sierszyńskiego towarzyszący premierze książki Spalanie Gzegorza Kwiatkowskiego, która ukazała się 10 sierpnia 2015 roku nakładem Biura Literackiego.
WięcejRozmowa Elizy Kąckiej z Grzegorzem Kwiatkowskim towarzysząca premierze książki Spalanie, która ukazała się 10 sierpnia 2015 roku nakładem Biura Literackiego.
WięcejRecenzja Marcina Sierszyńskiego z książki Ten cały Brecht Bertolta Brechta.
WięcejRecenzja Marcina Sierszyńskiego z almanachu Połów. Poetyckie debiuty 2011.
WięcejRecenzja Marcina Sierszyńskiego z książki Imię i znamię Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego.
WięcejRecenzja Marcina Sierszyńskiego z książki piąte królestwo Romana Honeta, która ukazała się na portalu wywrota.pl.
WięcejRecenzja Marcina Sierszyńskiego z książki Radości Grzegorza Kwiatkowskiego, która ukazała się w miesięczniku „Inter-”.
WięcejKomentarz Grzegorza Kwiatkowskiego do wierszy z tomu Radości.
WięcejGłos Grzegorza Kwiatkowskiego w debacie „Kto w Odsieczy”.
WięcejRecenzja Marcina Sierszyńskiego z książki Połów. Poetyckie debiuty 2011.
WięcejRecenzja Marcina Sierszyńskiego z książki Hotel de Dream Edmunda White’a.
WięcejRecenzja Marcina Sierszyńskiego z książki Seans na dnie morza Maria Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej w wyborze Marty Podgórnik.
WięcejGłos Marcina Sierszyńskiego w debacie „Biurowe książki 2011 roku”.
WięcejRecenzja Marcina Sierszyńskiego z książki Wbrew sobie Tadeusza Różewicza.
WięcejGłos Marcina Sierszyńskiego w debacie „Po co nam Dzieła zebrane Karpowicza”.
WięcejRecenzja Marcina Sierszyńskiego towarzysząca premierze książki Rubryki strat i zysków Jacka Dehnela, wydanej w Biurze Literackim 13 października 2011 roku.
WięcejGłos Marcina Sierszyńskiego w debacie „Poezja na nowy wiek”.
WięcejRecenzja Marcina Sierszyńskiego towarzysząca premierze książki Ekran kontrolny Jacka Dehnela, wydanej w Biurze Literackim 19 października 2009 roku.
WięcejGłos Marcina Sierszyńskiego w debacie „Poeci na nowy wiek”.
WięcejRecenzja Marcina Sierszyńskiego z książki Radiowidmo Agnieszki Mirahiny.
WięcejGłosy Julii Fiedorczuk, Grzegorza Jankowicza, Pawła Kaczmarskiego, Mateusza Kotwicy, Marty Kucharskiej i Marcina Sierszyńskiego w debacie „Dożynki 2008”.
WięcejRecenzja Rafała Derdy z książki Radości Grzegorza Kwiatkowskiego, która ukazała się w „Helikopterze”.
WięcejRecenzja Michała Szymańskiego z książki Radości Grzegorza Kwiatkowskiego, która ukazała się w „Zeszytach Literackich” w 2014.
WięcejRecenzja Pawła Brzeżka z książki Radości Grzegorza Kwiatkowskiego, która ukazała się 16 marca 2014 roku w kwartalniku „Szafa”.
WięcejRecenzja Wojciecha Lady z książki Radości Grzegorza Kwiatkowskiego, która ukazała się w tygodniku „W Sieci”.
WięcejRecenzja Anny Spólnej z książki Radości Grzegorza Kwiatkowskiego, która ukazała się 15 maja 2013 roku w internetowej gazecie kulturalnej „Salon Literacki”.
WięcejRecenzja Emilii Konwerskiej z książki Radości Grzegorza Kwiatkowskiego, która ukazała się 1 marca w 2013 roku w serwisie Art Papier.
WięcejRecenzja Jarosława Zalesińskiego z książki Radości Grzegorza Kwiatkowskiego, która ukazała się 21 stycznia 2013 roku w Dzienniku Bałtyckim.
WięcejRecenzja Tomasza Tyczyńskiego z książki Radości Grzegorza Kwiatkowskiego, która ukazała się 4 kwietnia 2013 roku na blogu „Prowincja Gombrowicz”.
WięcejRecenzja Rafała Derdy z książki Radości Krzysztofa Kwiatkowskiego, która ukazała się w „Zeszytach Poetyckich”.
WięcejRecenzja Przemysława Witkowskiego z książki Radości Grzegorza Kwiatkowskiego, która ukazała się w Ósmym Arkuszu Odry.
WięcejRecenzja Kingi Gąski z książki Radości Grzegorz Kwiatkowskiego, która ukazała się na stronie Fundacji Karpowicza.
WięcejRecenzja Marcina Sierszyńskiego z książki Radości Grzegorza Kwiatkowskiego, która ukazała się w miesięczniku „Inter-”.
WięcejRecenzja Filipa Łobodzińskiego z książki Radości Grzegorza Kwiatkowskiego.
WięcejRecenzja Katarzyny Bieńkowskiej z książki Radości Grzegorza Kwiatkowskiego.
WięcejRecenzja Przemysława Guldy z książki Radości Grzegorza Kwiatkowskiego.
WięcejEsej Pawła Paszka towarzyszący premierze książki Radości Grzegorza Kwiatkowskiego.
WięcejEsej Radosława Kobierskiego towarzyszący premierze książki Radości Grzegorza Kwiatkowskiego.
WięcejKomentarz Grzegorza Kwiatkowskiego do wierszy z tomu Radości.
WięcejRecenzja Romany Kolarzowej, towarzysząca premierze książki Zagadka Grzegorza Kwiatkowskiego, wydanej w Biurze Literackim 18 grudnia 2023 roku.
WięcejWypowiedź Andrzeja Fabianowskiego poświęcona książce Karl-Heinz M. Grzegorza Kwiatkowskiego.
WięcejRecenzja Marii Jolanty Olszewskiej poświęcona książce Karl-Heinz M. Grzegorza Kwiatkowskiego.
WięcejRecenzja Wojciecha Wilczyka towarzysząca premierze książki Karl-Heinz M. Grzegorza Kwiatkowskiego, wydanej w Biurze Literackim 18 listopada 2019 roku.
WięcejRecenzja Malwiny Mus z książki Grzegorza Kwiatkowskiego Spalanie.
WięcejFragment z książki Spalanie (2015).
WięcejRecenzja Mikołaja Borkowskiego towarzysząca premierze e‑booka Powinni się nie urodzić revisited – Urodzić, wydanego w Biurze Literackim 1 lutego 2016 roku.
WięcejRecenzja Mateusza Dworka z książki Spalanie Grzegorza Kwiatkowskiego.
WięcejRecenzja Marka Rozpłocha z książki Grzegorza Kwiatkowskiego Spalanie, która ukazała się w czasopiśmie „Menażeria”.
WięcejRecenzja Alicji Łukasik z książki Spalanie Grzegorza Kwiatkowskiego.
WięcejRecenzja Tymoteusza Milasa z książki Spalanie Grzegorza Kwiatkowskiego, która ukazała się w czasopiśmie „Fabularie”.
WięcejRecenzja Łukasza Wróblewskiego z książki Spalanie Grzegorza Kwiatkowskiego, która ukazała się na stronie Wywrota.pl.
WięcejEsej Marcina Sierszyńskiego towarzyszący premierze książki Spalanie Gzegorza Kwiatkowskiego, która ukazała się 10 sierpnia 2015 roku nakładem Biura Literackiego.
WięcejRecenzja Rafała Derdy z książki Radości Grzegorza Kwiatkowskiego, która ukazała się w „Helikopterze”.
WięcejRecenzja Michała Szymańskiego z książki Radości Grzegorza Kwiatkowskiego, która ukazała się w „Zeszytach Literackich” w 2014.
WięcejRecenzja Pawła Brzeżka z książki Radości Grzegorza Kwiatkowskiego, która ukazała się 16 marca 2014 roku w kwartalniku „Szafa”.
WięcejRecenzja Wojciecha Lady z książki Radości Grzegorza Kwiatkowskiego, która ukazała się w tygodniku „W Sieci”.
WięcejRecenzja Anny Spólnej z książki Radości Grzegorza Kwiatkowskiego, która ukazała się 15 maja 2013 roku w internetowej gazecie kulturalnej „Salon Literacki”.
WięcejRecenzja Emilii Konwerskiej z książki Radości Grzegorza Kwiatkowskiego, która ukazała się 1 marca w 2013 roku w serwisie Art Papier.
WięcejRecenzja Jarosława Zalesińskiego z książki Radości Grzegorza Kwiatkowskiego, która ukazała się 21 stycznia 2013 roku w Dzienniku Bałtyckim.
WięcejRecenzja Tomasza Tyczyńskiego z książki Radości Grzegorza Kwiatkowskiego, która ukazała się 4 kwietnia 2013 roku na blogu „Prowincja Gombrowicz”.
WięcejRecenzja Rafała Derdy z książki Radości Krzysztofa Kwiatkowskiego, która ukazała się w „Zeszytach Poetyckich”.
WięcejRecenzja Przemysława Witkowskiego z książki Radości Grzegorza Kwiatkowskiego, która ukazała się w Ósmym Arkuszu Odry.
WięcejRecenzja Kingi Gąski z książki Radości Grzegorz Kwiatkowskiego, która ukazała się na stronie Fundacji Karpowicza.
WięcejRecenzja Marcina Sierszyńskiego z książki Radości Grzegorza Kwiatkowskiego, która ukazała się w miesięczniku „Inter-”.
WięcejRecenzja Filipa Łobodzińskiego z książki Radości Grzegorza Kwiatkowskiego.
WięcejRecenzja Katarzyny Bieńkowskiej z książki Radości Grzegorza Kwiatkowskiego.
WięcejRecenzja Przemysława Guldy z książki Radości Grzegorza Kwiatkowskiego.
WięcejEsej Pawła Paszka towarzyszący premierze książki Radości Grzegorza Kwiatkowskiego.
WięcejEsej Radosława Kobierskiego towarzyszący premierze książki Radości Grzegorza Kwiatkowskiego.
Więcej