recenzje / ESEJE

Paradoksalna deklaracja

Katarzyna Lisowska

Recenzja Katarzyny Lisowskiej z książki Obroty cudów Laura (Riding) Jackson.

Biuro Literackie

Zbliżyć się do prawdy za pomocą słowa – tak można podsumować główne założenie pisarstwa Laury Riding. Ale słowo stawia opór, który, w dodatku, nie jest pozbawiony pewnego powabu. Czy mowa tu o fałszywej sile znaku, której należy się przeciwstawiać? Czy raczej o jednym z licznych, wymagających pielęgnowania, paradoksów ludzkiej natury? Wątpliwości te pobrzmiewają w zamieszczonym w zbiorze Obroty cudów wierszu “W odpowiedniej formie” – tekście stawiającym wiele pytań i dającym na nie jednoznacznych odpowiedzi.

Dla kobiecego podmiotu utworu głównym źródłem poznania mają być zmysły. Dotyk, wzrok, bliskość – te jakości pozwalają nam czuć się bezpiecznie w świecie (“To fakt wypisany na twojej domowej twarzy, / To szczera gra twojej muskulatury. / Stąpasz pewnym krokiem./ Patrzysz przenikliwie”), co potwierdzają sensualistycznie nacechowane porównania (“Twoja mi-wierność jest jak miękka / Poduszka, kiedy / kładę się do łóżka”). To jednak nie wystarcza, zwłaszcza kiedy chodzi o miłość. Budowaną dzięki zestawieniu ewokujących spokój pól semantycznych (“szczerość”, “miękka”, “poduszka”), błogą atmosferę pierwszej strofoidy, autorka kontrastuje z aurą zasygnalizowaną w drugiej części wiersza (“[…] grad zaatakuje kominy / I pętle błyskawic czerwono okrążą miasto”). Co zatem może wzmocnić pewność naszej egzystencji?

Na przykład skonwencjonalizowany rekwizyt. Może nim być złożona “na wiecznym papierze / Przed notariuszem” deklaracja, znacząca więcej niż niedoskonale wykonane gesty (“Kiedy twój pewny krok i przenikliwy wzrok, / Choć eleganckie, nie dość będą szczegółowe”. Jeśli trwałość wyznania rzeczywiście płynie z jego umownego charakteru, to równie istotna okazuje się materialna namacalność oświadczenia (“Będę lgnęła do niego, kiedy grad zaatakuje kominy”). Riding przechodzi od naiwnego zaufania do zmysłów do mgliście rysującej się syntezy symbolu i autentyczności, której idealną realizacją byłyby wyposażone w magiczną, pełną znaczenia moc przedmioty, takie jak deklaracja “w odpowiedniej formie”.

Nie poznamy jednak dokładnej receptury na skomponowanie takiego połączenia. Odpowiedzi należy zapewne szukać w sprzecznościach wypełniających tekst, rozpostarty między biegunami intelektualizmu (zwraca uwagę dość oficjalne słownictwo: “kwestionować”, “pokwitowanie”, “notariusz”) i zmysłowości Horyzontem i ostateczną miarą działań podmiotu jest maksymalizm etyczny (nie bez powodu “ja” liryczne odnosi się do “sądnego dnia”), a naczelną wartość stanowi międzyludzka wspólnota, oparta na elementarnym kodeksie moralnym (miłość, wierność, szczerość) i dająca poczucie bezpieczeństwa (stąd – liczne określenia przywołujące domowy spokój: “poduszka”, “łóżko”, “sejf”).

Język – zarazem elastyczny (neologizm “mi-wierność”) i konwencjonalny (“uczyń mi deklarację / W odpowiedniej formie”) – zamiast separować, powinien pomóc nam zakorzenić się w rzeczywistości. Człowiek – poszukujący niezapośredniczonego kontaktu ze światem i, jednocześnie, przywiązany do trwałych symboli kultury – ma przed sobą trudne (odwieczne) zadanie znalezienia złotego środka, tym razem na płaszczyźnie lingwistycznej. Riding go przeczuwa i szkicuje w materii wiersza, ale nie formułuje ostatecznych rozstrzygnięć. Unika dzięki temu gestu zawłaszczenia prawdy, sugerując, z rozmysłem lub nie, że paradoks dwoistego wymiaru egzystencji człowieka, dotyczy także mowy i komunikacji, prawdopodobnie nigdy nie zostanie rozwiązany.

O AUTORZE

Katarzyna Lisowska

Urodzona w 1988 roku. Literaturoznawczyni, krytyczka literacka. Doktorantka Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Wrocławskiego. Mieszka we Wrocławiu.

powiązania

Polonistyczne instrumentarium

recenzje / ESEJE Katarzyna Lisowska

Recenzja Katarzyny Lisowskiej z książki Manatki Bogusława Kierca.

WIĘCEJ

Na koniec [czyta Ewelina Paszke]

dzwieki / RECYTACJE Laura (Riding) Jackson

Fragment książki Obroty cudów. Utwory wybrane: wiersze i eseje, zarejestrowany podczas spotkania “Jane Bowles, Laura (Riding) Jackson” na festiwalu Port Wrocław 2012.

WIĘCEJ

"Drzwi prawdy otwarte na oścież?"

recenzje / IMPRESJE Karolina Felberg-Sendecka

Recenzja Karoliny Felberg z książek Korona dla Hansa Andersena i Obroty cudów Laury Riding Jackson, która ukazała się 27 marca 2012 roku na blogu karolinafelberg.natemat.pl.

WIĘCEJ

Laura (Riding) Jackson, czyli taki pościg za obecnością

recenzje / ESEJE Paweł Paszek

Recenzja Pawła Paszka z książek Korona dla Hansa Andersena i Obroty cudów Laury Riding Jackson, która ukazała się 9 lipca 2012 roku na serwisie wywrota.pl.

WIĘCEJ

Julia Fiedorczuk o książkach Laury Riding

recenzje / KOMENTARZE Julia Fiedorczuk

Autorski komentarz Julii Fiedorczuk do książek Obroty cudów i Korona dla Hansa Andersena Laury (Riding) Jackson, wydanych nakładem Biura Literackiego 11 stycznia 2012 roku.

WIĘCEJ

Prawda i nic. Laura Riding po polsku

recenzje / ESEJE Adam Zdrodowski

Recenzja Adama Zdrodowskiego z książki Obroty cudów Laury (Riding) Jackson.

WIĘCEJ