Péter NÁDAS: Pamięć
Już dzisiaj swoją oficjalną premierę ma Pamięć, legendarna powieść Pétera Nádasa. Na język polski monumentalne dzieło węgierskiego pisarza i eseisty przełożyła Elżbieta Sobolewska.
Już dzisiaj swoją oficjalną premierę ma Pamięć, legendarna powieść Pétera Nádasa. Na język polski monumentalne dzieło węgierskiego pisarza i eseisty przełożyła Elżbieta Sobolewska. Wybitna i przetłumaczona już prawie na wszystkie europejskie języki książka wreszcie trafia w ręce polskiego czytelnika. Nádas od lat nie tylko jest wymieniany jako kandydat do literackiej Nagrody Nobla, ale też cieszy się opinią jednego z największych innowatorów współczesnej prozy węgierskiej.
Powieść w zaskakujący sposób łączy nowatorską nielinearną konstrukcję z tradycją prozy początków XX wieku. Nádas, przedstawiając losy pokolenia lat pięćdziesiątych, wraca do największych traum węgierskiej historii, mroków stalinizmu i dramatu powstania z 1956 roku. Świadome odwołania do twórczości Thomasa Manna tworzą płaszczyznę czasową, w której ludzka pamięć koduje historię przez pryzmat osobistych doświadczeń.
Nádas w Pamięci fascynuje się z jednej strony twórczością autora Czarodziejskiej góry, z drugiej natomiast prozą Marcela Prousta. Do francuskiego pisarza zbliżają Nádasa takie cechy jak nastawienie na detal oraz opowiadanie historii przez pryzmat wspomnień jednostki (bohaterem jest węgierski pisarz nie tylko przypominający sobie czas, kiedy mieszkał w Berlinie, ale również piszący na naszych oczach inną powieść).
Jak zrozumieć burzliwą historię poprzedniego wieku? Węgierski pisarz, portretując rzeczywistość lat powojennych, przywołuje tylko te wydarzenia, które miały miejsce, osadza swoich bohaterów w świecie, jaki istniał naprawdę. Bohaterowie Nádasa z pewnością wydają się nam znajomi – doświadczyli bowiem podobnych represji i niedogodności jak inni mieszkańcy komunistycznego bloku wschodniego.
Pamięć została nazwana przez Susan Sontag “największą powieścią naszych czasów i jedną z największych książek stulecia”. Jej pierwszy węgierski wydawca, Gábor Csordás, napisał, że po trzydziestu latach od pierwszego wydania “zdążyła podbić Europę i Amerykę, a także stać się częścią światowej kultury” i jako taka znajduje się dziś “wśród innych wielkich powieści dokonujących syntezy duchowego kryzysu i doświadczeń życiowych człowieka XX wieku”.
Z kolei Elżbieta Sobolewska, polska tłumaczka Pamięci, przyznała, że “powieść Nádasa jest tekstem wyjątkowo skomplikowanym formalnie, a wielokrotnie złożone zdania, w których przewijają się na zmianę kolejne postacie, stanowiły o prawdziwej trudności przekładu. Jak też o trudnej dostępności tekstu dla czytelnika, także tłumacza czy redaktora, nawykłych do języka, który na poziomie gramatyki rozróżnia rodzaj żeński i męski”.
Péter Nádas urodził się w 1942 roku w Budapeszcie. Jest prozaikiem, dramatopisarzem i eseistą. W latach sześćdziesiątych studiował dziennikarstwo i fotografię, przez jakiś czas pracował jako dziennikarz. Do tej pory opublikował około 30 książek, z których najważniejszą jest wydana w 1986 roku Pamięć. Był wielokrotnie nagradzany, m.in. Nagrodą Milána Füsta, Mikes Kelemen Kör Prize, Nagrodą Attili Józsefa, Prix du Meilleur Livre Étranger czy Nagrodą Franza Kafki.
