Recykling miłości

Osobiste doświadczenia zawsze mają wpływ na pisanie, co nie znaczy, że Dostojewski w ramach researchu musiał zamordować staruszkę, a Nabokov sypiać z dziećmi. Nawet reportaż jest przetworzeniem. To, co czytamy, staje się częścią nas. Z kolei to, jak żyjemy, wpływa na to, jak czytamy. Nie ma wyraźnej granicy między życiem a wyobrażeniem życia, egzystencją a fabułą, krwią a tekstem. Zwłaszcza dziś, gdy świat realny znika, a zastępuje go świat o wysokiej rozdzielczości. O tym przede wszystkim jest Bezbronna kreska.

Główną inspiracją dla tej książki były kobiety, a właściwie określony typ kobiet, którego nie odnalazłem dotychczas w nowej polskiej prozie. Oczywiście, poznawałem też mężczyzn o takiej konstrukcji mentalnej, ale w nich nie byłem w stanie się zauroczyć… Jedną z ich cech charakterystycznych jest świadomość, że życie to tekst, który można ciąć i przeklejać, że miłość jest tylko „retoryką miłości”, cierpienie „retoryką cierpienia”, a śmierci nie ma. Że życie to gra cytatów, w której zwycięża lepiej oczytany. Przy czym gra nie toczy się o prawdę, tylko o przyjemność płynącą z faktu, że kontroluje się narrację. Istnieje coraz więcej związków albo raczej relacji, których motorem jest nihilistyczna estetyzacja życia, pojmowanego jako gra w moralność i niemoralność, wierność i niewierność, oraz testowanie w ten sposób granic swojej wytrzymałości. Nawet erotyzm wyzuty został z treści, nie tylko go odtabuizowano, lecz także pozbawiono spontaniczności i dzikości, ludzie często uprawiają seks z nudy i pragnienia władzy. Władzę ma ten, kto jest poza dobrem i złem, poza poczuciem wstydu, kto traktuje swoje ciało jak przedmiot. Nieco generalizuję, ale tak widzę podejście do seksualności w społeczeństwach bogatych, najedzonych, zbudowanych na kulcie indywidualizmu, który szybko przerodził się w egoizm.

Bohater mojej powieści postanowił napisać książkę z dość niskich pobudek: chciał mieć ostatnie słowo w grze, w którą – jak sądzi – wkręciła go młoda architektka Megan. A więc w największym skrócie: zemsta! Pisze, aby zamienić swoje źle zainwestowane uczucie i urażoną ambicję w papier, w fikcję. Z drugiej strony ta fikcja miewa na niego większy wpływ niż rzeczywistość. Pisząc, nie tylko przepracowuje rozczarowanie i ból, lecz także bierze udział w dość wyrafinowanej i cynicznej zabawie, eksperymencie na ludziach, rodzaju instalacji. Lub – jak kto woli – w telenoweli.

Nie przepadam za swoimi bohaterami, choć czasem myślę, że jest w nich gigantyczna potrzeba czułości, która nie potrafi przebić się przez język i ikonografię miłości utrwalone w popkulturze. Bo tylko nowy język by ich urządzał, a na ten język – są o tym przekonani – nie ma szans. Niemniej na końcu pożądania i popędu kiełkuje czułość; odnoszę wrażenie, że nawet pornografia bierze jakimś cudem udział w recyklingu miłości, że o miłość upomina się samo ciało, gdy dochodzi do ściany upokorzenia. Ciało bywa mądrzejsze od nas, potrafi poruszyć sumienie.

Chciałem napisać rzecz, która będzie jednocześnie poetycka i rozrywkowa. Czytelnik dostanie ode mnie tyle, na ile w danej chwili ma ochotę i na ile zasługuje. Dla jednych moja książeczka będzie romansem lub komiksem, dla innych portretem ludzi i uczuć po nihilizmie, gdy radość, ból, potrzeba bliskości i bezpieczeństwa, szczerość i zaufanie zostały zamienione w liczman, a etykę zastąpiono estetyką przyjemności i poddano dyktatowi gry. Dla jeszcze innych – wszystkim tym naraz.