Symetria i świeżość

Jeśli rze­czy­wi­stość poj­mo­wać jako nie­usta­ją­ce wyzwa­nie wobec piszą­cych, to jej praw­dzi­wym speł­nie­niem jest dla czy­tel­ni­ka tekst uję­ty nie­po­wta­rzal­nie, z indy­wi­du­al­nym rysem, któ­ry zaczer­nio­nym kart­kom papie­ru nada­je zna­mię czy­je­goś real­ne­go doświad­cze­nia, czy­je­goś spoj­rze­nia, czy­jejś wraż­li­wo­ści. Mamy oto przed sobą świat, któ­ry zna­my i w jakim prze­by­wa­my, lecz rów­no­cze­śnie odkry­wa­my go na nowo, patrząc nań – jak gdy­by – z inne­go miej­sca, o innej porze, w innym oto­cze­niu. To świat zwie­lo­krot­nio­ny, rze­czy­wi­sty i poten­cjal­ny zara­zem, w któ­rym real­ność sty­ka się z poetyc­kim wyobra­że­niem. Jed­nak klucz do tego wymia­ru ukry­ty jest głę­bo­ko w języ­ku indy­wi­du­al­nym, pod war­stwa­mi tra­dy­cji i gatun­ków. Odna­leźć go, to jak­by nie­me usta oży­wić gama­mi dźwię­ków. Podob­ne­go odczu­cia nie­zwy­kłej świe­żo­ści wra­żeń dostar­cza­ją wier­sze Łuka­sza Jaro­sza. Sku­pio­ne wokół codzien­nych doświad­czeń i prze­żyć, doty­ka­ją jed­nak w istot­ny spo­sób zagad­nień egzy­sten­cjal­nych, etycz­nych czy arty­stycz­nych. Autor spraw­nie przy tym budu­je rytm utwo­rów, się­ga po język pro­sty, ale zara­zem ory­gi­nal­ny i pomy­sło­wy, cel­nie łączy kon­kret z uogól­nie­niem. W ota­cza­ją­cej real­no­ści znaj­du­je ozna­ki porząd­ku świa­ta i prze­słan­ki głęb­sze­go sen­su życia („Sprzecz­no­ści, dzię­ki któ­rym wszyst­ko się roz­wi­ja”). Poetyc­ka wizja świa­ta Jaro­sza jest nie tyl­ko doj­rza­ła, ale też odręb­na, z widocz­nym wyraź­nie zmy­słem obser­wa­cji, a tak­że intu­icją języ­ko­wą. Obej­mu­je sfe­rę doznań oso­bi­stych, włą­czo­nych w tema­ty­kę ini­cja­cji życio­wej, inte­lek­tu­al­nej, uczu­cio­wej, a tak­że wymiar wybo­rów pisar­skich. Wspo­mnia­na odręb­ność zazna­cza się przede wszyst­kim w przy­wią­za­niu do szcze­gól­nej rela­cji ja – świat, w któ­rej sku­pie­nie na świe­cie zewnętrz­nym („Patrzę w okno, w wiel­kie, sinie­ją­ce płót­no”) domi­nu­je nie­za­prze­cze­nie nad rolą lirycz­ne­go „ja” („trud­no pisać o sobie”). Wier­sze te ope­ru­ją jed­no­cze­śnie for­mę nar­ra­cyj­no-opi­so­wą, z widocz­nym upodo­ba­niem do pro­za­iza­cji, co umoż­li­wia zacho­wa­nie sta­łe­go dystan­su, reflek­syj­no­ści tonu oraz – zwer­ba­li­zo­wa­ne­go lub nie – uogól­nie­nia. Całość wypa­da spój­nie, zadzi­wia­jąc lek­ko­ścią wypo­wie­dzi przy wra­że­niu arty­stycz­nej traf­no­ści i myślo­we­go poru­sze­nia. Zacie­ka­wia rów­nież impe­ra­tyw pisa­nia, któ­ry znaj­du­je w utwo­rach Łuka­sza Jaro­sza zupeł­nie nie­sztam­po­wy wyraz. „Zapi­sać to rano – czy­ta­my – Jak naj­szyb­ciej, żeby nie / zapo­mnieć. Nazwać i już nie myśleć, napchać się / języ­kiem”. Pisa­nie jako śro­dek prze­ciw prze­mi­ja­niu, łączą­ce zachłan­ność świa­ta ze swo­istą odra­zą wobec nie­go, nie jest bowiem dla poety ego­tycz­nym miste­rium. Jest raczej powta­rzal­ną koniecz­no­ścią, zaspo­ko­je­niem gło­du pozna­nia, syme­trycz­nym odbi­ciem zapo­mi­na­nia.

Tekst opu­bli­ko­wa­ny na łamach „Fra­zy”. Dzię­ku­je­my za udo­stęp­nie­nie mate­ria­łu.