Grzegorz KWIATKOWSKI: Zagadka

Ostatnią premierą Biura Literackiego w 2023 roku jest „Zagadka” Grzegorza Kwiatkowskiego – autora książek poruszających tematykę historii, pamięci i etyki, przypominających cienkie teczki podsłuchanych zeznań czy wyznań. Jego wiersze-skrawki, pozbawione odautorskiego głosu, pozornie proste, wręcz formalnie nagie, okazują się niekiedy trudnymi do rozwikłania zagadkami.

Ostatnią premierą Biura Literackiego w 2023 roku jest „Zagadka” Grzegorza Kwiatkowskiego – autora książek poruszających tematykę historii, pamięci i etyki, przypominających cienkie teczki podsłuchanych zeznań czy wyznań. Jego wiersze-skrawki, pozbawione odautorskiego głosu, pozornie proste, wręcz formalnie nagie, okazują się niekiedy trudnymi do rozwikłania zagadkami. Tym razem tytułową „zagadką” interpretacyjną okazuje się temat relacji rodzinnych – wypaczonych, skażonych przemocą i nieludzką (lub właśnie niestety ludzką) bezwzględnością. Wychowanie w książce Grzegorza Kwiatkowskiego zamienia się w tresurę w masce troski, więź przypomina myśliwską nagonkę, a jedyne dziedzictwo to sztafeta traumy.

„Piszę o tym, co mnie zajmuje – mówi autor w rozmowie z Filipem Łobodzińskim opublikowanej w biBLiotece. – W Gdańsku rozpoczęła się druga wojna światowa, obok był Stutthof, ale też w Gdańsku była Solidarność, zatem wielki ruch nadziei i dobra. I znowu mamy opowieść o dobru i złu. Ale sedno jest takie, że te opowieści nie są czarno-białe, jednoznaczne i optymistyczne. Są różne. Jest tam milion odcieni szarości. Mnie to po prostu najbardziej przyciąga. I z powodu rodziny, jaką mam, i miasta, w którym żyję, i czasów, w których żyję, vide wojny, które wybuchły, a przecież czas wojen miał się skończyć. Moje pisanie nie chce do niczego przekonywać. Raczej odsłaniać i wgryzać się w kwestie, na które właśnie nie ma dobrych, jednoznacznych odpowiedzi”.

Zdaniem Romany Kolarzowej w „Zagadce” „rytuały przemocy dopełniają się przez rytuały sekretności. Bynajmniej nie chodzi o realne dochowanie jakiegoś sekretu. Sekretność jest tu jedną z uprzywilejowanych form wzajemnego dyscyplinowania się do współudziału w tym, o czym wszyscy wiedzą. Uczestnictwo w przemilczaniu powszechnie znanego sekretu jest legitymizacją pełnej społecznej przynależności. Kwiatkowski, rejestrując i zagęszczając mowę tych rytuałów, odsłonił samo sedno społeczne: że nie ma takiego ‘domu złego’, który przedstawiałoby się inaczej niż jako całkowite zaskoczenie, o którym przez długie lata wszyscy prawie wszystko wiedzieli. Destrukcja rytuału była nie tylko możliwa – była łatwa”.

To już szósta publikacja autora, który od 2012 roku swoje kolejne książki publikuje w Biurze Literackim. Urodzony w 1984 roku poeta jest członkiem zespołu Trupa Trupa. Należy do PEN America. Współprowadzi warsztaty „Virus of Hate” na Uniwersytecie Oksfordzkim. Gościł również m.in. na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley, Uniwersytecie Stanforda, Uniwersytecie Johnsa Hopkinsa, Uniwersytecie Chicagowskim, Uniwersytecie Northwestern, Uniwersytecie Yale, Uniwersytecie w Cambridge i Uniwersytecie Teksańskim w Dallas. Jego twórczość była publikowana i recenzowana m.in. w: „The Guardian”, „New York Times”, „Pitchfork”, „Die Welt”, „Los Angeles Times”, „Rolling Stone”, „Newsweek”, „Billboard”, „Spin”, „Chicago Tribune”, „Times”, NPR, BBC i KEXP.