Maria Navarro SKARANGER: Emily Forever

Emily forever Marii Navarro Skaranger jest już dziewiątą książką z Nowego europejskiego kanonu literackiego, który szturmem zdobywa czytelników w Polsce. To powieść o konieczności błyskawicznego dojrzenia do roli matki, o samotności i niespełnionej potrzebie bliskości oraz opieki.

Emily forever Marii Navarro Skaranger jest już dziewiątą książką z Nowego europejskiego kanonu literackiego, który szturmem zdobywa czytelników w Polsce. To powieść o konieczności błyskawicznego dojrzenia do roli matki, o samotności i niespełnionej potrzebie bliskości oraz opieki. Historia skupia się na wykluczeniu społecznym i klasowym w rzeczywistości norweskiego państwa uchodzącego za opiekuńcze. Autorką przekładu jest Karolina Drozdowska.

W swoich książkach Skaranger porusza tematy pomijane przez większość norweskich autorów, np. dotyczące środowisk imigranckich. Główna bohaterka – dziewiętnastoletnia Emily mieszkająca w blokowisku na obrzeżach Oslo – musi w trybie przyspieszonym dorosnąć do macierzyństwa, choć w rzeczywistości brakuje jej dojrzałości, a także kapitału ekonomicznego, kulturowego czy społecznego, by zadbać o samą siebie, a co dopiero o drugiego człowieka. Obserwujemy Emily w zaawansowanej ciąży, gdy zostaje porzucona przez partnera, drobnego kryminalistę, oraz w pierwszych miesiącach po urodzeniu dziecka.

„Narratorka powieści to miejska opowiadaczka historii, uważnie obserwująca dynamikę drobnych, codziennych wydarzeń rozgrywających się we wszechświecie blokowiska. To bardzo istotne, że właśnie tam, bo w perspektywie tej powieści świat poza osiedlami praktycznie nie istnieje. Są samowystarczalnym mikrokosmosem, po którym poruszają się bohaterowie na osi praca–zakupy–dom. To, co na obrzeżach, jest już obce, nawet nieodległy las. I tak, akcja powieści dzieje się w Norwegii, stereotypowo wyobrażamy sobie ten kraj zupełnie inaczej” – pisze w pierwszej recenzji książki Aleksandra Byrska.

W swojej książce Maria Navarro Skaranger przypomina nam, że stereotypowy wizerunek Norwegii jako kraju powszechnej równości, bogactwa i szczęścia jest niepełny, a konwencjonalne wyobrażenia o malowniczych fiordach oraz nowoczesnych, zadbanych miastach powinniśmy uzupełnić o przygnębiające obrazy wielkich, szarych, anonimowych blokowisk targanych problemami uniwersalnymi dla takich przestrzeni na całym świecie – przestępczością i utrudnionym dostępem do edukacji, kultury czy innych dóbr.

Autorka tworzy ciekawą koncepcję (meta)narratora, który ujawnia się przed czytelnikami, zwraca bezpośrednio do nich lub do bohaterów powieści, zastanawia się na głos nad snutą przez siebie historią, zmienia zdanie, wypróbowuje różne możliwe wątki, po czym z niektórych rezygnuje, kluczy między wydarzeniami, a niekiedy się w nich gubi. Narrator zdaje się nie rozumieć głównej bohaterki, tak jak zapewne nie będzie jej w stanie zrozumieć większość czytelników. Jednocześnie opowiada o niej z niezwykłą troską i czułością. W mrokach szarego blokowiska przebłyskuje więc niekiedy światełko nadziei.

W wywiadzie, którego autorka udzieliła biBLiotece, czytamy: „Zasadniczo można pisać o wszystkim, o czym się tylko chce, ale ja piszę o rzeczywistości, którą sama najlepiej znam i w której dorastałam. To mój świat i to w nim czuję się najlepiej. Nadal stanowi to mój punkt wyjścia za każdym razem, gdy siadam do pisania. Fakt, że istnieje jakieś Oslo, które dla wielu ludzi pozostaje nieznane, wydaje mi się zaskakujący. Może jest tak, że w powszechnej opinii cała Norwegia opływa w luksusy, bo jesteśmy najbogatszym krajem na świecie, ale Norwegia to również społeczeństwo klasowe. Twoja przynależność klasowa nadal decyduje o tym, jakie będziesz miał w życiu możliwości”.

Maria Navarro Skaranger urodziła się w 1994 roku w Oslo. Zadebiutowała w 2015 roku powieścią Alle utlendinger har lukka gardiner (Wszyscy cudzoziemcy mają zaciągnięte zasłony), za którą została nominowana do prestiżowej nagrody dla debiutantów im. Tarjeia Vesaasa. Książka napisana jest w całości slangiem środowisk imigranckich w Oslo. W 2018 roku ukazała się druga powieść autorki – Bok om sorg (Fortellingen om Nils i skogen) (Księga żałoby [Opowieść o Nilsie w lesie]). Książka zebrała entuzjastyczne recenzje i przyniosła Skaranger nagrodę Osloprisen (2018), jak również Nagrodę Literacką Unii Europejskiej za rok 2020.

Karolina Drozdowska urodziła się w 1985 roku we Włocławku. To tłumaczka literacka i literaturoznawczyni, przekładem z języka norweskiego zajmuje się od 2008 roku. Ma na koncie ponad sto opublikowanych przekładów, tłumaczyła m.in. Larsa Myttinga, Ninę Lykke, Helgę Flatland, Johana Harstada, Marie Aubert czy Klarę Hveberg. Jest członkinią Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury oraz Bałtyckiego Stowarzyszenia Tłumaczy. Została laureatką norweskiej nagrody dla tłumaczy literackich Oversetterprisen za rok 2021. Jej zainteresowania naukowe obejmują m.in. najnowszą prozę norweską oraz teorię i praktykę przekładu. Mieszka w Polsce i Norwegii.