
Wspólne podwórko
wywiady / O KSIĄŻCE Aleksandra Byrska Iwona BassaRozmowa Iwony Bassy i Aleksandry Byrskiej, towarzysząca premierze książki Połów. Poetyckie i prozatorskie debiuty 2022, wydanej w Biurze Literackim 14 sierpnia 2023 roku.
WIĘCEJRecenzja towarzysząca premierze książki Emily forever Marii Navarro Skaranger w tłumaczeniu Karoliny Drozdowskiej, wydanej w Biurze Literackim 20 lutego 2023 roku.
Wyobrażam ją sobie trochę jak na okładce książki autorstwa Gosi Herby i Mikołaja Pasierskiego – kobieta stojąca w rozświetlonym oknie wysokiego bloku. Narratorka powieści Emily forever Marii Navarro Skaranger to miejska opowiadaczka historii, uważnie obserwująca dynamikę drobnych, codziennych wydarzeń rozgrywających się we wszechświecie blokowiska. To bardzo istotne, że właśnie tam, bo w perspektywie tej powieści świat poza osiedlami praktycznie nie istnieje. Są samowystarczalnym mikrokosmosem, po którym poruszają się bohaterowie na osi praca-zakupy-dom. To, co na obrzeżach, jest już obce, nawet nieodległy las: „Emily prawie nigdy nie chodzi na leśne spacery, jest typową dziewczyną z miasta, nie wie nawet, czym jest las, idzie po rozgrzanym asfalcie, pchając przed sobą wózek, zna ten asfalt, wyobraża sobie, jak dotyka go policzkiem”. I tak, akcja powieści dzieje się w Norwegii, stereotypowo wyobrażamy sobie ten kraj zupełnie inaczej.
Mamy zatem narratorkę, która swoim wszechwiedzącym okiem zagląda przez okna do mieszkań na blokowiskach i opowiada o tym, co widzi, o tym, co z tego rozumie i co jej zdaniem może się stać. Testuje różne opcje, bierze pod uwagę odmienne rozwiązania – wcale nie ma pewności, co się wydarzy, nie ukrywa, że nie wszystko pojmuje. Snuje historię tytułowej Emily – dziewiętnastoletniej dziewczyny porzuconej w ciąży przez partnera – opisując przede wszystkim jej zachowania – trochę jak gdyby obserwowała dzikie zwierzę lub obcą, fantastyczną istotę. Niewątpliwie, Emily do końca pozostaje dla niej trochę niepojmowalna, nie potrafi do końca zrekonstruować jej procesów myślowych. Równocześnie jednak ma dla niej wiele empatii i czułości, nie ocenia, pomimo że najłatwiej byłoby posłużyć się stereotypem. Bohaterka przecież jest młodą dziewczyną pracującą w sklepie spożywczym, która nierozważnie związała się z drobnym przestępcą, Pablem, i zaszła z nim w ciążę, lubi się malować, leżeć i oglądać telewizję, ma też duże trudności, żeby zapanować nad swoimi emocjami, czy choćby nad bałaganem piętrzącym się w jej mieszkaniu. Nie potrafi czy ma depresję? To pytanie towarzyszy czytelnikowi przez całą powieść.
Pewne jest, że brak jej kompetencji społecznych – przyglądanie się relacji jej i Pabla jest przejmująco smutne, są oni bowiem zagubieni we własnych emocjach, oczekiwaniach wobec życia i wyobrażeniach, zupełnie dziecinnych, jak ono powinno wyglądać. Reprodukują wzorce wyniesione ze swoich niepełnych rodzin, nie potrafiąc sobie nawet wyobrazić, że to wszystko może wyglądać inaczej. Nie mają w nikim wsparcia, nie umieją rozmawiać i nazywać tego, co czują. Szukają ulgi w pieniądzach i przedmiotach, których zawsze będzie im mało. Charakterystyczna jest dla nich również nieumiejętność czy nawet niemożność podejmowania decyzji – bezwład i dryf to jedyna odpowiedź na wszystko, co ich spotyka i ma to swoje konsekwencje. Ta obojętność jest w pewien sposób rozpaczliwa – przeraża brakiem perspektyw na jakąkolwiek zmianę.
Gdy Emily zostaje matką, chce być dla swojego syna tak dobra jak to tylko możliwe i popełnia poważne błędy wynikające z tej dobrej woli. Jak wtedy, gdy odpowiadając na każdy płacz niemowlęcia, karmi go piersią zbyt często, co powoduje nadmierne przybieranie dziecka na wadze. Skaranger bardzo mocno akcentuje tu nieporadność norweskiego systemu usług społecznych – co z tego, że Emily otrzymuje pieniądze, które dają jej złudne poczucie kontroli nad sytuacją, skoro strach przed Urzędem Ochrony Praw Dziecka (który może jej odebrać prawo do opieki nad synem, jeśli uzna, że nie dba o niego prawidłowo), nie pozwala jej zadawać pytań i prosić o radę. Wraz ze swoją matką nieustannie okłamują pielęgniarki i położne, by nie sprowadzić na siebie zagrożenia utraty nimowlęcia. Zaspokojone potrzeby materialne nie rozwiązują wszystkich problemów i pozostawiają matkę i dziecko wciąż zaniedbanymi oraz wykluczonymi: emocjonalnie i społecznie. Zarówno policjantka, jak i położna klasyfikują ludzi według typów – postrzegają ludzi takich jak Emily i Pablo jako może niegłupich, ale nieogarniętych, zbywają ich westchnieniem i wzruszeniem ramion, nie próbują nawiązać porozumienia.
Emily forever jest książką pełną zwykłych, zupełnie dobrych postaci, lecz są one tak zagubione, że nie są w stanie sobie nawzajem pomóc, okazać czułości, ulżyć wszechobecnie panującej samotności. Blokowiska okazują się pustyniami pełnymi ludzi żyjących w pojedynkę i pozbawionych nadziei. Ta ostatnia wciąż jednak przebłyskuje spomiędzy prostych, bezinteresownych gestów, może jeszcze nie wszystko stracone. Na przekór podziałom, systemom i wykluczeniom.
Urodzona w 1990 roku w Krakowie. Absolwentka filologii polskiej i krytyki literackiej na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz logopedii na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie. Krytyczka, bibliotekarka, poetka. Przygotowuje rozprawę doktorską na temat intymności i skandalu w prozie polskiej po 2010 roku. Wiersze publikowała w „Małym Formacie”, „Wakacie”, „Salt Hill Journal” i „La Piccioletta Barca”. Mieszka w Myślenicach.
Rozmowa Iwony Bassy i Aleksandry Byrskiej, towarzysząca premierze książki Połów. Poetyckie i prozatorskie debiuty 2022, wydanej w Biurze Literackim 14 sierpnia 2023 roku.
WIĘCEJCzytanie z książki Romantyczność. Współczesne ballady i romanse inspirowane twórczością Adama Mickiewicza w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJRecenzja Aleksandry Byrskiej, towarzysząca premierze książki Rozcierki z ziemi Charlotte van den Broeck w tłumaczeniu Olgi Niziołek, wydanej w Biurze Literackim 12 czerwca 2023 roku.
WIĘCEJRecenzja Aleksandry Byrskiej,towarzysząca premierze książki Trupi bieg Benedeka Tottha w tłumaczeniu Elżbiety Sobolewskiej, wydanej w Biurze Literackim 20 marca 2023 roku.
WIĘCEJRecenzja Aleksandry Byrskiej, towarzysząca premierze książki Świerzb Fríðy Ísberg w tłumaczeniu Jacka Godka, wydanej w Biurze Literackim 23 stycznia 2023 roku.
WIĘCEJPierwszy odcinek z cyklu “Rozmowy na koniec” w ramach festiwalu TransPort Literacki 27.
WIĘCEJCzytanie z książki Połów. Poetyckie i prozatorskie debiuty 2021 z udziałem Iwony Bassy, Aleksandry Byrskiej, Barbary Frączyk, Bartosza Horyzy, Zofii Kiljańskiej, Szymona Kowalskiego, Mirka Kulisza, Patryka Kulpy, Patricka Leftwicha, Oli Lewandowskiej, Marty Lipowicz i Alicji Sawickiej w ramach festiwalu TransPort Literacki 27. Muzyka Hubert Zelmer.
WIĘCEJRecenzja Aleksandry Byrskiej, towarzysząca premierze książki Histeria Yideum Kim w tłumaczeniu Lynna Suh, Ewy Suh i Katarzyny Szuster, wydanej w Biurze Literackim 26 września 2022 roku.
WIĘCEJOdpowiedzi Aleksandry Byrskiej na pytania Tadeusza Sławka w „Kwestionariuszu 2022”.
WIĘCEJFragmenty zapowiadające książkę Połów. Poetyckie i prozatorskie debiuty 2021, która ukaże się w Biurze Literackim 3 października 2022 roku.
WIĘCEJRecenzja Aleksandry Byrskiej, towarzysząca premierze książki Z kamienia i kości Bérengère Cournut w tłumaczeniu Hanny Igalson-Tygielskiej, która ukaże się w Biurze Literackim 12 września 2022 roku.
WIĘCEJRecenzja Aleksandry Byrskiej, towarzysząca premierze książki Ostatni patriarcha Najat El Hachmi w tłumaczeniu Anny Sawickiej, wydanej w Biurze Literackim 27 czerwca 2022 roku.
WIĘCEJRecenzja Aleksandry Byrskiej, towarzysząca premierze książki Ktokolwiek, tylko nie ja Hałyny Kruk w tłumaczeniu Bohdana Zadury, która ukaże się w Biurze Literackim 23 maja 2022 roku.
WIĘCEJRozmowa Aleksandry Byrskiej z Zofią Kiljańską, laureatką projektu „Połów. Poetyckie debiuty 2021”.
WIĘCEJRecenzja Aleksandry Byrskiej towarzysząca premierze książki Myja Jakuba Wiśniewskiego, wydanej w Biurze Literackim 24 stycznia 2022 roku.
WIĘCEJPremierowy zestaw wierszy Aleksandry Byrskiej Kalcyt. Prezentacja w ramach projektu „Połów. Poetyckie debiuty 2021”.
WIĘCEJAutorski komentarz Aleksandry Byrskiej, laureatki 16. edycji Połowu poetyckiego.
WIĘCEJRozmowa Oli Lewandowskiej z Aleksandrą Byrską, laureatką 16. edycji Połowu poetyckiego.
WIĘCEJRecenzja Aleksandry Byrskiej towarzysząca premierze książki Nieobecność Krzysztofa Chronowskiego, wydanej w Biurze Literackim 6 września 2021 roku.
WIĘCEJRozmowa Aleksandry Byrskiej z Martą Sokołowską, towarzysząca premierze książki Imperium Dzieci, która ukazuje się w Biurze Literackim 12 lipca 2021 roku.
WIĘCEJRecenzja Aleksandry Byrskiej towarzysząca premierze książki Addy Djørup Najsłabszy opór, w tłumaczeniu Bogusławy Sochańskiej, wydanej w Biurze Literackim 17 maja 2021 roku.
WIĘCEJGłos Aleksandry Byrskiej w debacie “Biurowe książki 2014 roku”.
WIĘCEJAutorski komentarz Marii Navarro Skaranger towarzyszący premierze książki Emily forever w tłumaczeniu Karoliny Drozdowskiej, wydanej w Biurze Literackim 20 lutego 2023 roku.
WIĘCEJFragmenty książki Emily forever Marii Navarro Skaranger w tłumaczeniu Karoliny Drozdowskiej, wydanej w Biurze Literackim 20 lutego 2023 roku.
WIĘCEJFragmenty zapowiadające książkę Emily forever Marii Navarro Skaranger w tłumaczeniu Karoliny Drozdowskiej, która ukaże się w Biurze Literackim 20 lutego 2023 roku.
WIĘCEJFragmenty zapowiadające książkę Emily forever Marii Navarro Skaranger w tłumaczeniu Karoliny Drozdowskiej, która ukaże się w Biurze Literackim 20 lutego 2023 roku.
WIĘCEJImpresja Dawida Mateusza i Jakuba Skurtysa na temat poezji Aleksandry Byrskiej, laureatki 16. edycji Połowu poetyckiego.
WIĘCEJ